Jump to content

دیوانی مەولەوی/و

From Wikisource
311315دیوانی مەولەوی — پیتی و1866مەولەوی تاوەگۆزی

وە خیلافەوەن یارانی سەرمەس

[edit]
وە خیلافەوەن یارانی سەرمەس تەقازای زاتیی تەبعم هەرچی هەس
جەزبەی ئاهینم دەماخ دان پەرداخ میقناتیز تۆی جام کەردەن وە یاتاخ
کارەبا نە دەور کام مدەرۆ دەور نە دەورەی موورەی کارەبا کا تەور
ئەر گێروو وەکام کافوورم کەمکەم ئاو قەفاڵی وێش مەپێکۆ دەردەم
أَنفِیەکەی گەرد ڕای دەردم هەوا مەکەرۆ دەماخ ئەفلاتوون دەوا
گەرمیم تافی ساف وە سەر ئەندەردا بەستەن وە ڕووی تاش نیمە کەمەردا
ئازیز یەقین عەکس وەش نامەکەی تۆن سایەکەی سیفەت کەلامەکەی تۆن
نازوون وەی مەزهەر، های های یە چێشەن نەشئەی ئەو سیفەت زاتی تۆ پێشەن
جە نامای جواو، جە بێوەفاییم هەرچیت فەرماوان ڕاسەن، بیناییم
ئەر وەفام مەبی پەی تۆ مەمەردم خەیر مەبڕیابێ پەنجەی پای فەردم
ئازیزم نامە پێچ مدۆ چون مار خامەی چەم یەکێ، ئەسرینان هەزار
وێش دان نە سەر کەف کووپەی سیایی پەی شەکوای عەرزەی دەردی جیایی
وەخوا نە دووریت کۆتاییش ئاوەرد نە گیان ئیختیار ماوای بەدەن کەرد
بەڵام یادەکەت ناستەنش وێم پێم وێم بەرکەرد، نیشتەن وێش جە یاگەی وێم
ئەجزای تەن یەکسەر جە شادمانی نمەیۆش وە خاو سەد زیندەگانی
هەر جزوێم پەی وێش یەند سەرشار بییەن ئەی جزوم جەی جزو خەبەردار نییەن
نە دڵ یادی ڕاز سەفحەی نامەشەن نە سەرپەنجە هۆش گرتەی خامەشەن
یەند نە تۆی زەلکاو دەواتی پڕ وەی مدران مونتەزر وەڵگ ئاوەردەن نەی
نەی مدۆ سەدای دڵان پێ خەستە وەڵگ مارۆشەوە بەستە وە بەستە
ئیسە یادتەن سزای خیتابەن ئەر سزا وە ناز، وەر وە عیتابەن
نە نە، سفتەی هیجر خاڵی ئاڵاتم دۆزەخیی دۆزەخ دوریی باڵاتم
بویەر جە مەنەیم شای نەو نەمامان مەردەن پەی گرۆی دۆزەخی نامان

وادەی سفیدی شکۆفەی پیرین

[edit]
وادەی سفیدی شکۆفەی پیرین شکۆفەی باخچەی پیری دڵگیرین
شکۆفەی باخچەی پیری سفیدەن سەرمایەی میوەی عیرفان هەر ئێدەن
نە باخچەی سونبوڵ تاری مووی تاردا سپی شکۆفەی پیریم دیار دا
باقەی زوێری و زاری و دڵگیریم پەیپەی زیاد کەرد پەژارەی پیریم
ئاخرڕۆی وەهار نەوجوانیمەن ئەوەڵڕۆی پاییز زیندەگانیمەن
هەناسەم چون بای خەزان مەخێزۆ پەیپەی بەرگی شاخ شادیم مەڕێزۆ
خەدەنگی باڵام چەمان کەمان وەرد ڕاست وە نیشانەی فەنا ڕوو ئاوەرد
کەمکەم پیری خەم وە قامەت مدۆ دەمدەم وەعدەی ڕۆی قیامەت مدۆ
پیری یەکسەر زۆر جە زانووم سەندەن سەر وە گەردندا هەر وە زۆر مەندەن
ساقی، پام بەستەی زنجیری پیرین دەسم دامانت وادەی دەسگیرین
چابوک بەو ڕەفتار بێدرەنگەوە خەرامان بەو ناز باڵای شەنگەوە
جامت جەم ئاسا لەبڕێز کەر جە مەی پێم نۆشکەر وە یاد بەزمئارای کەی
مەستی وە پیران جوانی مدۆ هێزی دووبارەی زرانی مدۆ
پێمدەر تا پەیپەی پێوە هەی کەروون رای سەختی سارای مەحشەر تەی کەروون
زرنگەی گۆشی وێم پێم ماچۆ وە تاو: گاهێ خەبەردار، گاهێ سەرحەساو
من پەمەی غەفڵەت کەڕ کەردەن گۆشم هیچ وەکەس نییەن نە گۆش نە هۆشم
نەی گوزەرگای تەنگ بازاری چەپگەرد هەر کاتێ زانای ئەجەل سمکۆ کەرد
موتریب بەو نەغمەی «شانازی»تەوە یا بەو پەردەی پاک حیجازیتەوە
بوڵەندکەر دڵسۆز سەدای دڵتەنگی بەڵکەم بێدار بوو جەی خاوی سەنگی
های غەفڵەت تاکەی هام سەفەر ویەرد بێدار بەر جە خاو کاروان ویەرد

