მატეო ფალკონე
პორტოვეკიოშე, ბიჟღეთ–ბჟადალჸურე, ცალაფა შარა მიღირკოლჷ გვალაშა. ათე მიკორთელ–მუკორთელ შარას აკან–აკანო დუც კირდეფი მუნაჭოფ დო აკან–აკანო თოლუნჭაფ ფაფალო ჭკირუნც. ქიგიაჸუნუქ თე შარასჷნი, სუმი საათიში უკული ქიმიოდირთუქ ფართო, მარა ართო აკულირი დო აკოზგუმონჯილი ტების. ათე ტყას გუხორანდეს კორსიკური ჭყიშეფი დო შხვა არძო თი კათა, მისით ვემიახუჯუ თე ქიანას გოჭყაფილი სამართალშა დო დუდიშული რინა ისხუნესჷნი.
კორსიკური მოხანდეფც ჸვანაშა წვერე ვემშუღუდეს. ხონუაში დოჭყაფაშა ტების ჟიდოშე გეგნოჭუნდეს. დაჩხირი ნამთინეშა ოჩეთ მერჩქინელი დიხაში იშო ხოლო გინილენდჷ, მარა ენა მითინც ვანარღუდჷ. მუდგაქ იჸუკონი, გინოჭვილი დიხას ფენდა უღუდჷ დო ჯგირი მუნაწის ირზენდჷ. მუნაწიში ეჭოფუაში უკული ღერც მითინი ვაღვინკანდჷ დო დიხას, ენოსქილადირი ჩხვიჩხვეფიშე კინე ეფალუნდეს ჸალეფი: შხვადო შხვა შურიში მაფალუეფი ართიანც გეგნახართუდეს დო თი აკანც ბურჭულით ვაგოჭკირუნდი ოულარცჷდა აშო ვეითქართედჷ, კოც ვარ, ტყარი ერჯის ვადაქანცედ სოლეთინი.
კოჩქ ქაღურ მითინციდა, პორტოვეკიოში ტყას დიტყობას დო იჸაუაფ თექი უშქურანჯო, ოღონც თოფიქ ოკო ვედეჟანგას დო ტყვია–წამალქ ვემიოკორდას, ვაგაჭყორდას ხოლო კორსიკური გინაქუნალიში ჸიდირქ. თინა გაჭირებას ნორჩალო დო გიოქუნალო გუმადირთჷ. თექ ტყობინელი კოც ჭყიშეფი ბჟას, ჸვალც დო ჭუბურც ვემიარკენა. ორე თამამას, სოიშახ ნოღაშა ( ქალაქშა) ვეგიახვილუ ულასჷნი.
მატეო ფალკონე ათე ტებიში გოხოლუას ოხორანდჷ. მუბორჯის (მუჟამც) მა კორსიკას ვორდი 18... წანას, ინა გვარიანი ღმალიერო იკოროცხჷდჷ. ჟინოსქუათ ორდჷ მერჩქინელი, თიშენი ნამდა მუთუნც ვართჷდ, დუც შხურეფი დო ჩხოულეფიში ჯოგით ეიჯუმანდჷ. ორინჯიშა ჭყიშეფი აფუდჷ მერჩქინელი დო თინეფი ულუანდეს.
თი ამბეშ უკული, ნამუთ მოკო გეჩუათინი, ჟირი წანა ქორდჷ მუკულირი მა მატეო ბძირინი. თიწკჷმა თინა ჟარნეჩდოვითი წანერი ქორდჷ. თოლშა ქაწირინეთ მოჭკირუა, შხუ ძვალიში, ნოშქერჯგუა უჩა თუმამი კოჩი, არწიში ნინძგიცალი ჩხვინდამი, თხჷთხჷ ლერჩქვამი, დიდი დაჩხირჯგუა თოლამი დო სილენჯიში ფერი გინოდვალირი ხორცამი. ოჸოთანდჷ ტყვიასჷნი, ვადაჩილითუანდჷ დო მუჭოთ მოღანკესჷნი, ჯოხო შორც აფუდჷ გოლაფირი დო თენა ხოლო თიჯგუა ქიანას, სოდეთ ტყვიაში ჸოთამა ირ კოც ახუჯანდჷნი. მატეო ერჯის საფაჩის ვაჸათანდჷ. შურო ირწყებედჷნი თიში მაშორაშე ქიგეუწურუანდჷ დო ჸვას ქიგიოჭაბანდჷ ცალფა ტყვიას. დღაშიში სინთე დო სერიში უკუმელა ართი აფუდჷ. კოჩი ახრებულო ვადეჯერდჷ თიში სიმორძგვეს, მით თექ ვაჸოფენი, მუში თოლით ვაუძირუნი თიში მეტი. ოთხონეჩი მეტრაში მაშორაშე სერით მონტებული სანთელც ქუდუდგუნდეს დო თის წოხოლე ქაწუფორუანდეს ჭიჭე სენიშ მაფართა სინთე გითიძირედჷნი ფერი, თხჷთხჷ ქარღადის. მატეო თოფის ქიგუწურუანდჷნი, დოშკირიტუნდეს სანთელც. ართი წუთიში უკული, უკუმელას ქაჸათანდჷ თინა ქარღადის დო ოთხიშე სუმს ქუმახვამილუანდჷ. მუში მაღალი ხელუაში ჭყოლოფუათ მატეო ფალკონეს ჯოხოქ გუოლჷ. თინერი უმკურთაფუ მაჸალეთ იკოროცხჷდჷ, მუჭოთი ოშქურანჯი ნტერინი, მარა შურიტონა დო ხეგოფაჩილი კოჩი რდჷ დო პორტოვეკიოში განც ირკოჩწკჷმა თინჩას ოხორანდჷ. თის ხოლო რაგადანა, ნამდა, კორტას სოლეშენ ოსური მიჸუნუნი, მუში მოცილეს, ნამუთ ოშქურანჯი კოჩო იკროცხჷდჷნ ჩხუპი დო ჸოროფასჷნი, უდუნდებელო მოუთუა საქვარი; ოსინთეს მუკოჸოფე დო პიც ნოხოკუენი თეში გურც მოხვადუნი თი ტყვიაში მაჸოთამალო მატეო მიორჩქჷდეს. თე ამბეში დარჩქალებაში უკული ოსური ქიმიჸუნჷ მატეოქ. ჯუზეპაქ სუმი ძღაბი ქაჩუქჷ, მარა ათეზჷმა ძღაბეფიში დაბადება აჸალენდჷ. ბოლოს ბოშიქ ქიდებადჷ დო ფორტუნატო ქიგიოდვეს. თე ბაღანა რდჷ ფანიაშ (ოჯახიშ) მენდი დო გვარიში მაღალარი. ოსურსქუალეფქ ჯგირო გეთხის: გაჭირებაში ბორჯის სინჯაჸალეფიში ყამა დო კარაბინეფი მატეოშ მოსახვარეთ ორდჷ მორხინილი. მატეოში ბოში დიო ვითი წანერი რდჷ, მარა ასეშე მიოხედჷ ჯგირი ქომოლქ ოკო იჸუკონი.
ართშა, დამორჩილცჷ, მატეოქ გოთანაშა ოსურწკუმა ართო ნაჭვარაშა მიდართჷ, ორინჯიში მიოკითხაფუშა. ფორტუნატოში ჸუნაფა ხოლო ოკოდჷ, მარა ჸუდე ვემწიტებედჷ უმინჯურო დო ათეში გურშენი ვეჸუნჷ ფორტუნატო. უკული ქობძირუნთ მუჭო ნარღენდჷ თე ამბესჷნი.
მატეოში ულაშე მუზმარდჷნი საათიში უკული ჭიჭე ფორტუნატო ჩხანას მუწოჯანუდჷ, გვალეფც უჯინედჷ დო ფირქენდჷ – ასეიანი ჟაშხას სადილო ჯიჯი კაპრალშა მიდურქია ნოღაშა. უცბას თიში ფირქეფი თოფიში ხუმაქ მეჭყვიდჷ. ჸოთამა უმოს ხოლოს დო ხოლოს ისიმედჷ. გამწოსოფჷ დო თევრე დიჭყუ ჯინა, სოდეთ ჸოთამა ორდჷნი. ჭიფე შარას კოჩქ გამკორჩქინდჷ. თის ლაკადური კოჩიში წკვენტიანი ქუდი გიორთუდჷ, გინძე ფრიმული მოჩანდჷ დო აკოსოფილი ბარგი მუკაქუნდჷ. თოფი ალაბიჯჷდ მაჭუკიცალო, მარა იშენით ძიუთ მიშჷ: ტყვია ქუმოხვალამუდჷ განთხის. ათე კოჩი აბრაგი რდჷ. სერით მიდურთუმ ნოღაშა ტყვია–წამალიში ოჸიდჷშა, მარა შარას კორსიკური ვოლტიჟერეფიში გიოხუნალშა ქიმურინალჷ. მელე–მოლე უზოგარი ჸოთამაში უკული დუდი გეიწუღალჷ მათხოზინეფიშა დო თიჯგუა ეფურნელი კირდეფი გეგნურთუმჷ, სოდეთ ხვალე ლაკადური კოჩი დო ნორტყეფც შეულებჷნა ულანი, მარა ვოლტიჟერეფი ხოლოს გინოთხოზუენა დო ნჭყოლირც ვეშულებუდჷ ტებიში განშე მიდართუკონი.
აბრაგიქ ფორტუნატოში ხოლოშა ქომორთუ დო კითხჷ:
– მატეო ფალკონეში სქუა რექო?
– იახა.
