Вежа Степанлӧн, Перымса Архиерейлӧн олӧм

by Маджаса Попов Ӧльӧксан

ВЕЖА СТЕПАНЛӦН, ПЕРЫМСА АРХИЕРЕЙЛӦН, ОЛӦМ

Кызь квайтӧд лунӧ апрельын.

Ӧнія Перымса губернияын и сы гӧгӧрын важӧн олісны уна сикас йӧз, кодъясӧс рочьяс шулісны ставнысӧ зырянаӧн. Тайӧ зырянаӧс зэв омӧля тӧдлісны мукӧдлаын Рочын; на йылысь вӧвлі омӧль сёрнияс, быттьӧ найӧ кимӧститчӧны, шеваяс лэдзалӧны. Дерт, зыряна эз тӧдлыны веськыд Енмӧс, эскылісны (веритісны) лёк да бур ловъяслы, кевмывлісны идолъяслы и вайлісны налы козинъяс. Найӧ эськӧ вот мынтывлісны рочьяслы, ӧднакӧ дас нёльсё воӧдз эз кывсьыв тӧждысьысь найӧс велӧдӧм йылысь. Сэк Роч му ачыс зэв сьӧкыда оліс и нуис тотаралысь сьӧкыд ном. Медбӧрын ӧти инок, Степан нима, нормис шудтӧм йӧз водзын, кодъяс веськыд Енмӧс эз тӧдлыны, сэсся Енмысь отсӧд корӧм бӧрын кутчысис вежа удж дінӧ велӧдны Перымса му вылын олысьясӧс.

Вежа Стефан чужис ӧтик сюрс куимсё нелямынӧд во гӧгӧр Устюг карын, Вӧлӧгдаса губернияын. Бать сылӧн вӧлі сэтысся собор вичкоын пӧнӧмар. Важысянь кывсьывліс (вӧлі преданньӧ), мый вежа пӧрысь чудесаяс вӧчысь Устюгса Прокопий, ӧтчыд вичко папертяс паныдасис куим арӧса нывкӧд, кодӧс шулісны Марияӧн, копыртчис сылы муӧдз, сэсся шуис: «Со локтӧ мам Степанлӧн, Перымса Архиерейлӧн, коді ыджыд лоӧ Енлы кесъясьысяс костын». Кор быдмис сійӧ ныв, верӧс сайӧ муніс вичкоын служитысь Семен сайӧ и лои Степанлӧн мам.

Зэв ичӧтысянь Степанлы сьӧлӧм вылас воис велӧдчӧм да вежа книгаяс лыддьӧм. Сылы унаысь лӧсявлі аддзысьлыны коми йӧзкӧд, кодъяс волывлісны Устюгӧ вузасьӧм понда и сідзӧн надзӧникӧн сійӧ велаліс найӧ кывйӧ. Арлыдӧ воӧм бӧрти Степан кӧсйис лоны манакӧн, муніс Ростовӧ да пырис вежа Григорий Богослов манастырӧ.

Став манастырсаясыс шензьылісны сійӧ бура олӧм вылӧ и сьӧлӧмысь сэтчӧслы вежа книгаяс велӧдӧм вылӧ. Сійӧ дугдывтӧг юрбитіс либӧ лыддьысис да гижис вежа книгаяс. Регыд Степанӧс дякӧнӧ пуктісны. Инокӧн сьӧкыда олігӧн сійӧ эз дугдывлы тӧждысьны шудтӧм йӧз йылысь, веськыд Енмӧс абу тӧдысьяс йылысь, сэсся сійӧ бӧрыннас лӧсьӧдчис мунны йӧй коми пемыд йӧз дінӧ юӧртны Господьлысь тшӧктӧм-закон. Тӧдӧмӧн налысь кыв, сійӧ лӧсьӧдіс налы азбука и кутіс вуджӧдавны ӧткымын вежа книгаяс найӧ зырянаса кыв вылӧ. Мед эськӧ бурджыка вуджӧдавны духовнӧй книгаяс, Степан велӧдчис и греческӧй кывйӧ, и помалӧм бӧрын ассьыс вуджӧдалӧм уджсӧ муніс Мӧскуаӧ, митрополитсянь босьтны бурсиӧм висьтавлыны Ен кыв йылысь.

