Вежа Степан бӧрын Емдінса епископъяс

by Лыткин Георгий Степанович

Исаакий Емдінса епископ туйӧ пуктӧма Киприян митрополитӧн 1398 воын. Сы дырйи Печӧра тасын, Мыйӧлдінын лэптӧма вӧлі манастыр Зэв вежа Куима нимӧ, мый мустӧм вӧлі сэтӧн олысь йӧгралы. Исаакий вӧлі Мӧскуа карын 1416 воын, Новгородса епископӧс пуктӧм дырйи; сійӧ эз нин бергӧдчывлы. Сійӧ вӧлі бур видзысь.

Герасим вӧлі Мӧскуаын собор вылын 1438 воын, кодыр вӧйпӧдчисны Исидор митрополит йылысь; сы бӧрті вӧлі собор вылын 1441 воын, кодыр пуктісны митрополитӧс бӧрйыны Роч видзысьяслӧн ӧксьӧмӧн. Сійӧ унаысь видлывліс аслас епархиясӧ, сеталіс отсӧд коньӧръяслы. Сы дырйи, кодыр Кристослӧн велӧдӧмыс пансявсис Печӧраса коми шӧрын, йӧграса ӧксы Асык дзескӧдліс Печӧраса, Эжва вывса коми войтырӧс. Сійӧ воис йӧгра шӧрӧ, найӧ мунісны. Кодыр Герасим епископ бергӧдчӧ вӧлі Емдінӧ, гӧгӧр инъяс видлӧм бӧрын, джагӧдӧма вӧлі аслас кесъялысьӧн, выль пыртӧма йӧграӧн.

Питирим гижис гижӧд Вятка таслы, мед нӧ найӧ оз дзескӧдны Сыктывса коми войтырӧс; найӧ кывзысисны сійӧс. Кодыр Питирим вӧлі Мӧскуаын, собор вылын 1447 воын, сэк йӧграса ӧксы Асык уськӧдчис Печӧраса коми вылӧ, налысь керкаяссӧ сотіс, Печӧра йылӧ катіс. 1448 воын Питирим бара вӧліс Мӧскуаын Ионаӧс митрополитӧ бӧръян дырйи; ыджыд князь Василий Васильевич ыстіс уна тор Печӧраса манастырлы, джынтіс вуз-вот коми войтырлы. Питирим унаысь сёрни кутліс йӧзкӧд, эскӧм пуктӧмсӧ налы восьтӧдліс; сійӧ ветлыліс Удораӧ, Печӧра тасӧ, кытӧн пыртіс йӧграӧс. Сэк йӧгралӧн ӧксы Асык зэв лӧгасис; сійӧ кывтіс пур вылын Эжва вывті; чукӧстӧма Вяткасаяскӧд йитӧдчис Сыктыв дінын, кывтіс Емдінӧ, кытӧн виис Питиримӧс 1455 воын.

Иона (1456–1470). Ыджыд князь Василий Васильевич 1458–1459 воын ыстывліс тышка вынъяссӧ тышкавны Вяткаын олысьясӧс, кодъяс раммӧдӧма вӧліны. 1459–1460 воын Иона ветліс Мӧскуаӧ, собор вылӧ. Сы бӧрті сійӧ ветліс видлыны Висер тас комиӧс. Ыджыд князь Иоанн Васильевич дырйи Иона ветліс Коммуӧ (1462–63), кытӧн Чердін гӧгӧрын Печӧраса манакъяс Кристос нимӧ эскыны велӧдлісны. Иона пыртіс Коми ӧксыӧс, кодлы сетіс Микаил ним; сійӧ лэптіс манастыр Чердынын. 1465–67 воын Ыджыд князь Иоанн Васильевич ыстывліс тышка вынъяссӧ йӧгра вылӧ, налӧн ӧксы Асык кутӧма, кӧрталӧма вӧлі 1467 воын.

