دیوانی کوردی/م
1
[edit]| تاکوو دڵ مابێ مەکۆشە قەت لە ئابڕوو بردنم | عیشق تا خۆش بێ مەکێشە ڕەنجی ڕیسوا کردنم |
| پێشەوای کاروانی بێ ڕەحمی هەتا ماوی ئەتۆی | هەڵگری باری جەفا و هیجران هەتا دەمرم منم |
| هەر ئەتۆم دیوە لە خۆم دڵسۆز و موشفیق تر بە خۆم | چونکە وا ساعی و عەجوول و تالبی بۆ مردنم |
| خۆ نواندن بەس بێ بە خوا ڕووی جیهان زانی کە تۆ | قادری بۆ کوژتن و تاڵان و زەجر و گرتنم |
| نازە یا خۆ مەیلە یا نەشئەت تلووعی کردووە؟ | یا بە هوشیاری وەکی مەستی بەهانەی کوژتنم |
| تینوویی نەزعی فیراق و یادی جوللابی لەبت | جوبڕەئیل یارم بێ باز ئیشکالە ڕۆح دەربردنم |
| بەخت یەک هیجرەت دوو و غوربەت سیان و دڵ چوار | من یەکم، چوار تەوقی ناحەق بۆ چی چۆتە گەردنم؟! |
| گەر لە عیشقی سادەڕوویان دڵ بگۆڕم بێ گومان | موڕتەدم؛ یەعنی ئەسیری زولف و پوستانی ژنم |
| دڵ دەڵێ کوردی ڕەقیب دوژمنتە کۆنە لۆتییە | بۆیە وای کوت تا نەزانم کێیە دۆست و دوژمنم |
2
[edit]| کێ دەڵێ دڵبەر بەخیلن؟ ئەمڕۆ وەڵڵا دڵبەرم | بەردی ژێر پێی خۆشی حەتتا هەر دەهاوێ بۆ سەرم |
| ئەو، سەگی سەد ساڵ جەفاکێشی لە هیچێ دەردەکا | وای بە حاڵی من، کە سێسەد پایە ناماقووڵ ترم |
| ئیلتماسی کوژتنم لێ کرد، کوتی نازانی تۆ | من چەپەڵ ناکەم لە خوێنی هەر سەگێدا خەنجەرم |
| پێم وت ئاخر تۆ دڵی من کوێ دەبەی؟ توند بوو وتی | های بە تۆچی؟ ماڵمە خواهیشتمە هەر کوێی بەرم |
| ڕۆح لە کوێدا خۆی نیهان کا ئەر لە بەر تیری موژەی | کون کونی کردووە وەکوو بێژنگ جەمیعی پەیکەرم |
| هێند وتت لاچۆ سەرت با بێت پشتت کەندەڵان | چاهی غەم کەوتە دوام و بای فیراق کەوتە بەرم |
| ئەی فەلەک! مروەت کە من بەو قالبی پڕ دەردەوە | جەوری تۆ یا نازی یار یا جەوری ئەغیار هەڵگرم؟ |
| ڕۆح و دین پێشکەش دەکا هەر کەس، منی بێ دین، خودا! | سا چلۆن ئەو لاشە فەرتووتە و زەعیفەی بۆ بەرم؟ |
| شاهی ئیقلیمی وەفا نازانی ئەی کوردی منم | فەقر و فاقە، تاج و تۆمارمە و گەدایی ئەفسەرم |
3
[edit]| حۆریی باخی جینانی یا گوڵی باخی ئیرەم؟ | ام نُجوم العرشِ؟ أَم شَمس علَي فَوقِ العلَم؟ |
| سەرکەشی ئێڵی گەڵاڵی شۆخی بابان و عیراق | نور ابصارِ العرَب ظلُّ الرُّؤَساء الْعجم |
| کوژتن و عەفوت لە لای من هەردوویان هەر ڕەحمەتن | لو تُمتْني تَرحمني لو تَعفني عين الكَرَم |
| ئاخری کوژتت بە هیجران ئاسکەکەی بەرماڵی خۆت | كَم نَديت بالنّداء لا تَقْتُلِ صيد الحرَم |