Вежа митрополит Ӧльӧксей сэк сӧмын дзик куліс. Степан муніс Коломнпса Архиерей Герасим дінӧ и висьталіс сылы аслас дум йылысь. Сійӧ шуліс сылы: «Менӧ бурси (благӧслӧвит), ыджыдӧй, мунны Перымса муӧ, идолъяслы юрбитысьяс дінӧ; кӧсъя найӧс велӧдны да пыртны, Господь кӧ отсалас мем; бергӧда либӧ найӧс да вайӧда Христос водзӧ, либӧ юрӧс пукта Христос понда и сійӧ кыв понда. Лэдз менӧ долыда и кевмысь ме йылысь, мед верма бурӧс висьтавлыны идолъяслы кевмысьысьяс муын и мед Господь лӧсьӧдас меным туй». Герасим Степанӧс бурсиис (благӧслӧвитіс), пуктіс сійӧс попӧ, сэсся быд колантор вичкояс вӧчалӧм вылӧ да Таинствояс керӧм вылӧ сетіс сылы. Сы бӧрти, Господьлы кевмігпыр отсалӧм йылысь, Степан мӧдӧдчис Перым муӧ.

Удж, код вылӧ сетчис Степан, вӧлі сьӧкыд и полана. Кыдз ми висьталім, Перым вож Рочьяслы омӧля вӧлі тӧдса. Коми йӧз лӧгпырысь видзӧдісны быдӧн вылӧ, коді на ордӧ воліс Мӧскуасянь, сы понда мый Мӧскуаса ыджыд князьяссянь ыстылӧм ӧксыяс (чина йӧзъяс) мырддявлісны и дзескӧдлісны найӧс. Идолъяслы кевмысьяслӧн-жрецъяслӧн арталӧмӧн туясисны (зіля следитісны) выль велӧдӧм висьтавлысьӧс, сы кузя мый полісны воштыны йӧз вылын власьт да козинъяс вылӧ бур ваянторӧс; найӧ ышӧдлісны коми йӧзӧс Степан вылӧ; сійӧ нӧ инокӧс нинӧм эз вермы ӧлӧдны сійӧ уджысь. Сійӧ вежа удж бердӧ сьӧлӧмӧн кутчысис, омӧльысь повтӧг дугдывтӧг водзӧ нуӧдіс сійӧс. Эз этшаысь сійӧ матыстчыв кулӧмӧдз. Сылысь олӧм гижысь шуӧ: «Заводитігас пӧ Степан уна лёкӧс аддзыліс эскытӧмъяссянь (невернӧйяссянь) видӧм, омӧльтӧмъяс и лёкӧ пуктӧмӧс; мукӧддырйи ыршасисны сійӧс вины, гӧгӧр кытшовтӧмӧн да кучкалӧмӧн, Господь нӧ сійӧс видзис». Коми йӧз эз ӧтчыд лӧсьӧдчыв сійӧс сотны, гӧгӧрвоигӧн, мый сійӧ налысь законсӧ бырӧдӧ, но Степан эз шогсьы.

Чорыда эскӧмӧн (вераӧн) да сьӧлӧмсянь сибӧдчӧмӧн Ен дінӧ и морт дінӧ асьсӧ ёнмӧдӧмӧн сійӧ пыр йӧзлы висьтавліс Господьлысь тшӧктӧм-закон. Быдсяма ыршасьӧмысь повтӧг сійӧ вӧйпӧдавліс коми йӧзӧс омӧльысь мынӧм вылӧ да помтӧм олӧм вылӧ. Сійӧ шуліс: «Вокъяс пӧ, морт пиян! Бергӧдчӧй быдтор кутысь Енланьӧ эскӧмӧн (вераӧн) да висьтасьӧмӧн. Мыссьӧй пыртчӧмӧн, сэк ловъяӧсь лоасны тіян ловъяс. Ыджыдӧй, менам Господь, эз тшӧкты меным повны тіян ыршасьӧмысь, зэв видзчысьны вермысьясысь виавны мортлысь телӧ, ловсӧ пӧ кодъяс эз вермыны нинӧмӧ воштыны».