Пилопей 1471 восянь 1501 воӧдз вӧлі. 1472 воын Коммуса коми раммӧдӧма вӧлі, вуз-вотӧн сьӧктӧдӧма вӧлі. 1481 воын гожӧмын мӧскуаса тышка вынъяс ветлісны Коммуӧ, Чердінӧ, вартісны йӧграӧс, налы отсалысь комиӧс. 1483 воын бара ыстӧма вӧлі тышка вын йӧгра вылӧ; йӧгра раммысис, 1484 воын ёрсян кыв сетіс. 1485 воын тӧлын найӧ чукӧртчисны Емдінӧ, Пилопей епископ ордӧ, мед нӧ сёрнитчысьны Ыджыд Князь ки улын олӧм йылысь; накӧд Пилопей ветліс Мӧскуаӧ юрбитчыны. 1488 воын Пилопей вӧліс Мӧскуаын собор вылын. Вятка, код 1458–59 воын раммысьліс, бара эз понды вуз-вот мынтыны; сы понда 1489 воын ыстӧма вӧлі тышка вын, код разӧдіс Вяткаын олысьясӧс. Сэк Сыктывса коми войтыр шойччис. 1491, 1492 воын Иоанн Васильевич ыстывліс корсьны зарни, эзысь, кодъяс аддзӧма вӧліны Цильма ю тасын. Пилопей ветлыліс Мӧскуаӧ 1490, 1491 воын. 1491 воын сійӧ вӧлі Зосима митрополитӧс бӧръян дырйи. Сы кадъясӧ выль во пондысьліс 1 мартсянь, тулыс тӧлыссянь, кыдз индысьӧ Степан пас вылын; собор вылын нӧ пуктӧма вӧлі во пондысянсӧ лыддьыны 1 сентябрсянь, арся тӧлыссянь, 1492 восянь, кодыр тыртчывліс му пуктӧмсянь 7000 во. Гижӧдӧс абу тӧдысьяс артавлісны, мый 7000 во мунӧм бӧрын лоас Господьлӧн мӧд локтӧмыс. Выль Паскалльӧ сёртӧмын зільсисны: митрополит, Новгородса епископ, Емдінса Пилопей епископ. 1492 воын Емдінса епархия дінӧ содтӧдӧма вӧліны вӧлӧгдаса вичкояс; сы кадсянь Емдінса епископъяс кадъясӧн олӧны Вӧлӧгдаын. 1495 воын Пилопей вӧліс Мӧскуаын, собор вылын, кодыр бӧрйисны Симон митрополитӧс. 1501 воын, апрель тӧлысьын, Пилопей эновтіс епископса пызансӧ, муніс шойччӧм вылӧ; 22 августын сійӧ шойччысис.

Никон вӧліс Мӧскуаын, собор вылын 1503, 1509 воын; 1514 воын муніс шойччӧм вылӧ. Сэк вӧлі ыджыд князь Василий Иоаннович (1505–-33).

Пимен, войдӧр Соловкиын игумен, пуктӧма епископӧ 1520 воын.

Алексий вӧліс Мӧскуаын 1531, 1539 воын; 1539 воын вӧліс Иосап митрополитӧс бӧръян дырйи; бара сійӧ вӧліс 1543 воын, кодыр митрополит туйӧ бӧрйисны Макарийӧс, код сёртіс Четьи-Минеи.

Киприян вӧлі Мӧскуаын собор вылын 1547, 1549, 1551 воын, Иоанн Васильевич сар дырйи (1533–84); 1551 воын собор вылын сёртӧма вӧлі «Сё юра» тшӧктӧм. Киприянлӧн эм гижӧд Вӧлӧгдасянь Косланын олысьяслы.

Иосап (1556–66) вӧліс Мӧскуаын 1562 воын, собор вылын 1564 воын, Апонасий митрополитӧс бӧръян дырйи, бара вӧліс 1566 воын собор вылын, Пилипп митрополитӧс бӧръян дырйи.

Макарий (1568–74). Сар Иоанн Васильевич оліс Вӧлӧгдаын куим во гӧгӧр, 1571 воӧдз. 1571 воын Емдінса епархия дінӧ сійӧ содтӧдіс Двинаса, Колмогорса вичкояс. 1572 воын Макарий вӧліс Мӧскуаын; сійӧ шусьӧ Вӧлӧгдаса, Чердінса епископӧн.

Варлаам казьтывсьысьӧ 1577 воын, кыдз Вӧлӧгдаса, Чердінса епископ; 1580 воын собор вылын сійӧ гижсьӧ Вӧлӧгдаса, Емдінса епископ; пас вылас нӧ шусьӧ «Чердінса» (= Коммуса); 1584 воын гижсьысьӧ Вӧлӧгдаса, Чердінса епископ.

Антоний (1586–88), Вӧлӧгдаса епископ, казьтывсьысьӧ Феодор Иоаннович сар дырйи (1584–98).