قصہ سیف الملوک/20
20. داستان تولد شدنِ شاہزادہ صیف-ال-ملوک
وا باعث تسمیہش
(شہزادے صیف-ال-ملوک دا جنم اتے ایہہ ناں
رکھے جان دا کارن)
شاہ وزیر دوہاں تے ہویا کرم سچاواں ذاتی
بیگم اتے سہیلی اس دی حمل ہویا اک راتی
نوں مہینے نوں دہاڑے نوں سائت تھیں پچھے
دوہاں نوں ربّ بیٹے دتے آئے نی دن اچھے
شاہزادہ سی لئل چمکدا سورج شکل پیارا
نگ موتی صالح دا بیٹا چن جیہا چمکارا
دائی ویکھ ہوئی شودائی ہردے روپ اتارے
چہرے تے چمکارے مارن اکبالاں دے تارے
سورج ویکھ شہزادے صورتَ چھپ بدلی دن کٹدا
ویکھ وزیرے دے فرزندے چودھویں دا چن گھٹدا
قان-بدخشاں دوویں آہے جویں لئل بدخشاں
حوراں نوں حیرانی آئی ویکھ اوہناں دے نقشاں
موتی ویکھ سمندر اندر بے آبی وچ مردے
مانک ہیرے ہار سفائیؤں سر دھڑ صدقے کردے
شاہ وزیر دوہاں دے باغیں عجب شگوفے جمے
صفتاں وچ نہ رہُ محمد اگے قصے لمے
شاہ وزیر کیتے شکرانے زر دتی فکراواں
کئی معاش جاگیراں دتیاں رملی تے علماواں
سدا-برت ہر رستے اتے لائیاں ہور چھبیلاں
دے سروپا نوازش کیتی عادی دیاں اسیلاں
انھے لولے لوڑ شہر دے دتے گھوڑے جوڑے
کوٹھے اتے رستاں لائیاں آیاں کوئی نہ موڑے
زر دتی کنگالاں تائیں درویشاں نوں لنگر
کوئی کنگال نہ رہا شہریں لے لے ہوئے تونگر
شادی دے شادیانے وجے بھیریں لگیاں چوٹاں
ملکاں اندر شلکاں ہوئیاں ہر تھانے وچّ کوٹاں
شہزادے عمرہ ہزاراں امیر وزیر تمامی
سرکردے سبھ جنگی ملکی راجے رائے انعامی
مہر مقدم تے پٹواری دفتریاں دیواناں
قدر بکدری سبھ نے آندا شکرانہ نذرانہ
شاہ یمن دے تحفہ کر کے آندی صیف بھلیری
جو جمشید آہا لکّ بنھدا عید خوشی دے ویری
ایہہ میراس یمن دی شاہی پیو دادے دی آہی
جمدیاں لے لئی شہزادے واہ اقبال ایہہ شاہی
عاصم شاہ ایہہ صیف لبھن دا جاتا شگن بھلیرا
ہے فرزند اکبالاں والا ہویا شاد ودھیرا
صیف-ملوک اس گلوں دھریا شہزادے دا نانواں
ہن وزیر اوہدے دی یارو تھوڑی گلّ سناواں
سید-علی-ہمدانی مینوں ایہہ روایت دسی
شاہ وزیر دوہاں دی جھگی ہکس دہاڑے وسی
ہکسے رات نمے تے جمے حکمت نال الٰہی
برج ستارہ رات ہکو سی کجھ تفاوت ناہی
صالح نے اس گلوں رکھیا شاید نام پتر دا
وچ حساب رمل دے ایہو پورا سی اتردا
شاہ وزیر دوہاں گھر شادی ملی مبارک بادی
لے لے جاون دان ہزاراں جو کوئی منگتے عادی
کنجر تے کلونت مراسی شرنائی راسدھاری
بازی گر ہزار طرحاں دے بھگتیئے نٹ مداری
چھری-ماری تے خسرے پیرن نعرے چڑھن دھننانے