Кевмигӧн идолъяслы и уна пӧлӧс ловтӧм вӧчанторъяслы, коми йӧз эскисны на эськӧ, мый став сійӧ енъясысь вылын эм медся вермысь Лов, коді быдтор вӧчис, кодыслы пӧ кевмысьны найӧ оз туйны. Со тайӧ пемыд сёрни дінӧ важдырся мортсянь кутчысис Степан, мед эськӧ вермас коми йӧзлы кокниаджык да гӧгӧрвоанаджык висьтавны Христианалысь эскӧм. Сійӧ кӧсйис вӧйпны налы, мый тайӧ быдтор Вермысь Лов – сійӧ дзик и эм ӧтик Веськыд Ен, Код йылысь сійӧ висьтавлӧ ӧні налы, Сійӧ кындзи сэсся абу Ен. Господь бурсиис (благӧслӧвитіс) Степанлысь сьӧлӧмысь мырсьӧм; уна идолъяслы кевмысьяс бергӧдчисны и вежа пыртчӧм босьтісны. Степан найӧ оланінъясын сувтӧдаліс крестъяс да ичӧтик часовняяс, ӧтарӧ мудзтӧг висьтавлігӧн Енлысь кыв водзӧ муніс. Медся чорыда идоллы юрбитысьяс сійӧ велӧдӧмысь ӧтдорчавлісны, бӧрыннас пышъялісны сьӧд вӧр шӧрӧ; Степан повтӧг на бӧрысь вӧтчыліс, мед эськӧ бергӧдчасны найӧ омӧльысь мыжысь мынан туй вылӧ. Степан ӧти сиктын-оланінын сотіс ыджыд идол керка-капище, мӧд ногӧн шуны – идол оланін, кӧні сулалісны коми йӧзлӧн бӧлбанъяс. Чукӧртчӧм йӧз горзігпыр да ыршасьӧмӧн гӧгӧртісны сійӧс; сійӧ нӧ пӧ эз и кӧсйы мездысьны, но гораа кевмысис идолса йӧз бергӧдчӧм йылысь да долыда виччысис кулӧм. Сійӧ долыда кулӧм виччысьӧм вылӧ шензисны идолъяслы юрбитысь йӧз. Кор найӧ неуна раммисны, Степан кутіс найӧс вӧйпӧдны: «Дугӧдчӧй кевмӧмысь асланыд абу веськыд (пӧръясян) енъяслы», шуліс сійӧ. «Кыдзи лысьтанныд шуны енъясӧн ловтӧм бӧлбанъясӧс, асланыд киясӧн вӧчӧмӧс? Тӧдмалӧй ӧтик Веськыд Енмӧс, Кодлы христиана эскӧны; бергӧдчӧй Сылань. Сійӧ лӧсьӧдіс вылысвыв (небеса), вӧчис му, видзӧ Ассьыс вӧчӧм и веськӧдлӧ став мирӧн. Сійӧ быдтор аддзӧ, быдсӧн кылӧ, быдӧнлы сетӧ колантор. Сійӧ Мездысь быд мортӧс. Перымса йӧз! Кывзӧй менӧ, ме ӧд тіянлы бурӧс кӧсъя. Югдӧдчӧй мывкыднаныд да синмасьӧй лов синъяснаныд. Эновтӧй идолъясӧс, тунъясӧс и став ассьыныд пӧръясян эскӧм. Висьтавла тіянлы вылысвывса-небеснӧй сарство. Кутанныд кӧ эскыны да пыртчанныд, омӧльысь мынанныд; онӧ кӧ кутӧй эскыны, ыстӧма лоанныд помтӧм мукаӧ».

Мусапырысь да рама шуӧм тайӧ кывъяс раммӧдісны сэтысся олысьясӧс-сиктсаӧс. Став ас лёк ногыс дырйи найӧ бура кутісны нянь-сов и яндзимӧн лыддисны уськӧдчыны дорйысьтӧм туй морт вылӧ, коді ачыс накӧд эз кут косясьны. Унаӧн на костысь кутісны эскыны да босьтісны вежа пыртчӧм.

Мӧдпӧрйӧ Степан ыджыдджык на пикӧ сюрлі. Джуджыд керӧс вылын, Енма ю дінын, сулаліс кыдз пу, кодӧс коми йӧз пуктылісны вежатор пыдди. Сы дінын вӧлі идол керка, кытчӧ найӧ унаысь волывлісны юасьны тунъяслысь водзӧ лоӧм йылысь да вайлісны козинъяс. Тунъяс да кимӧсьтъяс (кудесникъяс) козин вылӧ вайӧм звер кузяс босьтлісны аслыныс, сы понда мырсисны кутны коми йӧз костын пӧръясьӧм эскӧм. Тайӧ весьшӧрӧ вежаӧн лыддян кыдз пу дінӧ унаысь чукӧртчылісны уна кевмысьяс идӧлъяслы.