– მა ჯიანეტო სანპიეროს მიძახნა. ჸვინთელოჸულეშამეფი გეფთხოზჷნა, სოთინი დუმოტყობინე, მეტი ულა ვეშემილებჷ.
– მუს თქუანც ბაბა, თიში უკითხარო გოტყობინუენ?
– გიწინც, ჯგირი გიქიმინუნია.
– მის უჩქჷ?
– მალას დუმოტყობინე, შორც ვარენა.
– ქიცალ, სოიშა ბაბა დირთუდასჷნი.
– მუჭო იბცალა? ხუთი წუთიშა თაქ იჸუაფუნა. დუმოტყობინე ვარა დორჸვილჷ.
ფორტუნატოქ ჸუჯიშა ვეგლეფაჩუნ თეშ უგამჷ:
– სქანი თოფი ჩოლერი რე, ფალასკაშა ტყვიეფი ვენოიძჷ.
– ყამა ხომ ქომიღჷ.
– ქო, მარა ქეშეილებუნო ჩქიმი გეჭიშაფა?
ბაღანაქ განშე გოსხაპჷ.
– ვარ, სი მატეო ფალკონეში სქუა ვარექ! ჩქიმ დუც სქანი ჸუდეში წოხოლე ოჭოფაფუანქო? ფორტუნატოქ ჭიჭე ეჸონდჷ.
– მუს ქომუჩა, დუგოტყობინუენი? – უწუ დო ხოლოშა მიაკინჷ.
აბრაგიქ ტყებიში ჩახვიას, ნამუთ ორტყაფუს გითაბუდუნ, ხე ქინაჩანუ დო ხუთფრანკამი გეშეღჷ. ათე ფარა ალბეთ თოფწამალიში ოჸიდეთ აფუდჷ გინოჩუალირი. ვარჩხილიში ფარა ქოძირჷნი, ფორტუნატოქ გოუძიცუ, ხე ქოჟღვაბჷ, რწკინუნცჷნი ეფერი ფარას დო ქიმიოფურცქინ:
- ვაგაშქურნას!
ჸუდეში ხასჷლას ნაცალა გერზვინილც მითაულარი გოფაჩჷ, აბრაგიქ ძიუთ გემთოხოხჷ დინახალე. ბაღანაქ თეში ქიმკაფინ თიფი, მუთუნქ ვაითორჩქინდუკონი დო შურიში ოღალარი ხოლო უღუდუკონი. უკული ცინდალეფამი კატუ ქიმიჸუნჷ, რზვენს ქიგმახუნუ, მაგორალიში ოღორებელო: ცინდალეფამი კატუ ჟი ქიმახენდა ნაცალაში დინახალე მუთუნ ოკო ვარდას. ავრე, ირულჷ დო ზისხირამი ნოქურის დიხა ქიმნარღჷ, გამკისურჷ ირფელინი, კინე უნარღელო ქიმწინჯირჷ მინდორც. მუზმარდჷნი წუნიში უკული მატეოში ჸუდეს ამშვი ყვინთელოჸულეშამი ქომოლკათაქ ქიმიოდირთ მანჯღვერი აწოჸუნელო. ათე მანჯღვერი ფალკონეში შორებელი მოჯგირე რდჷ . კორსიკაში გვალეფს მოჯგირალა შხვა ევროპული ქიანეფიცალო კუნტა ვარე, უმოსი შორშა მეურცჷ. მანჯღვერც ფეოდორ გამბას უძახჷდეს. ნამეტანი თაკარი რდჷ , აბრაგეფი შქურნაფილი აფუდჷ, ბრელი ჸოფუდჷ ნანჭყოლა.
- გომორძგუა ჯიმასქუა, - უწუ ფორტუნატოს, - მუჭო მორდექ! ათაქი მუკულირი კოჩი ვაიძირუნო?
- თქვანზჷმა იშენ ვავორექ, ჯიჯი, - უგამჷ ბაღანურო ფორტუნატოქ.
- მუთუნი ვაუჭირც, ხოლო მირდუქ. ასე ქომიწი, შარას მითინ ვაიძირჷნო?
- მითინი ვამძირუნო?...
- ო, ქომოლკოჩი. დუც უჩა ხავერდიში გიდელჯგუა ქუდი გიორთუ დო ჭითა-ჸვინთელი ძაფით ეშაქარგილი ხალათი მუკაქუნცუნი ეფერი.
- გიდელჯგუა ქუდამი დო ჭითა-ჸვინთელი ძაფით ელაქარგილი ხალათამიო?
- ო... ო... ქომიწი დო ჩქიმი ნაკითხერც ნუმ მირთინუა.
- ამდღა ოჭმარეს პაპაქ მუკორთჷ, ცხენც გეხედჷ, ბკითხჷ, სკანი მუმა მუჭო რენია, მა უწი...