آپو اپنے کارج کر کے لٹن بہت خزانے
تریاں تے کرنائیں نالے مارن ڈھول بھرائی
کہڑے کہڑے گنے محمد کٹھی ہوئی لوکائی
صیف ملوک تے شاید کارن شہروں باہر کنارے
پکا باغ سہایا بہتا لائے وچّ فوارے
چیکن کھوہ سراں کر بولن وا صبا دی وگے
پر ہکّ دیپک گان نہ ڈردے شالہ اگّ نہ لگے
شوقوں طوق پیا گل کمری کوُ کوُ کوکے بولے
کوئل تان لئی ہو اچی کردے ناچ ممولے
بلبل طوطے سوہلے گاون حالَ پئے حیواناں
کھوہ دا کتا چٹکی مارے بیل پھرے دیوانہ
ٹنڈاں ہنجھو بھر بھر ڈولھن جان اندر کر خالی
سدا نہیں اس رونق رہنا سدا نہیں خوش حالی
(پاٹھ بھید)
ٹنڈاں خوشیوں پانی ڈولھن، جاون ہو کے خالی
ربا رکھ سدا ایہہ رونق، رکھ سدا خوش حالی
بنھ قطار چنار سفیدے سرو آزاد کھلوتے
سدھے صاف برابر دسن تار پریت پروتے
ہر ہر پاسے نہراں وگن چوک عراق اچیرے
شیش محل چوبارے گوشے بھلے بھلیرے ڈیرے
شاہ کیہا ایہہ موتی سچے عاماں نہیں وکھالو
شاید تے شہزادے تائیں باغ اندر کھڑ پالو
آمد سن شہزادے والی باغیں رونق ہوئی
خدمتگار گئے اٹھ اگے لوڑیندا جو کوئی
جھاڑو دیئ چھنکار کرائے گرد کندھاں توں دھوئی
پور کر مشقاں ڈولھن مشکاں دھم گھتی خشبوئی
صیف ملوک دے آون والا سنیا باغ اوازا
سکے رخ ہوئے پھر ساوے گل پھلّ کھڑیا تازہ
پتّ ہرے پھلّ چٹے چمبا ہسّ ہسّ دھرتی لیٹے
پچھلا داغ غماں دا لالا دیدے ورق لپیٹے
ڈٹھیاں ہر اک دی سی ہندی دور اداسی ساری
باغ بہشت نظارہ آہا، کردا روح بہاری
(پاٹھ بھید)
گلّ ایسی آواسی ماری سرخ دہاں کھلاری
آیا وقت نشے دا نیڑے ہوئی طمع خماری
ست-برگے پھلّ پیلے کڈھے دل نوں بہت سہایا
عجب بسنت انوکھا بیلا خوشبو وچ وسایا
ہسدیں دندیں شکر گزارے نازک گل داؤدی
نرگس سن مستانی ہوئی آمد دی خوش نودی
گلما پاڑ شاہی دا دعویٰ دتا چھوڑ گلاباں
سر نیواں کر خدمت اندر بیٹھے وانگ نواباں
گلخیرے پھل کرن دوائیں خیریں آ سلطانہ
لہریئے لے ریہان کھلوتی زیور پہن شاہانہ
سبزے فرش وچھایا سوہنا صاف زمرد نالوں
دور کھلھارے چھتر چوبارے نسریں شوکت شانوں
ایہناں گلاں وچ اجے محمد طبع نہ مٹے تیری
قصہ سرے پچاسیں کیوں کر بیٹھ نہ بن کے ڈھیری
دسدا سفر شہزادے والا اگے بہتا سارا
زور طبیعت نوں ربّ دتا کردی ہور پسارا
داعیاں لے شہزادے آئیاں باغ اندر کر ڈیرے
نال پیاراں پالن دوہاں ہوئے آن وڈیرے
جاں پھر چونہ برساں دے ہوئے وانگ پھلاں دے پھلے
آئی راس زبان گلاں تے دسیا سخن نہ بھلے
چار مہینے چار دہاڑے چارے سال تے سائت