وەش ئامای هەی پەیک لای قەبیلەی لەیل

[edit]
وەش ئامای هەی پەیک لای قەبیلەی لەیل جەیبی دڵ وە عەتر مەیلی لەیلێ کەیل
وەختێ دووی دەردان مەویەرد نە هەردان جە کوورەی ئایر دەردی بێدەردان
نامەی وێرانەی دڵان پێ ئاوا جە ناکام یاوا، بەڵام کام یاوا
های وە فەرقی دین زامداران تاج دای شەریعەتی مەیل لەیلێ ڕەواج دای
قات بی جە کەسرەت یارانی هامدەم گەردی کۆی دڵبەر خەبەر بەر پەی چەم
مەخموور کەر دەروون جە بادەی باقی یانێ نەی جواو خاتیمەی ساقی
بەڵێ چون لەزەت تیری نازاران تام نەدان ئەو دڵ بازیت شوماران
نازوون وەو غیرەت چ خاس پێت زانان ماشەڵات وە حاڵ یاران پێ وانان
هەوای کۆتایی ناڵەی وێت بییەن وە تیرێ هەنی ئاگاهیت نییەن
دڵ ناڵان بییەن ناڵان پەی تیرەن تیر سەرمایەی گیان ئاڵەمی پیرەن
کۆتایی نییەن دۆس وە ناڵەی دڵ چون وەردۆ جە گیان دەس دڵەی خەجڵ
نیشان ئەو بۆ دڵ نە جای خەدەنگ هوون پەی وضو حەوز حەوز بدۆ وە بیروون
حەوزێ حەنەفی خاس پێش ڕەزا بۆ نەک جەی شەرعەدا نمات قەزا بۆ
چون تازە زامی هۆشت ویەردەن وێت ئاسا خەیاڵ ئازیزت کەردەن
ئەو جە کۆن، دووری و نزیکی جە کۆن دووری و نزیکی وەسفی من و تۆن
مەنزڵش نییەن ئەو قەوس ئەو خەدەنگ کێ پەرساش یەکێ و سەد هەزار فەرسەنگ
یەکێوەن هەروەخت نیشان ئامادەن کێشا و بەرشییە و ئەو نیشان دادەن
ساقی زیادەی مەی زۆر ئاوەردەن سڕی سەر بەردەن وەرنە سەر بەردەن
تەنگەزەرفەنان هیلاکم مەکەر ویسعەت مەشرەبی، یا جام نیمپەڕ دەر

وادەی سەفەرەن های نەسیم ئامان

[edit]
وادەی سەفەرەن، های نەسیم ئامان وە لای ئازیزا بویەر چوون جاران
تەقریر کەر ئەوەڵ بەو زوانی حاڵ سەلام و دوعای ئەو دوڕدانەی لاڵ
دووەم جە حاڵات پەشێوی حاڵم جە شۆریی بەخت و وێرانیی ماڵم
جە بێقەراری، جە دەسی دووری جە بێئارامی، جە نا سەبووری
جە سۆزەی شەرار نائیرەی هیجران جە ناسۆریی زام تیرەکەی موژگان
جە قرچەی قاوەی جەرگی جەفاکێش جە وەلوەلەی دەرد دەروونی پڕ ئێش
جە کزەی هووناو نە چەم سەرکەردەم جە سەنگینیی بار قامەت خەم وەردەم
جە بێخاویی شەو ئەلوەدای سەحەر جە ناڵەی ئەعزا، جە سۆزەی جگەر
جە هاواری تەن، جە ئەلوەدای گیان جە یاوای فەڵەک ناڵەی «ئەلئەمان»
یەکیەک بە حوزوور ئەو ڕۆحی ڕەوان عەرز کەر وە سەد شیرینیی زوان
واچە یەند زوخاو دەروونش وەردەن ئەسپابی مەردەن ئامادە کەردەن
بەڵ یاوۆ وە لام تەبیبی دەردم مەرهەم دۆ نە ڕووی زامانی سەردم
جەو مەعجوون ئەجزای لوتف و مەیلی وێش دەوا دۆ پەی زام خەستەکەی دڵ ڕێش