- ჰაიტ, სი მეტყურე, მუდგარენც ეშმაკენქ, მალას ქომიწი ჯიანეტოქ სოლე იდუნი. ჩქი თის გეფთხოზუთ დო მიჩქჷნა ათაქ მუკორთუნი.
- სოლე გიჩქჷნა?
- მუს ჯოხო, სოლე! მიჩქჷ, ნამდა სი ორწყედინი.
- დორულაფირო მითინც ძირუნცო კოჩი?
- სი ვარლურდჷ, თოფიში გოჸოთამაქ გუგოკურცხინუ.
- აბა თქვა ფირქენთო თქვანი თოფეფი თეზმას ჭექჷნცჷნი. ბაბაში კარაბინი, გვალო შხვა რე.
- ეშმაკიქ მიდაიღას, სი შეჩვენებული ბაღანა! ბწანს, ნამდა ჯიანეტო ძირინი. შილებე ტყობინაფილი გაფუდასჷნი. გემნორთით ჸუდეშა დო დოგორით! - ასე მოჸვენჯეფს უზოჯჷ გამბაქ, - თი უკოჩობაში კოც თიზჷმა ჭკუა ქუღუ ნჭყოლირი, ტებიშა ვემშართუკონი, შხვა მუთუნი ვარდასჷნი, ზისხირამი ნოქური ათაქ ითებ, გოხოლუას.
- მუს თქუანც ბაბა, ჩქინი ჸუდეშა უკითხირო მინურთჷნი თის ქიგეგენცინი.
- სი წაულირი ბაღანა! - ქუდუღვარუ გამბაქ დო ჸუჯი გელუწვიწჷ. - ქიმიმდომიდა შხვანერო ქჷდგოჭყაფუა ბირას! ეჩიშა ქიგგაშქვა ფართას ყამას ოჭიშისჷნი, მართალც ქომიწინქ.
ფორტუნატოს ელაძიცინედ.
- ჩქიმი მუმა მატეო ფალკონე რე? - ხმას ეუკინ ბაღანაქ.
-ქოიჩქ დო ვარ, სი ჭინკა, ნამდა ნოღაშა შემლებ მიდაიჸუნენი? ეთექი უზოჯუნქ ციხეს ქიმთგოხუნუანინი, ნაცალას ქიგგორაგუანინი, ხე დო კუჩხი დოიბორკანინი დო დუდი ხოლო მერკვათანინი. ათეს რღოლა სო იტყობუ ჯიანეტო სნაიპერონი ვამიწინქდა.
ბაღანაქ ათეჯგუა რცქინი ქიგეგონუნი, კარკაცი გეტახ დო კინე უწუ:
- ჩქიმი მუმა მატეო ფალკონე რე?
უნჩაში, - დაბალი ხუმათ უწუ ართი მოჸვენჯიქ, - ვეგმიმტერუათ მატეო.
გამბა გვალო ელაფირი რდჷ. მუდგარენც ურაგადუდჷ მუში მოჸვენჯეფც. თინეფც ჸუდე გულებდეს დო ასე გალე ელარდეს. ჸუდეში ლებას ბრელი ბორჯი ვამუკორინუაფჷ, არძო კორსიკარეფიში ჸუდე ართი თოლამი რე. დინახალენი მონწყილობა ართი ტაბაკი, ჟირი კველა, ზანდუკეფი დო თოფი გოხოლუნა. ათე ბორჯის ფორტუნატო კატუს უფერუანდჷ დო ოხიოლუდჷ მუში მოჯგირე დო თიში მიდგარენი მოჸვენჯეფი გაცუდებულო ართიანც გაკილოთუდესჷნი.
ართი მოჸვენჯიქ რზვენიშა ქიმერთჷ, კატუს ქიმკაჯინ დო თოფიში წვანჯი ქოძგვიტ ნაცალას. მუთუნც ვადუქანცუაფ დო ბაღანას ხოლო მუთუნინერი შქურინი ვაგმუხანტჷ.
მანჯღვერქ დო თიში მოჸვენჯეფქ ხე ქიკნირქის დო ასე დიკოხონშე დაჭყეს ჯინა, დორთა ულამუდეს, მარა მუდგაქ ელუჩუნი, გამბაქ გინოჭყვიდჷ ხოლო ართი ხერხიში ხვარება - მოფერაფა დო ოჩუქებელით მუკართინუკო უშქურანჯი ბაღანაში გურინი.
- ჯიმასქუა, - უწუ გამბაქ - მანგარი ბაღანა ჸოფექ, ჯგირი მუმალუ მორძჷ, მარა სქანი ამდღარი რჯება ვარე მოსაწონი, ჩქიმი მოჯგირეში მატეოში გარღვინჯებაშა ვამოშქურდასჷნი, ეშმაკის გიფუჩუა, ორჭოფუნდი დო მიდაიჸონანდი.
- ოხ!
- მარა მატეო დირთუნი, ირფელც ქივეჩიებუქ, თეში გოლარხჷნც ტყურაში რაგადიშენი, ზისხირი მუგონტუდასჷნი.