گزر گئے تاں سدّ بہائے اہل نجوم جمائت
لگے کرن حساب نجومی جوڑ ستارے راساں
خفگی دی گلّ دسّ نہ سکن پھاتھے وچ وسواساں
ہر ہر پاسے بخت سولے دولت علم اکبالوں
ہکّ گردش وچ مشکل دسدے عشقوں سفر وبالوں
آخر شاہ کیہا چپّ کیسی تساں وسّ نہ کوئی
جو کجھ روز اول دی لکھی اوڑک ہونی سوئی
دسّ دیہو شہزادے والی حالَ حقیقت ساری
کردے عرض نجومی قبلہ بخشیں جان ہماری
طالع وقت ڈٹھے تاں سانوں ایہہ کجھ نظریں آیا
صیف ملوک شہزادے ہوسی تدھ تھیں شان سوایا
شوکت ہیبت زور شجائت ہلم ہیا حلیمی
علم سخاوت عقل توازء ہوسی خو کریمی
سورج ہار ہمیشہ کرسی نت دہاں زر بخشی
چن وانگو کئی راتیں چاندی ایویں ہر ہر بخشی
پر ہکّ اس تے پہلی عمرے گردش دیئ ستارہ
چٹک عشقَ دی نال اس دیسوں سفر کریسی بھارا
جنگل تے کوہ قاف سمندر پھرسی کیئیں جائیں
کتنے سال اکلا تکسی راکش دیو بلائیں
مارن تے کئی دشمن ڈھکسن مولٰی ایس بچاسی
بہتے سخت قضیے دسّ کے اﷲ آس پچاسی
عاصم شاہ ایہہ گلاں سن کے آن پیا وچ فقرے
ہو غم ناک تحمل کردا دھنّ شاہاں دے جگرے
جے سو سخت مصیبت اگے درداں والی دسے
سر ورتے بن ہرگز یارو قدر نہ آوے کسے
ہر کوئی جانے سوڑی سامی اگے قبر انھیرا
ہکّ اکلی وچ اجاڑے دائم ہوسی ڈیرہ
جاں-کندن دی تلخی ڈاہڈھی سن گلاں تن کمبے
پکّ کتابیں خبراں اگے دوزخ بھاہ المبے
اس سننے تھیں کد اسانوں خوف پیا دل جھڑیا
جاں اوہ گھڑی سرے تے آئی پتہ لگیگا اڑیا
عاصم نوں تد مالم ہوسی جاں فرزند وچھنا
کی ہویا اج کرے تحمل سن کے خبر نہ رنا
کہندا لکھے لیکھ اضل دے مول نہ جاندے میٹے
دتا اس دا سر تے جھلساں جے ربّ کھڑسی بیٹے
کرنا صبر اسانوں چنگا جے اوہ دیئ بلائیں
راضی ہو کے جھلاں چارہ ناہیں نال کزائیں
شاہ بیٹھا کر صبر تحمل دل توں فکر گوائے
سدّ معلم فاضل عالم لڑکے پڑھن بہائے
شہزادے نوں دے دلاسہ ہتھ سرے تے پھیرے
کہندا بیٹا علم پڑھیں تاں واہ نصیبے تیرے
پڑھنا علم ضرور بندے نوں کیتا فرض الٰہی
کردا علم دلے نوں روشن ہندی دور سیاہی
جیوں سورج وچ نور تویں ہے علم روحِ وچ جانی
نورِ باجھوں سورج پتھر آدم جنس حیوانی
علمِ کارن دنیاں اتے آون ہے انساناں
سمجھے علم وجود اپنے نوں نہیں تاں وانگ حیواناں
صیف ملوک پیو نوں کہندا نیوں کے ہو سلامی
جو فرماؤ سر پر بندہ منسی حکم تمامی
جہڑا کم تساں فرمایا این صواب اسانوں
شاہ وزیر نجومی سدّ کے پچھیا ہر یکساں نوں
سائت نیک ہوئی جد حاصل لڑکے پڑھن بہائے
اوہ استاد لیاندا جہڑا ہر اک علم پڑھائے
