چل حیکایەت/حیکایەتا سیهێ

by مەلا مەحموودی بایەزیدی

نەقل دکەن کو حسێن ئاغایێ زیلی، ئاغایێ تایفا زیلان، دیسانێ ژ ئێلاتا خوە، مرۆڤەکێ قەوی جامێر و دلێر و زانا هەبوو، ئەحمەدێ فەقی دگۆتن، ئەو ئەحمەد ژبۆی خوە کربوویە «کەهیا» و هەرچی ئومور و خسوسەن حسێن ئاغای هەبوویە، حەموو ددەست وی ئەحمەدێ فەقی دانێبوویە، و گەلەک لنک حسێن ئاغای مەقبول و مەرغوب بوویە، و کوللەن ئختیار بوویی، لاکین ئەوی حسێن ئاغای ژی حەفت برا و ژ پازدەهان زێدە پسمام و تۆرین هەبوونە، مەگەر ئەوان برایێد ئاغای و تۆرنان، کوللەن ژڤی ئەحمەدێ فەقی کرینە چاڤ رەشی و ب درە و ئیفتیران کەتنە قەسدا کوشتنا ئەحمەدێ فەقی و بهەر وەجهی ئەو برایێد حسێن ئاغا و تۆرنێد وی حەموو بووینە یەک، قەسدا ئیهلاکا ئەحمەدێ فەقییە، و ژبۆی ڤێ شۆلێ گەلەک جاران غەمزا، ئەحمەدی ژبۆی حسێن ئاغای کرینە، لاکین حسێن ئاغا گوهداری نەدکر و ئەحمەد قەوی زێدە مرۆڤەکی ب وەجهـ بوویی، حسێن ئاغا ژ ئەحمەدێ فەقی نەبۆری قەت گوهـ نەددا بران و تۆرنان، موددەیەکی وەها چوویی، برایێد ئاغای و تۆرنان فکرین، کو بڤان درە و ئیفتیرا وان، حسێن ئاغا ژ ئەحمەدێ فەقی نابۆرتن و تەلەف ناکەتن، ئیجارێ چار ژنێد حسێن ئاغای هەبوون، دوو ژێ ناڤسەری و دوو ژێ جەوان، ئەڤان برایێد ئاغای و تۆرنان، دادێت خوە برنە نک وان، هەردوو ژنێد حسێن ئاغای کو جەوان بوون، کو ئەمان چارە مایە بوە، هوون ئیفتیرایەکێ دەرحەق ڤی ئەحمەدێ فەقی بکەن، و ئەڤی بدەنە تەلەف کرن، حسێن ئاغا باوەریێ ب خەبەرێد مە ناکەتن، لاکین ژ خەبەرێد هەوە باوەر دکەتن، ئیجارێ ب چ تەرزییە، ئەوان هەردوو ژنێد جەوانێد حسێن ئاغای، شەکوا ئەحمەدێ فەقی کرینە، و هەر چی یە حسێن ئاغا ئەوان ژنێد وی داینە باوەریێ، کو بەلێ وەها بوویە، ئێدی حسێن ئاغا ل ئەحمەدێ فەقی هاتیە غەزەبێ و گوتیە ژنان ئەز دێ غەرەزا وە ئیجرا بکەم، و ئەحمەدێ فەقی بگرم، لاکین د کۆناندا نێ نابتن، ئەم زڤستانێ بچینە قشلاقێ، لوێ دەرێ ئەز وی دگرم، وی زەمانی حسێن ئاغا زڤستانان لدەشتا سێرتێ عیمارەت هەبوویە، خانی و مەنزلێد وی هەبوونە، ل وێ قشلاق دبوون، ئیجارێ وەکو حسێن ئاغا تێتن و دکەڤنە قشلاقێ و ل عیمارەتێ ب جهـ دبن، حسێن ئاغا ئەحمەدێ فەقی ژی و کوڕێ وی بلو ژی ئینان، هەردووژی حەبس کرن و خستنە زنجیرێ و مالێد وان تالان کرن، موددەیەکی ئەو هەردوو باب و کوڕ د حەبسێدا ماین، لاکین هەر ڕۆژێ دیسانێ، برایێد حسێن ئاغا و تۆرنان، ئیبرام و ئیلحاح ل حسێن ئاغای دکرن، کو تە ژبۆی چ ئەحمەدێ فەقی هێلایە و ناکوژی، خولاسە شەڤەکێ حسێن ئاغا ئزن دایێ کو هەڕن کونە لاستێد وە ببێژنە فەلەیێ مەیتەر مادۆی بلانێ ئەحمەدێ فەقی بخەنقینە، ئیجارێ ئەوبرا و تۆرین نیڤا شەڤێ تێنە پشتا دەرێ پاکێ و گازی مادۆی دکەن و دبێژنە فەلەی، کو ئاغای ئەمر کرییە کو بلانێ نها ئەحمەدێ فەقی بخەنقینە، زوو هەڕە ئەحمەدی بخەنقینە، ئەمژی ژئێرە ل وی سەیر بکەن، مادۆی مەیتەر ڤەدگەڕتن و تێتە ئۆدەیێ نک ئەحمەدێ فەقی، ئیجارێ ئەحمەد ژ مادۆی پرسیار دکەتن، کو وەها بێ وەقت ئەوکینە کو دەرێ پاکێ دقوتن و گازی تە دکەن، مادۆ دگری و دبێژە کو ئەحمەد ئاغا ئەز ژی نزانم کو چ بەلایە، برایێد ئاغای و تۆرنن هاتنە پشتا دەری دبێژن کو ئاغای ئەمر کرییە کو بلانێ ئەحمەد ئاغای مادۆ ب خەنقینە، ئەز چەوانێ بکەم، ئەڤێ جەوابێ دبێژە ئەحمەدی و بخوە دگریتن، ئیجارێ ئەحمەد دبێژە کوڕو مادۆ، ئەزدێ بمرم تۆ ژبۆی چ دگری، دوێ شەڤێدا نێ بیست مرۆڤان زێدەتری دزنجیرێدا هەبوونە، یەکی ژوان گرتیان ناڤی نەبو بوو، نەقل دکر کو وەکو بوویە بەحسا هیلاکا ئەحمەدێ فەقێ، ئەم هەموو ترسان، د مەدانێ جان نەمایی، لاکین ئەحمەد بخوە قەلون دکشاند، قە ئەسلەن د غەمێدا نەبووی، گۆتە مادۆی، کو هەڕە ژ بۆی من جەڕەکی ئاڤێ بینە، حازر بکەو زنجیرێ ژ ئستویێ من بدەرینە، دا ئەز غەسلەکێ بکەم و نمێژ بگرم، ئیجارێ مادۆ چوو جەڕێ ئاڤێ ئینا و زنجیر ڤەکر، ئەحمەد چوویە و غەسل کر، هات لیباسێد خوە بەرکرن و گۆتە مادۆ کو کوڕۆ ژ بۆی من قاوەیەکێ چێکە، قەلونا خوە ژی تژی کر ڤەخوار و چەند شیرەت لکوڕێ خوە بلوی کرن، کو لاوێ من، گوهداری دا و زارۆکان ببی، لاکین کوڕێ وی بلو و ئەو حەبسی حەموو دگرین ل وان ڤەسو هات کو ژبۆی چ هوون دگرین، نە شەرمە، ئەلبەتتە بەرخێ نێر ژ بۆی کێرێ یە، غەمان نەکەن، ئیجارێ مادۆ قاوە ئیناند، ئەحمەدی دوو فنجان قاوە ڤەخوارن، و قەلونەکە دنی ژی ڤەخوار، لاکین ئەو برایێد ئاغای و تۆرین ژی ژبەر دەری ل ئەحمەدی سەیر دکەن، ئیجارێ گۆتە مادۆی، کو کوڕۆ مادۆ بڤێ قاوەیێ نەبوو، ژ بۆی من قاوەیەکی گران چێکە و بینە، مادۆ چوو مەسینەکی دنی قاوە چێکر، ئینا ئەحمەدێ فەقێ ژوێ قاوەیێ ژوێ قاوەیی ژی دوو فنجان ڤەخوارن، ئیجاری قەلون داوەشاند، ڕابوویە دوو رەکعات نمێژ کر، گازی کرە برایێد ئاغای و تۆرنان، کو گەلی ئاغالەران کوشتنا مادۆی هونەر نینە و جامێری حسێب نابتن وەرنە هوندوڕی، ئەم یەکە یەکە یەکودوو بجەڕبینین، دەنگ ژ ئاغالەران بدەرنەکەت، ئیجارێ ئەحمەد بەر ب قیبلە ڕونیشت، گۆتە مادۆی وەرە من بخەنقینە، مادۆ دەست دڕەجفن و دگریا، ئەحمەد بخوە بەن ئاڤێتە ئوستۆی خوە و سەرێد بەنی دایە دەستێد مادۆی، گو کوڕۆ زوو بکێشە، و بخوەژی دگۆت کو لا اله الا الله، محمد رسول الله، بڤی تەرزی جان دایی، قەت مرن لنک وی غەم نەبوو، وێ شەڤێ ئەو خەلقێ دزنجیرێدا، نێ سێ چارەک ژێ بزدیان و بۆ مەهان زێدە نەخوەش بوون، و مادۆی فەلە ژی ئەگەر چ ئەحمەدێ فەقی خەنقاند، لاکین نیڤ ڕوحی بوو، ئەوژی سوبەیێ بزدیا بوو، چوو و نەخوەش بوو، پاشی حەفتەیەکێ ئەو فەلە ژی مرد بوویە، پاشی موودەیەکی ئێدی حسێن ئاغایێ کوڕێ ئەحمەدێ فەقی بلو ژی ژ زنجیرێ ب دەرانی و ئازا کر.