Та йылысь тӧдліс Степан и дзик кыдз пу бердӧ пуктіс аслыс ичӧтик керка, мед сэтӧн идолъяслы эскысьяскӧд сёрнитны веськыда эскӧм йылысь. Кывъяс сылӧн уна комиӧс бергӧдісны веськыд вераӧ. Сэки жрецъяс (тунъяс) повзисны ёна Степан велӧданторӧс кывзӧмысь, сы понда ыстісны ылысь олысьясӧс юӧртны сы йылысь, мый керсьӧ, да корисны найӧс дорйӧм вылӧ ас енъясӧс. Емва ю кузя сюрс морт дорысь унджык пыжъясӧн воисны да омлялӧмӧн и горзӧмӧн кытшовтісны велӧдысьлысь керкасӧ. Ен видзис ассьыс веськыд кесъясьысьӧс и раммӧдіс лёклунсӧ сійӧ омӧль керысьяслысь. Сэтӧн важысянь висьтавлӧны, мый сійӧ йӧз, кодъяс кӧсйисны уськӧдчыны Степан вылӧ, пырысь-пыр синтӧмӧсь лоисны и бурдісны сӧмын сійӧ кевмӧм кузя. Степан уна йӧз чукӧртчӧм сідзи эз эновт, йӧз чукӧрыслы пондіс ёнджыка висьтавлыны Енлысь кыв, мый сэки уна гӧгӧрвоисны веськыдсӧ. Найӧ киӧн Степан весаліс керӧсвывсӧ, кераліс кыдз пу да сотіс идол керкасӧ.

Бергӧдчысьяс комияс костысь асьныс би пытшкӧ шыблалісны идолъяссӧ. Сэн, кытӧн вӧлі идолъяслӧн керка, Степан пуктіс медвойдӧр христианскӧй Благовещенскӧй вичко, сы бӧрын регыд мӧдӧс – Гавриил да Михайлӧ-Архангелъяс нимаӧс. Вичко дінас лӧсьӧдіс сійӧ школа (велӧдчан керка), кытӧн ачыс велӧдіс челядьӧс грамота вылӧ и висьтавліс налы Енлысь тшӧктӧм-закон.

Степан рамлун кузя да бурыс кузя олысьяслы надзӧникӧн лои муса и пондісны сылы эскыны (веритны), найӧ шензисны сійӧ бур сьӧлӧмӧн найӧсянь быд лёксӧ босьтӧм вылӧ; шулісны: некор пӧ некод эз кывлы сысянь дӧзмана кыв, шулісны сідзжӧ, мый вермӧ кӧ жулльыны идол керка, тыдалӧ, отсалӧ сылы Веськыд Ен. Кор ми ыршасим сійӧс вины, — шулісны найӧ, — сійӧ и сэк эз водзсась миянкӧд, пыр нӧ висьтавліс миянлы омӧльысь мынӧм йылысь да помтӧм олӧм йылысь, мый сійӧ вылысса сарствоӧн шуӧ». Найӧ торъя шензисны Степанлы сы кузя, мый сійӧ велӧдӧмысь немтор эз босьтлы. Тунъяс налӧн, кыдз ми висьталім, босьтлісны козинӧ (жертваӧ) вайӧмторъяс аслыныс, сы кындзи сэсся налы тунъяслы ваявлісны аслыныс козинъяс; Степан нӧ эз босьтлы некутшӧм вайӧмтор. Коми йӧз ас костаныс сёрнитлісны: «Забыль пӧ, тайӧ Рочысь воысь морт оз корсь аслыс бурсӧ, сӧмын пӧ миянлы корсьӧ омӧльысь мынӧм». Кор найӧ юавлісны сылысь, мыйла оз босьтав найӧсянь ваялӧмъяс, Степан воча висьтавліс: «Менӧ пӧ велӧдысьяс, Христослӧн апостолъяс, велӧдісны не озырмӧдчыны тіян эмбурӧн, сӧмын пӧ ас мырсьӧмӧн корсьны аслыным пӧт кынӧм.