وەهارەن سەیرەن سەوزەی دیاران

[edit]
وەهارەن، سەیرەن، سەوزەی دیاران نم کەوت نە دیدەش چون شەو بێداران
پەی دڵەی مانیای دەروون مەلالان سایە بەستەوە خەیمەی گوڵاڵان
بۆی یەخەی سەحەر پەی دەماخی دڵ مانۆ وە نەسیم جێبی جەمینگوڵ
چون دێوانەی شۆر ئازیز نە سەردا شەتاو سەر هۆر گرت وە دەشت و دەردا
توولانی چون هیجر خاتر پڕ دەردان ڕەوان وێنەی وەسڵ گەردن بێگەردان
های جە شنۆی وەش ڕۆح ئەفزای کاوان ئای جە شاخەی تاف سافی سەراوان
نەک چون تافی چەم پڕ ئەسرینی چەرخ بارَکَ اللّە چەرخ، هەی ئافەرین چەرخ
چەنی جە هەستیی وێت تەواساییت چەنی جۆشی عەشق مەجنوون ئاساییت
بدیە چۆن هوردان وە نام و نەنگدا بێپەروا مدۆ وێش وە ڕووی سەنگدا
های ساقی هەڵای سەرمایەی خامی نمەدۆم وە دەس ڕای نێکنامی
باوەرە وەشوەش سا دەی هەی پەی کەی تافی قەڵوەزەی سافی شیشەی مەی
مەوجش بنچینەم بدۆ وە هەمدا هەستیم دۆ وە بەرد هەردی عەدەمدا

وەفای چەرخی چەپ ڕاس بێ تان و پۆن

[edit]
وەفای چەرخی چەپ، ڕاس بێ تان و پۆن جەفا بێپایان، دەردیسەر بێشۆن
بەدی نیکییەن، نیکی بەدنامی فامای شێتییەن، شێتی پڕفامی
سارای هیدایەت تاریک مەوینوون ڕای نەجات یەکجار باریک مەوینوون
ناڵەم نەی ئاسا ئاڵەم گرت نە وەر شیشەی مەی پەمەت نە گۆش بەراوەر
جە تۆ قەهقەهە، جە پیاڵە مەی جە ساقی ها دەی، جە ئێمە با بەی
مەڵڵا جە کەسرەت لەوحش بۆ سادە مەنسووخ نەزانۆ حەڵاڵیی بادە
زاهید مایەی هۆش هیچ نەمانۆ پێش پەشێو بۆ تەقواش چون مێزەرەی وێش
من نەوون وە تەنگ نەفامییەوە وێم بدەون وە دەس بەدنامییەوە
دێوانان ئاسا بجۆشوونەوە بەڵاگەل چون مەی بنۆشوونەوە
شەرارەی مەستیی مەی بەرشۆم نە دڵ وەو چراخەوە یاوون وە مەنزڵ

وێش نمەوینۆ ئازیز خەمینت

[edit]
وێش نمەوینۆ، ئازیز، خەمینت دیارەن لێڵەن جامی جەمینت
تاڵەن کامی دڵ مەینەت گازەکەت تامی دووریشەن ڕێزەی ڕازەکەت
بەدبەختیی منەن وە یانەم هەرەس ئازیزێ چون تۆ نمەگنۆم وە دەس
وەرنە شەم هەزار پەروانە دارۆ ئەر یۆشا کەم بۆ پەروا نەدارۆ
ساقی، دەسی چەرخ هەر ها نەکاردا تای تانتەی دووریش بەستەن وە داردا
سەروەختی هەستی جە دەس وەردامەن تەدارەکی خەیر ئارۆ و فەردامەن
تەمامەن بەرات قەبز و حەواڵەم دێرەن کەرەم کەر بدەر پیاڵەم
تا هیممەت وازوو وە یەک پەیمانە خاڵی بۆ چێمەیچ گۆشەی مەیخانە

وەهارەن، سەوزەن ئاوەن سەرکاوەن

[edit]
وەهارەن، سەوزەن، ئاوەن، سەرکاوەن هاژەی وەفراوەن، شاخەی شەتاوەن
ساقییەن، بادەن، نەسیمەن، بادەن بوڵبوڵ جە دەورەی گوڵان ئازادەن
بەزمەن، شادییەن، عەیشەن، نیشاتەن کەیفەن، شۆخییەن، شەوقەن حەیاتەن
سەنگەن، کۆسارەن، سەرکووەن، هەردەن خەمەن، مەینەتەن، زوخاوەن، دەردەن
هیجرەن، دوورییەن، عیجزەن، فیراقەن واوەیلا و شینەن، ناڵەی عوشاقەن
سەبزەن، سۆسەنەن، نەورۆزگوڵانەن کەمەرەن، هەردەن، ملەن، کەڵانەن
سەرعییەن، شەیدان، نەجدەن، مەجنوونەن مەزاقەن، جامەن، پیاڵەی هوونەن