| کوژتمت ئەمما لە ئاخردا پەشیمانی دەبەی | يا حبيبي بعد قَتلي لاحصولَ في النَدم |
| وەک تەبیب ئەر بێی و عیلاجی ئەم برینانە بکەی | أُعطك الرّوح لَئن تَقبلْه في حقِّ القَدم |
| سەد کە مەحزوون و نەخۆشم نامەکەت گەر بێتە لام | يندفع حزني و ما يبقي من القَلبِ اَلَم |
| گەر وەکوو عیسا لە پاش مردن بە سەرما ڕابری | تَجمعِ العظم الرَّميم تُحيِني بعد العدم |
| چونکە نامەی دەردی کوردی قەت نەهاتە ئینتیها | تَمت القرطاس، جف الحبرُ و انشَقَّ القَلَم |
4
[edit]| تەشنە لەب تا کەی ڕەفیقی وەحشیانی بەڕ بکەم؟ | تیغی خوێنڕێژیت بکێشە تا دەمی پێ تەڕ بکەم |
| تاکوو لێم دوورە خەتی ڕەیحان و ڕووی گوڵ ڕەنگی تۆ | کوێر بم ئەر بێم سەیری ڕەیحان و گوڵی شەستپەڕ بکەم |
| وا لە بۆتەی عیشقتا قاڵە ڕوخی زەردم ئیتر | قەت لە خۆ ناگرم لە کەس داوایی قەرزی زەڕ بکەم |
| ڕەنگی زەردیش چاکە بۆ کوێری ڕەقیب و دوژمنان | چونکە دوژمن شاد دەبێ گەر خۆم گەدا و موزتەڕ بکەم |
| کیمیای وەسڵت بە هیچ نایێتە دەستم، بێ ئەمە | بچمە غاری مەغریب و خۆم فێرە عیلمی جەڕ بکەم |
| من لە تەعنەی دوژمنی بێ بیر قوتار نابم، مەگەر | یا خودا مەرگم بدا یا هەردوو گوێی خۆم کەڕ بکەم |
| قەت مەڵێن یاران! لەگەڵ فیرقەت وەرە سازش بکە | شێت نەبووم وەک پەششە من خۆم تووشی بای سەڕسەڕ بکەم |
| من لەگەڵ جەور و جەفات گەر لافی ئولفەت لێ بدەم | هەر وەکوو ئاهوو دەبێ خۆم جووتی شێری نەڕ بکەم |
| پێم دەڵێن کوردی فڵان کەس یادی دووری تۆ دەکا | من لە ئەو چاک شارەزام، بیللا ئەگەر باوەڕ بکەم |
5
[edit]| لەیلەکەی بێ مەیلەکەی مەحبووبەکەی عەییارەکەم | شۆخەکەی پڕ حەملەکەی بێ ڕەحمەکەی غەددارەکەم |
| زاڵمەی لە خوا نەترسەی کافرەی بێ مروەتە! | قاتڵەی عاشق کوژەی جەللادەکەی خوون خارەکەم |
| گوڵ بەدەن، سیمین زەقەن، خەت یاسەمەن، فەندەق دەهەن | ئەسمەرەی قەد عەرعەرەی ناز و نەزاکەت دارەکەم |
| نەوجەوان، ئەبرۆ کەمان، شیرین دەهان و نوکتەدان | تورک ڕەفتار و پەری ڕوخسار و کاکۆڵدارەکەم |
| ئەی ڕەقیب! سەد جار دەرم کەی یا جوێنم پێ بدەی | ناعیلاجم هەر دەبێ بێم بۆ سەلاحی کارەکەم |
| ژەهری دووری چەژتووە هیجری ئەمێستا بۆیە وا | تەڵخ گوفتارە کەلامی لەعلی شەککەر بارەکەم |
6
[edit]| چاوەکەم! خۆ من برینداری خەدەنگی چاوی تۆم | زار و بیمار و گرفتاری کەمەند و داوی تۆم |
| وێڵ و سەرگەردان و خار و عاجز و ئاشوفتە حاڵ | دڵ بە تاڵان چووی سوپای کاکۆڵی تێک ئاڵاوی تۆم |