کاتب زریں رقم اس اگے جا شیرینی دھردے
لے اصلاح پکاون بیٹھے ہوئِ شاگرد ہنر دے
افلاطون ارسطو سلیماں سارے کرن تیاری
پچھی اوس استادے کولوں جو گلّ مشکل بھاری
سمجھانے نوں نال زبانے دسے کھولھ بیاناں
اوہ شاگرد اکابر دوئیے اوہ استاد یگانا
صیف ملوک اندر ربّ پایا بہتا اثر دانائی
تیز طبیعت ذہن-رسان تے سمجھ عقل چترائی
شاید بھی سی وڈا علامہ فہم عقل ادراکوں
واہ خالق جس پیدا کیتے بھلے بھلیرے خاکوں
دس برس وچ ہر ہر علموں دوئیے حافظ ہوئے
شاہزادہ جاں کرے کلاماں موتی لئل پروئے
جو خط دنیاں اتے لکھدے صیف ملوک پکائے
خوش خط اس دا ویکھ فرشتہ حیرانی وچ جائے
عربی عجمی ابری کوفی خوش خط پارسیاں دا
بید-اچھری گرمکھی ہندی حرف شناس سبھناں دا
ڈوگری اکھر خط فروگی انگریزی ہور دجے
اردو خط بنگالی دکھنی سارے لکھے بجھے
سریانی ایرانی ترکی یونانی عراقی
سکھے خط زباناں سبھے کجھ نہ رکھے باقی
ویکھ علم سلیمان نبی دا پائی بھاکھیا گولی
دیواں پریاں والی سارے جانوراں دی بولی
خست ملک سمندر ٹاپو سراندیپ شہر دی
صیف ملوک سلیماں وانگو سمجھے گلّ ہر ہر دی
اس حدے اوہ عالم ہویا قاضی سبھ ملکاں دے
جے مصلے دی مشکل پوندی اس تھیں پچھن جاندے
سبھ دکیکے کھولھ دکھالے کرے بیان چنگیرا
عالم فاضل سن سن آکھن دھنّ اوہ خالق تیرا
مثل داؤد نبی دے آہا شہزادے آوازا
جدوں کلام کرے سن ہندا شوق الٰہی تازہ
جے سو ہوون سننے والے عالم فاضل دانے
نال آواز اوہدی دی لذت ہندے مست دیوانے
حسن رسیلا خو-حلیمی سادہ مکھ صفائی
سوہنے ویکھ ہوون شرمندے جھال نہ جھلدا کائی
روشن شمع نورانی چہرہ بجھے لاٹ اسمانی
وانگ پتنگاں سڑن چپھیرے عاشق مرد زنانی
جے اوہ نظر کرے ولّ امبر چمک نہ جھلن تارے
تارے جس ولّ مہریں آوے کردا پار اتارے
نیویں تکے دھرتی لگن بجلی دے چمکارے
ایسے روپ انوپ کرم دی صفت کریندے سارے
تھوڑی تھوڑی صفت محمد لکھدا چل ہر جائی
نرمی پھڑ متّ ہسنوں گرمی کاغذ قلم جلائی
جے لکھ صفت سنا سنائیں لکھ لکھ ورق بتیرے
لکھوں ہکّ نہ مکدی مولے قصہ ٹور اگیرے
چوداں برساں دے جد ہوئے شاید تے شاہزادہ
سبھنیں سفتیں اکو جیہے پر کجھ شاہ زیادہ
کرنا ربّ دا ایویں ہویا کھاندا پھیر زمانہ
عاصم شاہ خوشی وچ بیٹھا کردا جشن شہانہ
میر وزیر بلائِ پیارے مجلس خوب سہائی
سچے فرش فروش وچھائے عطراں بو مچائی
لیاؤ سرخ شراب پرانا ہویا حکم کلالاں
پی کی مدّ ہوئے متوارے چمکن وانگ مشالاں
ہر جائے کافوری شماں عجب سماں بنایا