وەهارەن تەشریف خاڵخاسان پەی هەرد

[edit]
وەهارەن، تەشریف خاڵخاسان پەی هەرد کەمکەم جوانیش ئاوەرد، پیریش بەرد
جەمجەم سۆسەنان جە تاق تەوق وەردان سەردان نە هەردان پەرێ هامفەردان
وە ڕووی زاخاندا جنوور لوول وەردەن پەی پای گیان تۆڕدام ئامادە کەردەن
بەڕەزا بەو چین توغرای تاتاوە شەماڵ مشانۆش، یانی: وەی لاوە
نەرگس وە مەسمەس مدیۆ کێن ئەوکەس گۆشەی چاکی دڵ وەرنەدۆ جە دەس
مەعدوومی، غەفڵەت تا چەند و پەی چی گۆشدەر وە ناڵەی سەحەری نەیچی
دڵە وادەی سوبح نەووەهارانەن وەختی ئاگاهیی دەردەدارانەن
هەر کەسێ دانش نەفامش نەبۆ بینیی عیرفانشن زوکامش نەبۆ
گوروفتیی دەماخ نەدابۆ پەرداخ پەیپەی بۆی ئازیز مەیۆش وە دەماخ
جەی بۆی گیانبەخشە بێبەش مەمانە ئەی سوبحە خاسە وە فرسەت زانە
تۆ دیای وە شۆن چەند سوبحی نۆدا کەو چەند سوبح بدیۆ وە شۆنی تۆدا

وەش ئامای وە خەیر هەی بەرگوزیدە

[edit]
وەش ئامای وە خەیر هەی بەرگوزیدە بۆ نە جای مەردوم جا گر نە دیدە
خەیلێن بینایی جە دیدەم ڕەمان بەڵ سوڵحشا بۆ بینایی و چەمان
ساقی، ترسی دەرد دووریی جەمینگوڵ وەسڵم جێ کەردەن وە ژاری قاتڵ
هەر کاتێت زانا فەڵەک کەڵەک بەست دامنەکەی وەسڵم بەرداوە جە دەست
سا دەی وە جامێ دڵم بکەر شاد بەڵکوو بویاروو بەزمێ وە ئازاد
جە دەس بێگانان یاوون ڕەهایی مەس بوون وە شنۆی مەی ئاشنایی

وەی من دیارەن پەنجەی تارمەن

[edit]
وەی من دیارەن پەنجەی تارمەن سەروەختی هامن نەووەهارمەن
سوبحم نە تۆی شەو مەخەنۆ وەکەردەم وەکەردەکەی بەد عومری ویەردەم
پۆسی کووسی گۆش نم کێشان کەمکەم ئەمسەرەو سەرەن دووربینەکەی چەم
خەم بیم یانێهای پێم مدۆ خەبەر: نە دەرگای هەستی تەشریف بەر ئەو بەر
جە حەد بەرشییەن هەر یەند نزاریم نەمەندەن تاقەت ڕای پەردەداریم

وەختەن پیاڵەی دڵەی پڕ جە دەرد

[edit]
وەختەن پیاڵەی دڵەی پڕ جە دەرد پڕکەی جە بادەی هەوای گەردن زەرد
چەنی گەرمیی نەزم بەزمی پڕ شادی بویاری وە ڕەغم ئەی دنیای بادی
دایم سەدای ناز سەودای گۆشت بۆ سەد چون مەعدوومی فەرامۆشت بۆ

وەی من پەی سەفای یارانی هامدەم

[edit]
وەی من پەی سەفای یارانی هامدەم ئای پەی ئەو سەیران ماردم و کەڵڕەم
یاران گردین شین وە توونای تووندا هەر خەیاڵ مەندەن نە تۆی دەرووندا

وەختی چەم نە چەم شێوەت دیار بی

[edit]
وەختی چەم نە چەم شێوەت دیار بی جە لام فەسڵی وەسڵ بەزمی ئەغیار بی
ئیسە لێڵایی گرتەن دوو دیدە خەڵوەتەن، سا بۆ ئەی بەرگوزیدە

وەسەن ئەی مەخسەڵ دەوری دیدەی مەست

[edit]
وەسەن ئەی مەخسەڵ دەوری دیدەی مەست ئەی ئاماو لوا سەد قەزا پێشەن
ئارەزووت دڵ بی ئەوەڵ جارت بەرد هەنی گیانەکەم مەتڵەبت چێشەن