Корсянь Степан пондіс йӧзлы лоны мусаджыкӧн, сійӧ пӧрасянь тунъяс кутісны сійӧс ёнджыка кедзовтны (лӧгавны). Комилӧн медыджыд, Пама нима, тунъясысь быд ногӧн ызйӧдліс йӧзӧс сы вылӧ. Сійӧ шуліс коми йӧзлы: «Эновтӧй тайӧ рочӧс, асьныд аддзанныд ӧд, мый том на сійӧ, лӧсялӧ меным внук пыдди. Арталӧй асьныд, вермас-ӧ мыйкӧ бур миянлы воны Мӧскуасянь, кытысь ыстысьӧны сӧмын вот перйысьяс, кодъяс миянӧс куштӧны». Пама кӧсйыліс петкӧдны йӧзлы, мый бурджык уна енъясӧс, йӧз понда тӧждысьясӧс, видзны, ӧти Ен дорысь; сійӧ велӧдліс, мый став озырлун вӧчӧм торлӧн эм козин уна ногса енъяслӧн. Эскысь нӧ коми йӧз воча сылы шулісны: «Степанӧс пӧ ми огӧ эновтӧй; сійӧ вермис миянӧс Евангелльӧса кывъясӧн и миянкӧд мусаа олӧмӧн; тіян идолъяслы водзӧ ми сэсся огӧ эскӧ». Пама кутіс Степанкӧд кывйӧн венласьны, Степан пӧ вермис сійӧс христианскӧй ыджыд мывкыд кывъясӧн.

Медбӧрын Пама вӧзйис сылы видлыны ассьыныс (верасӧ) эскӧмсӧ став йӧз водзын. Зэв уна йӧз чукӧр водзын тун вӧзйыліс би пыр да ва пыр мунны Степанлы дзоньӧн, мыйӧн сійӧ эськӧ петкӧдліс веськыдлунсӧ христиана эскӧмлысь. Степан воча висьтавліс, мый мортъяслы абу шуӧма ыджыдӧ пуктысьны Ен вӧчӧмъяс вылын, сӧмын нӧ сійӧ дась – оз пов Христос ним понда кувны. Степанлысь повзьытӧмлун аддзымысьт Пама ачыс дугӧдчис вӧзйылӧм видлӧмысь. Таысь лёкмисны йӧз, кодъяс кӧсйисны сійӧс вины; Степан нӧ кутіс найӧс да шуис: «Господь ыстіс менӧ бурӧс висьтавлыны рамӧн и велӧдны меліӧн, но не виӧмӧн». Вермӧм Пама кыв сетіс сэсся водзӧ не ылӧдлыны йӧзӧс пӧръясян велӧдӧмӧн.

Куим во Степан ӧтнас мырсис; сы бӧрын, кывсьӧмӧн сійӧ бур велӧдӧм йылысь, ӧткымын рочьяс кутісны локтавны сы дінӧ отсасьны, сідзжӧ сэсся ыставлісны вичкояслы быд колантор.

Тайӧ вичкоясын сьылӧм вӧлі коми кывйӧн. Гажа Енмӧс кевмӧм понда вӧчанторъяс-обрядъяс сьӧлӧм вылӧ воліс выль бергӧдчӧм йӧзъяслы. Веськыд Енланьӧ Степан сьӧлӧмысь водзӧ велӧдіс, и лунысь лунӧ эскысьясӧс содталіс.

Сизим во чӧж апостолъяс моз уджалӧм бӧрын, Степан муніс Мӧскуаӧ корны Архиерейӧс Перым муӧ. Сійӧ Мӧскуаӧ воис ӧтик сюрс куимсё кӧкъямысдас коймӧд воӧ, регыд Донскӧй Дмитрий ошкана битва бӧрын Куликов му вылын. Идолъяслы кевмысьяс бергӧдчӧм йылысь митрополит Пимен гажапырысь кывзіс. Степан аслыс отсасьысьясӧс корис. «Вундан пӧ уна, шуліс сійӧ, — уджалысь пӧ этша; сы понда кевмысям вундӧм вылын Ыджыдлы, мед петкӧдас уджалысьясӧс аслас вундан вылӧ, мед меным велӧдан унджык лоӧны отсалысьяс да кокньӧдысьяс».