- თქვა თაში ფირქენთო?
- სქანით ქოძირუნქ ... მარა მარჩქილი ... ჭკვერულც ქოქიმინუნქიდა, მუდგარენს ქუგაჩუქენქ.
- მა, ჯიჯი, ართის ელაიჩანქ. ჭიჭე ხანც ხოლო ქჷდოსქიდი თაქიდა ჯიანეტო ტებიშა მითილენც დო ეკარშვინით უკული. გამბაქ ჯიბეშე ძეწკვი მობუნაფილი ვარჩხილიში საათი გელეღჷ დო ხეს ქიდეკინ. თე საათი ვითი ეკიუ იშენით ღირუდჷ. ფორტუნატოს თოლეფქ გუხვიჩონდჷ.
- სი ეშმაკი, ათე საათიში გებუნაფა გურით გოკო დო უკული პორტოვეკიოში ქუჩეფც კანდიორო გილულა. მიკმალ-მუკმალი რკითხენც: ნამ საათი რე, ფორტუნატო? სი უწინქ: ქიგიოჯინით ამარ, ჩქიმი საათის.
- მუჟამც დიდი მიბრდუქინი ჩქიმი ჯიჯი, კაპრალი თეშით ქჷმაჩუქენც საათის.
- ქო, მარა სქანი ჯიჯიში ბოშის ასე უღუ საათი დო ინა სქანი უკულაში რე.
ბაღანაქ ნარღით შური გეშაკაშჷ.
- აბა ქომიწი, გოკონო დო ვარი ათე საათი?!
ფორტუნატოქ კატუცალო ორცათ ქიმკაჯინ საათის, ნამუსუთ ოშქურჷ ბირცხა ქუნჭირინუას გემუანი ლუკასჷნი.
გამბას დასურო ოკოდჷ საათიში ჩუქება, მარა ბაღანა ვანდუდჷ. ფორტუნატოს ხე ვამწუჭირინუაფჷ, ნწარეთ ქელეძიცუ დო უწუ:
- მუშენი გიმაძიცენქ?
- გიფუჩუა, მართალც გირაგადუქ, ხვალე ქომიწი, სორე ჯიანეტო დო საათი სქანი იჸუაფჷ. ფორტუნატოქ თოლეფც ქენაჯინ გამბას, ოკოდჷ გიშეჩინუკონი, ქიშილებედჷ დო ვარი, თიში ნათქუელიში დაჯერება.
- პატიოსანი ზიტყვას გარზენქ, საათის ქიმერჩა. ამარი რენა მოწმეთ ჩქიმი მოჸვენჯეფი, მა ვეშემლებ თინეფიში წოხოლე ზიტყვაში გოტახუა- დიფუჩუ გამბაქ.
ათენა ქოთქუ დო ძეწკვის გითოკვენწელაფირი საათი სახეშა ქიმუღჷ, თიში მახოლაშა ნამდა, ბაღანაში გოჭითინაფილი ღვანწკის მიკაწაწუდჷ. ფორტუნატოს გიოხედჷ დუც ონირზუდუნი. ჟირო რდჷ გორთილი: საათიში გიწოღალა დო გაჭირებას ენოლაფირი კოჩიში ალარინაში ვალდებულება შქას. გონწყუმილი კიდირი უცანცალანდჷ, გური ეშე ეშმუსხაპუნდჷ დო ყორყელც მუკმაბიჯუდჷ. ძეწკვის გითობუნაფილი საათი იკვარკვანტუდჷ დო ართი ჟირშა ჩხვინდიში წკვენტის ქჷმოხვადჷ. უკული ჭიე-ჭიეთ ხე გოთინჷ დო საათის კითეფი ქუმკუწაწუ. საათი ახალი ნაწიმინდა ჸოფე დო ბჟაში ჩხორია მუკი-მუკი გარწკინანდჷ. მანგარი ნძალა ოკოდჷ ჩილათაში გარზებას.
ვაგურზჷ ბაღანაქ. კვარჩხანი ხე გეჭოფჷ დო ჩანკითით რზვენიშა ქაწურუ. გამბაქ თი წუნს ქიმეხვადჷ, ძეწკვის ხე გუტუ დო ფორტუნატოქ გინირთჷ თე საათიში მინჯეთ. ვოლტიჟერეფქ ნაცალაში გოფაჩუა ქიდიჭყეს. ნაცალაქ ქიდიქანცუ დო დუდი გეითაჭოფუ გოზისხირელი, ხეს ყამა უკებუდუნი ეფერი ქომოლკოჩიქ, მარა მუჭოთ წჷმოდგინა მინდომუნი, ჭყანაქ მიდურთჷ დო ხე დო კუჩხი დოუხართეს. ჯიანეტო დიხას გეძჷდჷ დო ფორტუნატოქ ხოლოშა მიანჭჷ.