| گەر دەپرسی داد و گریان و فوغانم بۆچییە | ڕاستە باوک مردە نیم ئەمما جگەر سووتاوی تۆم |
| سەد کە تۆ فیکری ئەسیری خۆت نییە ئەمما ئەمن | خۆ دەزانی چونکە ڕۆژ بێ خورد و شەو بێ خاوی تۆم |
| من لە بەر پیری قەدم خەم نەبووە ئەر باوەڕ دەکەی | قەد خەمیدەی قامەت و باڵای وەکوو لاولاوی تۆم |
| قاتڵی من کەس نییە بوختانی ناحەق بۆچ بکەم | من شەهیدی خەنجەری موژگانی تازە ساوی تۆم |
| هەر کەسە عەبد و موریدی موڕشیدێکە سا ئەمن | هەر وەکوو هیجری مورید و گیان فیدای هەمناوی تۆم |
7
[edit]| عەزیزم! من ئەسیری قامەتی نەوتوول نەمامێکم | غوڵامی زولف و ئەگریجە و غوڵامانەی غوڵامێکم |
| گرفتاری کەمەندی مەهوەشێکم تفڵ و بێ ڕەحمە | هیلاکی ناز و عیشوەی نیم نیگای ئاهوو خەڕامێکم |
| جگەر خوێنین و چاو ئەسرین و خوێن خوار و دڵەفگارم | خەریک و وێڵ و وەحشی مەهوەشی شیرین کەلامێکم |
| هەموو عومرم بە زایع چوو لە ڕێگای عیشقدا چونکە | گرفتار و ئەسیری داوی عیشقی تفڵ و خامێکم |
| ڕەواجی سککەیی ساحیبقڕانی مڵک و میللەت بووم | ئەمێستا وێڵ و سەرگەردانی گەرداوی عەوامێکم |
| شەهی ئیقلیمی عیشقم، پیری ڕەندانی خەراباتم | ئەگەرچی زاهیرەن تفڵ و نەزان و ئەبلە فامێکم |
| ئومێدی وەسڵ و دیداری نەما هیجری ئەمێستاکە | هەمیشە ئینتزاری نامەو و پەیک و کەلامێکم |
8
[edit]| ڕەفیقی کونجی میحنەت عاجزن هەر شەو لە ناڵینم | گورێزانن لەبەر لێشاوی مەوجی بەحری ئەسرینم |
| ئەگەرچی ڕۆژ و شەو مەشغووڵی نەغمەی موتریبم ئەمما | لە خەم خاڵی نییە ساتێ دڵەی مەحزوون و خەمگینم |
| تەبیب دێنێ دەوای دەردم بکا، خۆ من زەدەی دووریم | بە بێ داڕوویی وەسڵی، نابێ هیچ ئارام و تەسکینم |
| ئەگەر مومکین نەبوو وەسڵم، کە من مردم وەسییەت بێ | لە باتی قەوم و خێشانم لە سەر مەیتم بکا شینم |
| شەهیدی عیشقم و مەمشۆن و کفنم بۆ مەکەن یاران | گەواهی حەشرە بۆ دەعوای شەهادەت بەرگی خوێنینم |
| بە پەردەی زاهیری گەر بێ سەدای ئەو عاشقی یارم | ئیتر حاجەت نییە بێنن مەلا بۆ وەعز و تەڵقینم |
| عەبەس کوردی مەلائیک دێن دەپرسن مەزهەب و دینت | کە قادر خۆی دەزانێ من لە سەر کام مەزهەب و دینم |
9
[edit]| فەلەک! ڕەحمێ بە حاڵم کە بە غایەت دڵ پەرێشانم | ڕەهەندەی زێد و مەسکەن، دوور لە یار و قەوم و خێشانم |
| دەڵێن میهمان پەزیر و دڵنەواز و خاوەن ئیکرامی | دەسا بۆ کەیتە؟ وا من بێنەوا و دەروێش و میهمانم |
| عەزیز و خۆشەویستی کوللی عالەم بووم ئەمێستاکە | غەریب و بێکەس و تەنهانشینی کونجی ئەحزانم |