Ӧтилаын сёрниӧн архиерейяс да ыджыд князь сетісны выль епархиясӧ Степанлы аслыс. Сылы уна вичкоса коланторъяс сетісны, и ыджыд князь быд во кежлӧ торйӧдіс уна сьӧм да бурӧс Перымса вичкояслы да архиерейӧс видзӧм вылӧ.

Выль Архиерей муніс аслас епархияӧ. Мунігӧн сійӧ видліс ассьыс чужан карсӧ, Устюг, кӧні сибӧдісны сійӧс зэв бура, апостолӧс моз. Жыннянъясӧ звӧнитӧмӧн, поп-дяк сылы паныд петісны зіб йыв Спасъясӧн да ӧбразъясӧн; карсаяс няньӧн-солӧн. Быдӧн гажӧдчисны выль бергӧдӧм Веськыд Ен дінӧ йӧз вӧсна, сідз жӧ гӧльяс асланыс вермӧм серти вайлісны Степанлы козинъяс вичкояс пуктавны и мичмӧдавны. Аслас бать-мам и пӧрысь Прокопий гуяслы копрасьӧм бӧрын водзӧ муніс Степан.

Выль бергӧдӧм коми йӧз зэв гажапырысь петісны паныд асьнысӧ велӧдысьлы. Чукӧръясӧн петавлісны сылы паныд, окавлісны сылысь паськӧм да радлӧм кузя бӧрдлісны.

Емдінын матӧ пуктӧм кыдз пу и идол керка дінӧ медводдза Благовещенньӧ вичко лои кафедральнӧй соборӧн Перымса выль епархияын. Степан сідзжӧ лӧсьӧдіс манастыр медводзын и выльысь кутчысис ас удж дінас. Сійӧ дугдывтӧг висьтавліс Енлысь кыв, коми йӧзлы висьтавліс найӧ гортса и ас рӧдвужса уджъяс; шудтӧмъясӧс гажмӧдліс, гӧльяслы отсавліс.

Асьсӧ видзтӧг и сьӧлӧмысь отсасьӧмӧн ставлы и быдӧнлы, комын во Перым муын мырсис вежа бурвисьталысь Степан. Регыд сылы кутісны йӧз эскыны (веритны). Суліс-ӧ кодӧскӧ омӧль, лолі-ӧ зык, быдӧн Архиерей дінӧ волісны, коді дась вӧлі отсавны гӧльлы, дорйыны мыжтӧмӧс. Сійӧ гӧльяслы сетлывліс кӧйдыс муяс кӧдзны; удждывліс налы сьӧм, пуктавліс вичкояс; челядьлы вӧчліс велӧдчанінъяс и богадельняяс (оланінъяс) висьысьяслы да пӧрысьяслы.

Лои зэв лёк во Перым муын: Степан став ассьыс сьӧм и локтан буръяс разӧдіс, сэсся ыджыд князь водзын кевмысис вотъяс чинтӧм йылысь. Новгородса асныраса йӧзъяс дзескӧдлісны рам коми йӧзӧс: Степан кыкысь ветліс Новгородӧ да дорйысис ыджыдъяс водзын ас видзантор понда. Матысса шӧйтысь йӧзъяс усьласисны (найӧ) му вылӧ: архиерей ачыс ветліс найӧс дорйӧм понда и лёк йӧз сэтчӧдз повлісны сьӧд Сэпӧысь, кыдзи сійӧ шулісны, мый ӧти сійӧ тыдовтчӧмысь пышйылісны. Сійӧ кытшовтліс став му вожсӧ, висьтавліс и велӧдліс Ен кыв вылӧ; сы кындзи сідзжӧ ыстывліс велӧдӧм мог вӧсна попъясӧс да инокъясӧс. Кымынкӧ сюрс коми йӧз босьтісны сысянь вежа пыртчӧм; кымынкӧ манастыр лои; и епархия (500) витсё верст дорысь унджык паськалі Емдін гӧгӧр, кӧн вӧлі пыр юра оланін архиерейлӧн.