- სი ჩიჩიე! - უწუ აბრაგიქ, მარა თე ნარაგადის გურმულაშე უმოსო გოჯოგაფაში ღანჯი მოჸუნდჷ. ბაღანაქ ქუდუჸოთ მუში ვარჩხილიში ფარა, იფირქ ვამორხველუნია, მარა აბრაგიქ შურო ვემკაჯინ ფარას. მიკირთჷ დო წყჷნარო უწუ გამბას:
- პატენი გამბა, გილულა ვეშემლებ, ხეთ გაჸიქ ონთირალი ნოღაშა.
- სი ვარდუო ერცქემცალო მირულედინი, - უგამჷ მანჯღვერქ, - მარა მუთუნ ვაუჭირც, მა თეში მოხიოლჷ სქანი ჭოფუა, გვალო პუხუში მობუნაფილო გიჸუნა დო შულადას ხოლო ვებგინა. ასე ჩერტის დოიღობუნთ დო თის ქიგგონჯირუანთ, უკული კრესპოდიში ფერმაშა ქიმურთუნი, ცხენეფც ქიბშინთჷ.
- გვალო ჯგირი, - უგამჷ აბრაგიქ, - ოღონც ჭიჭე ნაცალა ქიგიორღვით თი ჩერტის, ხასჷლეფც ვამაწყუნას.
ვოლტიჟერეფი, ჭუბურიში ჸალეფით ჩერტის ღობუნდეს, ნამთინე ჯიანეტოს ნანჭყოლას უკირუნდჷ. ათე შვანც შარაში მუკართაფშე მატეო ფალკონექ გამკორჩქინდჷ ოსურამო. ოსურც პუხუს ჭუბურით გოფშა ტომარე კილაძუდჷ დო მოღირაკილო მიშჷ. ქომონჯი გოთინილო მაბაჯგანდჷ. ართი თოფი ხეს უკებუდჷ, მაჟირა - ხუც გილაბუდჷ. თავრენი ქომოლკათაშო ოღალიში ღალა სათაკილო რე, ხვალე თოფი ოკო უკებუდას ხეს.
პოლიცია ქოძირუნი, იფირქჷ, ჩქიმი ოჭოფუშა რენანია მულირი, მარა მუშენი? მუ საქვარქ აშუ პოლიციაწკჷმა? ვარ, თის ვართი უნჩაშობა დო ვართი კათაში თოლც ჯოხო ვაფუდჷ გოტახილი, მარა მატეო იშენით კორსიკური ლაკადაში კოჩი რდჷ დო კორსიკური ლაკადარეფც ვაკათუდჷ მითინი კინოხ მუთუნი ჭიჭე ცოდა ვამნოძუდუნი ეფერი: ვარა თოფი აჸიდჷ მიდგაინშა ნაჸათემი, ვარა ხამუთ აჸიდჷ ნაჭკირა. მატეოს შხვეფშე უმოსი წკონდა აფუდჷ სვინდისი, ვითი წანა რე კოჩიშა თოფი ვეგუწურუაფუნი, მარა ასე მოთხილაფა რდჷ იშენით ოხვილური დო ვოლტიჟერეფი ქოძირუნი, დუც ოკო ქუმინჯუკო.
- ოსური, - უწუ თიქ ჯუზეპას, - ტომარე თუდო ქუდოდვი დო მიხაზირი.
ოსურქ თიმ წუნს ქჷდაჸუნჷ ზოჯუას. მატეოქ ართი თოფი ჯუზეპას ქიმეჩჷ, მაჟირა დოკას დო ტყობას მალართ ჸუდეში განშე. შარაპიც გერანწკილი ჯალეფი მუკოჸუნდჷ, ქაჸათესკონი ნამდგაინც ქჷმკატყობუდჷ დო თევრე გუნწყუნდჷ სამანგიორო ჸოთამას. ოსური უკახალე ეკოჸუნდჷ, ხეს მაჟირა თოფი დო ფალასკა უკებუდჷ. ათეჯგუა გაჭირებას, ჯგირი ოსურიში ოქიმინალი თინა რდჷ, ქომონც თოფი დუკასუკონი.
ავრე, ვართი მანჯღვერც ახიოლ მატეოში ძირაფაქ, ნამუთ ბიწკი–ბიწკით მიშ თოფმორხინილონი.
– ვავა, მატეო ჯიანეტოში მოჯგირე დო ვარა მაჸალე ქორე დო თიში მოხვარა ქიმინდომუდა, ჩქიმი ჯარიში კათას თი ჟირი თოფიში ტყვია თეში ქჷმაკათუ, მუჭოთ ფოშტათ მეჯღონელი წერილინი. შილებე, მა ხოლო ზისხირით მოხოლე კოჩი, ვადამინდასინი. – ფირქენდჷ გამბა. ჭიჭე ხანც ორჩანენდჷ, მარა უკული ქომოლურო გეგნოჭყვიდჷ იშო ქიმიაზადჷკო დო ირფელი ქეჩუკო, მუჭოთ ჯვეში ნაჩინებუსუნი თინერო. მეურდჷ, მარა მატეოშა მეუძუდუნი თი შარაქ უგუთებუო მეთონჷ.