| چ میننەت گەر نەوازشت و تەعاروف کەی لەگەڵ مونعیم؟ | بە من فەڕزە کە ڕووت و موستەحەققی خێر و ئیحسانم |
| لەبەر جەور و جەفای یاران نییە ناڵە و فوغانی من | هیلاکی لەوم و تەعنەی ناکەس و خەندەی ڕەقیبانم |
| ئەگەر بێت و بە ناحەق خۆت بکەی پەنهان وەکوو یۆسف | وەریدی عیشق و ڕیشی توهمەت و چاکی گریبانم |
| ئەگەر کوردی دەپرسن مەزهەب و پیری تەریقی من! | عەلی مەولامە، قادر پیرمە، مەحموودە سوڵتانم |
10
[edit]| ئەگەر مەیلت لە دڵ دەرکەم، غەریبی کۆیی دڵبەر بم | ئەگەر ساتێ لە یادم چی، هیلاکی ژەهری ئەژدەر بم |
| بە غەیری بۆسەیی چاوت ئەگەر قەسدی ویسالت کەم | بە شوعلەی قەهری تۆ یا ڕەب سەراپا قەتڵی ئەخگەر بم |
| ئەگەر یەک لەحزە سستی کەم لە ژێر باری غەمی عیشقت | بە میسلی پەنجەرە قوربان بە تەن سووراخی خەنجەر بم |
| لە سەر تەعریفی ئەگریجەت ئەگەر بێم وەسفی کاکۆڵ کەم | بە زەربی تیغی ئەبرۆی تۆ ئەمن مەقتوولی بێ سەر بم |
| ئەگەر یەک لەحزە غافڵ بم لە شوعلەی ماهی ڕوخسارت | لە حەشرا بێ نەسیبی جەننەت و هەم حەوزی کەوسەر بم |
| گەدایی کۆیی جانانە بە شاهیی عالەمی نادەم | گەدایی خۆشترە بۆ من لە شاهی، گەر موخەییەر بم |
| ئەرێ یاران! بڵا کوردی لە بۆتەی فیرقەتە یەکجار | خولاسە و بێ غەش و مەقبووڵی عالەم هەر وەکوو زەڕ بم |
11
[edit]| ئەمن وەک پەرچەمی جانان، ئەمن وەک پەرچەمی یارم | لە لایێ خاو و سەرگەردان، لە لایێ مەست و بیمارم |
| دەبا بگریم، بناڵێنم، کە وا تێکچوو سەر و کارم | دڵم دانا لە ڕێی دڵبەر، نە دڵ بۆم بوو، نە دڵدارم |
| دڵم کەیلە لە میحنەت، وا ڕەوانە خوێن لە زامانم | لە گێژاوی بەڵادا غەرقە سەر هەتا بە دامانم |
| لە دەستی کەچڕەوی گەردوون لە کوورەی فیرقەتی غەمدا | بە دایم هەر وەکوو قەقنەس حەریقی نار و حیرمانم |
| وەسییەت بێ مەبن دوودڵ کە نادا مەنفەعەت پێتان | منیش دوو دڵ بووم ئاخر ئێستە بۆیە وا پەشیمانم |
| خودا تادای بە من وای دا بە جارێ وەسڵی دوو دڵبەر | .............. فەلەک چۆن کردی تاڵانم |
| وەکوو کوردی لە دوو جەژن بوو لە ناو حیرەت و دەردا | ئەمیشم چوو ئەویشم چوو بە جارێ ماڵی وێرانم |
12
[edit]| جانا وەرە ئەم جەژنە بە قوربانی سەرت بم | بۆ تیری قەزای چاوی حەسوودان سپەرت بم |
| شادن لە تەماشای نەزەرت مەحرەم و ئەغیار | مروەت نییە تەنها هەر ئەمن دەربەردەرت بم |
| ڕازیم بەدەنم هەر وەکوو خاکی بەری پێت بێ | شایەد کە لە ڕێی مەدرەسەدا ڕەهگوزەرت بم |