Пемыд йӧй вож югдӧдӧм мысти веськыд эскӧм югыдӧн, Степан лӧсьӧдіс сэн бур слӧй и ас костаныс олӧмлы. Вожӧн веськӧдлӧм шаньмис; вот перйысьяс водза моз эз лысьтны дзескӧдавны йӧзӧс вывті корӧмъясӧн, тӧдӧмӧн, мый найӧс архиерей доръяс да янӧдас налысь тшӧктытӧм (незаконнӧй) уджъяс. Сідзӧн Степан зэв муса лои перымсаяслы, кодъяс шулісны сійӧс асланыс батьӧн.

Ас архиереялігас Степан кыкысь ветліс Мӧскуаӧ вичко могъясӧн. Ыджыд князь Донскӧй Дмитрий да сылӧн сыбӧрся эмбур босьтысь Василей Митриевич сетлісны сылы гырысь отсӧдъяс.

1396-ӧд (сюрс куимсё ӧкмысдас квайтӧд) воӧ бара корисны Степанӧс Мӧскуаӧ. Норапырысь сійӧ янсӧдчис ас видзанторъяскӧд, быттьӧ водзвыв тӧдіс кулӧм матысмӧм. Туйӧ мунігас водзвылас сійӧ налы висьталіс велӧдан кыв, коді унаысь оравліс йӧз бӧрдӧмла.

«Вокъяс, батьяс да пиян, Перым муса йӧз!» — шуліс сійӧ мукӧдторысь кындзи, — «миянлы колӧ бурӧс сины Господьлы, коді югдӧдіс миянӧс эскӧм югыдӧн. Ті ӧні кутінныд Енлы уджавны; пемыд эновтінныд, пасьтасинныд югыдӧ, кыдзи корӧмъяс Ен пиян кӧсйӧм вылӧ да ошкӧм вылӧ. Сідзӧн энӧ дышӧдчӧй гӧгӧрвоны, мый эм Господьлӧн кӧсйӧм и мый эм сылӧн тшӧктӧм любитны Енмӧс да матыссаӧс. Коді пӧ ошйысьӧ, мый Енмӧс мусаалӧ, шуӧ Иван Богослов, а оз любит ассьыс воксӧ, сійӧ пӧръясьӧ. Бурӧс керӧй эскӧм серти; эскӧм ӧд бур кертӧг ловтӧм эм». «Мывкыднаныд энӧ лоӧй кагаясӧн, лёкӧн сӧмын кагаяс моз олӧй; мывкыднаныд лоӧй тырбурӧсь, кыдзи колӧ тіян нимлы, видзӧдӧй, мый Енлы колантор. Пӧръясян велӧдӧм вылӧ некод мед оз ылӧдчы; ылалысьӧс нӧ кутшӧмкӧ омӧль вылӧ, бурджыкъяс тіян костысь мед бур вылӧ ёнмӧдасны сійӧс рама сорӧн; мӧда-мӧдлы отсасьӧй, и сідзӧн Христослысь тшӧктӧм (закон) тыртанныд».

Медбӧръя шуа тіянлы Апостол Павел кывъясӧн: «Ӧні, вокъяс, тіянӧс сета Енлы и Сійӧ бурсиӧм кывлі, Коді вермас тіянӧс мездыны, Сійӧ ӧд эм миянӧс Мездысь и Сылы олӧм, помасьтӧдз ошкӧм, аминь».

Став кывзысь йӧзлӧн бӧрдӧм да омлялӧм Степанлысь висьталӧм унаысь вевттьылісны. Сійӧ ачыс тшӧтш мукӧдкӧд бӧрдіс.

Господьӧс ошкӧммысьт Сійӧ отсӧдысь Степан ёна кевмӧмӧн корис Енлысь дорйыны и видзны Сылысь выль пыртӧм йӧзӧс. «Тайӧ выль пыртӧм йӧз вылӧ видзӧдлы, шуліс сійӧ, сёрнитысь ыжъяс вылӧ, кодъясӧс ме, омӧлик морт, велӧді Тэныд эскыны. Вежӧд налысь лов Аслад бурнад; ёнмӧд найӧс веськыда эскӧмын и пукты на пытшкӧ Ассьыд кӧсйӧм, эн эновт найӧс Аслад отсӧднад, мед эськӧ тан му вылын вермасны овны бура да веськыда, сідзжӧ локтан олӧмын босьтасны помасьтӧм буръяс».