– ჰა, ჰა, ჩქიმი ჯვეში მაჸალე! – დოუძახ შორშე. – მუჭო რექ. ვამჩინიო, მა გამბა გოხოლუქ, სქანი მოჯგირე!
მატეოქ გაჩენდჷ მარა თოფის იშენით ეუკინჷ.
– გომორძგუა, ჯიმა. – უწუ გამბაქ დო ხე მიარზუ – ბრელი ხანი რე ართიანი ვამძირუნანი.
– გომორძგუა! – უგამჷ მატეოქ.
– აშო მუკოიშარეთ სქანი დო ჯუზეპაში ოძირაფუშა. ამდღა ჯგირი ჯინუა მიღუდეს, დობშურდით მარა დიდი მაფურინჯე ობჭოფით. ამარი ჯიანეტო სანპიერო ქეშეპოთით ხეშა.
– მარდი ღორონც! – ქიმიოძახ ჯუზეპაქ, – მაჭვალი თხა ქომხვამილეს ულირი მარას.
ჯუზეპაში ნარაგადიქ ახიოლ გამბას.
– საწყალც შქირენდჷ დო მუ ოკო ქიმინუკო ... ქათირაგადუ მატეოქ.
– ჯილოცალო მონირჷზდეს – თქუ გამბაქ – ართი კოჩი დომჸვილეს, მაჟირას ტყვიათ ხე გაკუსოფჷ ... უკული თეში ქაწმოდინეს თოლც, ეშმაკის ვაგორედჷ. სქანი ჭიჭე ბოში, ფორტუნატო ვარდუკონი დღას ვაბძირუნდით.
– ფორტუნატო! – ქიმიოძახ მატეოქ.
– ფორტუნატო! – ქელუჸუნუ ხუმა ქომონც ჯუზეპაქ.
– ო! – ჯიანეტოს ათე ნაცალაშა ქიმთუტყობინჷ, მარა ჩქიმი ჭიჭე ჯიმასქუაქ ქუმოწურეს თიში ომანე, – დუთხობელუ მუჭოთ რდჷნი გამბაქ.
ნოღაშე მუდგაჸინი ოჩუქებელც ქუმვოჯღონაფუა ბაღანაშო. ენა ხვალე მუ რე, ფორტუნატო დო სქანი ჯოხოეფი მიშინუაფუ მასარჯალიშა მინაჭარა ჭარილს.
– შეჩვენებული! – წყჷნარო ქითირაგადუ მატეოქ. სუმხოლოქ ჸუდეშა მიანჭეს. ჯიანეტო ჩერტიშა გეუჯანუდეს, მუჟამც აბრაგიქ გამბაში ხასჷლას მატეო ქოძირუნი, ართი ქელეძიცუ, ჸუდეში განშე დუდი მიკართინუ, ღობერც ქიმკაფურტინ დო თქუ:
– გითმაჩამალიში ჸუდე!
– ხვალე დღადალიებური კოჩი გუბედუდჷ გითმაჩამალიში დაძახებას მატეოს. შხვა ბორჯის ყამას ქუგუხუნუანდჷ გურც, მარა ასე ჸვაშა ქიმისჷ ხე, მუჭოთ მოხვამლაფირი ამბეთ მოჯილიკერი კოჩქ, ნამუსით მუთუნი არზი ვასქილადჷნი.
ფორტუნატოქ მუმა ქოძირუნი, ჸუდეშა მინილჷ დო ბჟამი ნიგა გაგმარულაფუ, ჯიანეტოს მიარზუ თოლშა ვენუჯინუნი თეში. – გეგნოდინი თავრე – ქუდუღვარუ ჭოფილი აბრაგიქ ფორტუნატოს. უკული მაჭოფალც მიკართჷ დო უწუ:
– მაჸალე, წყარი ქოფჩი, აკა.
ვოლტიჟერქ მუში ხეთ ქიგუბჷ წყარი დო მიარზუ. აბრაგიქ გეშვჷ თი კოჩიში ხეთ მინარზიებ წყარი, ნამ ხეთი თინა ჭიჭე ხანიშ უკახლე ოჸვილარო ტყვიას ოჸოთანდუნი, უკული ითხუ, ოჭიშის მუკოკირილი ხელეფი გურც ქიგმოკირითია.
ქუგუგონეს თენა ხოლო დო გამბაქ ულა ზოჯჷ. გეგმეთხუ მატეოს, მარა შური ვაუქალჷ ზისხირი გოსქირაფილი ფალკონეს. ქიგიაჸუნეს ვოლტიჟერეფქ დიკოხონც დო მიდართეს.