| تۆ بەو دوو ڕوخی خۆتەوە وەک شاهی و فەڕزە | دایم کە لە پێش ئەسپەکەتا وەک نەفەرت بم |
| وا قاڵ و زەعیفم لە هەتیتەی غەمی دووریت | شایستەیە ئێستاکە کە ئاڵقەی کەمەرت بم |
| بۆ قەتڵی منی خەستە موژەت هەر وەکوو تیرە | ئەی من بە فیدای تیری نیگای پڕ خەتەرت بم |
| ئەر خەشمە، وەگەر لوتفە بە کوردی نەزەرێ کە | قوربانی غەزەب گرتن و گۆشەی نەزەرت بم |
13
[edit]| عەزیزم! باعیسی عەیش و نیشاتم! | گوڵم! سەرمایەکەی ژین و حەیاتم! |
| دەزانی خۆ ئەمن سەودازەدەی تۆم؟ | نەچیری ئاهوویی چاوی سیاتم؟ |
| هەمیشە من لە کونجی دەرد و غەمدا | ئەسیری شەرت و مەحبووسی وەفاتم |
| بە ساڵی جارێ قوربانی دەکەن حاج | ئەمن هەر دەم بە قوربانی وەفاتم |
| بە جاڕووبی موژەی چاوم هەمیشە | خەریکی مشت و ماڵی خاکی ڕاتم |
| لە شەوق و زەوقی عالەم بوومە فارغ | کە هەم زانوویی هیجرانی و بەڵاتم |
| لە بەرچی وا لە من ئازوردە بووی تۆ؟ | نییە ڕەحمت بە حاڵم لێو نەباتم |
| ئەگەر کردوومە تەقسیر و گوناهێ | هەزاران تۆبە بێ تا ڕۆی مەماتم |
| بە مەرگی تۆ وەها خەستە و زەبوونم | نەماوە زەڕڕەیێ سەبر و سوباتم |
14
[edit]| عەزیزم! نووری چاوانم! حەبیبم! | سەبووری بەخشی جانانی شەکیبم! |
| وەرە ڕەحمێ بە حاڵم کە عەزیزم! | لە یار زویر و لە مەسکەن بێ نەسیبم |
| ڕەهندەی دەستی کەس نیم خۆت دەزانی | فیراری جەوری ئەغیار و ڕەقیبم |
| دوو شەش بۆ داوی نەگبەت هەر لە ڕێدا | لە بەختی شەش دەر و یاری عەقیبم |
| ئومێدی زیندەگیم ناوە بە لاوە | کە قاتڵ بوو بە جەڕڕاح و تەبیبم |
| عەجوولی و وەحشەتی ئەم وەختە خۆم بووم | کە دیدەت بوو بە ئوستاد و ئەدیبم |
| ئەمەی دەیڵێم ئەگەر ئیغراقە هیجری | هیلاکی دەستی «مەیتەن قرمزی» بم |
15
[edit]| عەزیزم! وا لە دووریت دڵ فیگارم | کە خوێن دەڕژێ لە دیدەی ئەشکبارم |
| وەها فرمێسکی خوێنین دێ لە چاوم | وەکوو دامانی ئەلوەندە کەنارم |
| لە گەردی قاسیدی یەئسی ویسالت | بە کوللی کوێرە دەیدەی ئینتیزارم |
| کە ئوممێدی ویساڵی تۆم نەماوە | بە مەرگی تۆ بە مەرگ ئومێدەوارم |
| لە چاوی خۆت بپرسە ئەو دەزانێ | کە من بۆ وا عەجوول و بێ قەرارم |
| مەکەن مەنعم کە سەرگەردان و وێڵم | بە دەس عیشقە زەمامی ئیختیارم |
| لەگەڵ عیشقت وەها یار و ئەنیسم | لە تۆش حەتتا بە کوللی بەرکەنارم |
| وەکوو مەنسوور ئەگەر بیشم سوتێنن | أنا القادر دەڵێ گەرد و غوبارم |
| ئەگەر تاڵع ببێ کوردی سزایە | بە حۆققە دوڕڕ و گەوهەر کەن نیسارم |