Степан петіс туйӧ, колльӧдӧмӧн ас видзанъяссянь, бурӧс вӧзйӧмӧн да синваӧн. Мӧскуаӧ воӧм бӧрын сійӧ регыд висьны пондіс. Мырсьӧм да ылӧ ветлӧмъяс важӧн нин сылысь дзоньвидзалун тшыкӧдісны и эбӧс сылӧн быри, кӧть ветымын сизим арӧс на чужӧмсяньыс эськӧ сылы вӧлі, а кыліс нин сійӧ матысмӧм ас кулӧмыслысь.

Архиерейяс, князьяс, бояраяс да ачыс ыджыд князь унаысь видлылісны сійӧс висигас. Дзик кувтӧдзыс Степанлӧн арталӧмъяс вӧліны ас ылысса видзанъяс йылысь. Сійӧ Перымсянь сыкӧд воысьяслы тшӧктіс сэтчӧ бӧр нуны книгаяс да ризаяс и Перымса йӧзлы висьтавны сылысь медбӧръя велӧдӧмъяс. Сійӧ тшӧктіс налы заводитан удж нуӧдны водзӧ и шуӧмӧн: «Господьлы ошкӧм быд торйысь!» Енлы сетіс ловсӧ кызь квайтӧд лунӧ апрельын, ӧти сюрс куимсё ӧкмысдас квайтӧд воӧ. Уна йӧз дырйи телӧ сылӧн лои дзебӧма Кремльса Спас Ягса вичкоын, кӧн и ӧні олӧ.

Кодыр шог юӧр Степан кулӧм йылысь воис Перым муӧдз, йӧз дыр эз кӧсйыны эскыны сійӧ юӧрлы, бӧрыннас нӧ ёна бӧрдісны ставлы муса видзысь понда. Емдінӧ соборнӧй панапида вылӧ гӧгӧрысь быдӧн чукӧртчисны. Йӧз гораа бӧрдісны, попъяс бӧрдӧмла муртса вермисны кывъяс шуавны. Степанкӧд тшӧтш мырсис ӧти инок Епифаний, гижис олӧмсӧ уджъяснас вежа бурвисьталысьлысь и гижис сійӧс казьтылӧм кузя «Перымса мулысь бӧрдӧм». Тайӧ гижӧдын сійӧ висьтавлӧ став йӧзлысь бур видзысь кулӧм понда шогсьӧм да казьтывлӧ быд сійӧ бур керӧмъяс йылысь.

«Ой-я миянлы, вокъясӧй!» — шуӧ сійӧ, «быри-воши миян бур видзысь и велӧдысь; быри весалысь миянлысь лов и миян телӧ йылысь бур тӧждысьысь, быри тӧждысьысь и дорйысь Ен водзын и йӧз водзын, коді миян ловъяс омӧльысь мынӧм йылысь Енлы кевмис, князь водзын нӧ шыасьліс миян норасьӧмъяс йылысь, кокньӧдӧм йылысь да бур йылысь; бояра водзын да му выв ыджыдъяс водзын вӧвлі ён мездысь, унаысь мынтӧдліс миянӧс дзескӧдӧмысь; уджӧдӧмысь да тиунъяс вывті весьшӧрӧ босьтӧмъясысь, кокньӧдліс миянлысь сьӧкыд вотъяс».

«Майбырӧй, миян велӧдысьӧй! Тэ эськӧ миянысь ловнад янсӧдчин, эськӧ тэнад телӧ миянсянь ылын, бурсиӧмыд нӧ тэнад мед лоас ми костын, ми ӧд тэнад йӧз и тэнад видзанінса ыжъяс».

Бурӧ пуктӧмӧн Степанӧс вичко сылы сьылӧ: «Мывкыд Степанӧй! Томысянь Ен ногса кӧсйӧмӧн тэ сотчин, Христослысь сьӧкыдсӧ босьтін, и йӧзлысь важ вератӧм йизьӧм сьӧлӧмъяс, на пытшкӧ Ен ногса кӧйдыс кӧдзӧмӧн Евангелльӧ серти лолӧн тэ чужтін. Сідзӧн ошкан казьтылӧм тэнсьыд бурӧ пуктӧмӧн, кевмысям тэд: кевмы, Кодӧс висьтавлін, мед мездас миянлысь ловъяс».