سوہنی صورتَ زیور والی دسے روپ سوایا
لے لے تان کلونت اتارن زہرا نوں اسمانوں
تار طنبور گھنکار مچایا کرے بیان ہکانوں
دائریاں سر پیر رلائے بیٹھے ہلکے کر کے
کردے یاد پیارے تائیں ذکر سینے تے دھر کے
کئی قانون سراں دے کڈھن قنوناں اتے سرندے
ہوون ناچ کماچ وجاون واچ خیال ہسندے
سن سن راگ ہوون مستانے مارن چٹکی تاڑے
چٹکی تاڑی دا اوازا زہرا امبر تاڑے
سندر بانکے نفر غلاماں بھر بھر دین پیالے
محبوباں دے حسن اجائب کھڑدے ہوش سمھالے
عاصم شاہ خوشی کر بیٹھا کھڑیا وانگ گلاباں
بیٹے طرف پچائے تحفے بہتے ہتھ نواباں
ہر ہر قسم ہزار طرحاں دی بھلیوں بھلیاں وستوں
گنتر ہندی کد محمد قصہ اگوں دسّ توں
شاہزادہ جاں تکڑا ہویا آیا زور وچ باہواں
کیہا شاہ سپاہ گری دا اسنوں کسب سکھاواں
ملکاں شہراں فوجاں اندر جو سن رستم ثانی
لاون کانی تیر اسمانی دسن ہنر کمانی
نیزہ مار اتار لیاون چوکیدار امبر دے
سیفاں نال کریندے ٹوٹے سیمرغاں دے پر دے
برچھی تپک تے صیف تمانچے خنجر چھرا کٹاری
نیزہ بازی تیر اندازی ختم کیتی اس ساری
صیف ملوک شاہزادہ شاید تاک ہوئے ہر قصبوں
شاہزادہ شاہانے کموں ایہہ وزیری وسبوں
ہو اسوار پیاد قواعد کردا ہر ہتھیاروں
رستم بہمن اسفند یاروں دھنی ہویا تلواروں
تھوڑی مدت وچ شاہزادہ ہویا سکندر ثانی
علموں عقلوں زوروں شکلوں جو اوصاف انسانی
نونہال حسن دے باغوں بے نظیر شاہزادہ
گلبدن تے بدر منیروں چہرے روپ زیادہ
نواں جوان تے آن حسن دی آن ہویا قد اچا
جس پاسے اوہ سرو لٹکدا سوہے گلی تے کوچا
صیف ملوک شہزادے ہک دن نال کزائ خدائی
خوشی خوشی وچ ڈیرے اپنے مجلس خوب سہائی
جیوں کر رسم شاہاں دی ہندی پہلا جشن منایا
باپ اپنے دی کر مہمانی اوہ بھی کول سدایا
خوب طرحاں دی دعوت دتی میر وزیر عمراواں
قدر بکدری خلعت بخشی کی کجھ آکھ سناواں
باپ اگے نذرانے رکھے بیٹا ہویا سلامی
راجے رائے مبارک دندے خوشیاں ملک تمامی
لکھ لکھ لوک پڑھن شکرانے فوجاں تے ملکھئیا
سجناں دے دل شادی ہوئی دشمن ہیبت پئیا
میر وزیر گزارن نظراں کھڑیا پھل بہاراں
پائی آب گلاب شاہے دے ہویا چین ہزاراں
عاصم تکّ بیٹے دیاں نظراں نظراں تھیں بھؤ کھاندا
سو سو وار ونڈے سر-صدقہ جے ربّ خوشی پچاندا
پی شراب ہویا خشوکتی کم تکو تقدیری
دلگیری وچ شادی آوے شادی تھیں دلگیری
ساقی بخش شراب پیالہ توڑ طبع دی سستی
آیا حالَ محال عشقَ دا دسے نال درستی
مکھ وسال پیال پیالہ ہوواں مست خماروں
شہزادے دے وانگ محمد صورتَ دے جھلکاروں