ვით წუნს შურუქალუო გერდჷ მატეო. შქურინაფილი ბაღანა მინშა დიდას ენაჯინედჷ, მინშა მუმას. მატეო თოფის მუნობიჯჷდ დო დუდაკოკებული ჭყორინით უჯინედჷ სქუას.
– ჯგირო იჭყანქ რინას! – დარჩქალებური ხონარით უწუ მატეოქ, მარა მით იჩინენდუნი, ქიმეხვადუდჷ, მუდგარენი ჯგირი ვაუღუდჷ გურცუნი.
– ბაბა! – ქიმიოძახ ბაღანაქ დო განგარებულო ქიმერთჷ ხოლოშა, დოჩოქინი ულამუდჷ.
– დიკინი უკახლე! – ქუდუღვარუ მატეოქ.
ბაღანაქ გოსქიდჷ, გერდჷ დო ზურზულანდჷ.
ჯუზეპაქ მიანჭჷ ქომონჯი დო სქუას. თიქ ფორტუნატოს ძეწკვი ქოუძირჷ მუკაქუნალიში დინახლე.
– მიქ მერჩჷ თე საათი? – კითხჷ კონწარი ხუმათ სქუას.
- ჩქიმი ჯიჯიქ, გამბაქ.
-მატეოქ გეიოჟვილჷ საათი დო ქიგიოფუჩხოლჷ.
- ოსური, ჩქიმი ქორენო თე ბაღანა? – ჯუზეპას მუკართჷ მატეოქ.
- მუს იჩიებუქ, მატეო? დეფირქი, მის ურაგადუქ თეჯგუას.
- თიწკჷმა თე ბოში პირველი რე ნამუქ ჩქიმი გვარშე გითმაჩამალქ გიშართუნი.
ფორტუნატო ირიართო ინგარდჷ. მატეო გაჸალებური თოლეფით უჯინედჷ, უკული თოფიში ბოყვი დიხას ქიგიაშქჷ, მიკირთჷ, თოფი ხუჯიშა ქიგნიდჷ დო ფორტუნატოს უზოჯჷ, უკახალე ქეკმაჸუნია. ბაღანაქ შურუქალუო ქეკაჸუნჷ.
ჯუზეპაქ ქომონც ქეკათხოზჷ დო ხეფურჩას ქჷმაძღირკჷ.
– თენა ხომ სქან სქუა რე! – ქიმიოძახჷ შქურნაფილო დო თოლეფც ქენაჯინჷ, ოკოდჷ მეხვადუკო მუ ულამუდუნი.
– ჩემერცხი. მა მუმა ვორექ! – უწუ მატეოქ.
ჯუზეპაქ სქუა გურშა ქიხუტოლუ, გაჯუნჷ დო ნგარა–ნგარათ დირთჷ ჸუდეშა, დიდაქირსეშ ხატიში წოხოლე ქიდიჩოქ დო შური დო გურით ქიდიჭყჷ ხვამა.
მატეოქ ათე შვანც ჟიროში მეტრაშახ მიდართ დო ართი ჭიჭე ფაფალაში ძგას დიხას ქიგულიბუ თოფიში კონდახი. ლიბუქ იჸუ დიხაქ დო ქექე ონთხორალო მირჩქინჷ. გიჯინჷ იშო–აშონი, არდგილც ხოლო მუთუნი ვაუჭირდჷ.
– ფორტუნატო, გაჩენდი ეთი დიდი ქუაში ხოლოს!
ბაღანაქ ქუაშა მიანჭჷ დო ბირგული ქუდაშქვჷ.
– ოხვამერი ქოთქვი!
– ბაბა, ვადოპილა, ბაბა!
– ოხვამერი ქოთქვი! – უწუ კინი კონწარი ხუმათ.
ბაღანაქ ცანცალით დო ნგარა–ნგარათ ქოთქუ “მამაო ჩვენო“ დო “მრწამსი“. მატეოქ რკინაჯგუა ხონარით “ჰამენი“ ქიგუძინჷ.
– შხვა ოხვამერი ვაიჩქუნო.
– ხოლო მიჩქჷ ბაბა ცირაში ოხვამერი დო ლიტანია, ნამუთ ბიცოქ მოგურუნი.
– ენა ნაბეტანი გინძე რე, მარა მუთა უჭირც, ქოთქვი.
ბაღანა დაღარი ხუმათ ათენდჷ ლიტანიას.
– გათევო?
– ბაბა, ქიშემცოდე. დღას ვაბქიმინუ თეჯგუას! ბიძია კაპრალც ვეზნახებუქ ქაპატუას ჯიანეტოსჷნ!
ბაღანა ხოლო მუდგასჷრენი ბურდღინუნდჷ. მატეოქ თოფი ქიგუწურუ დო უწუ:
– ღორონთქ ქჷგაპატუას!
ფორტუნატოქ ნძალა ქიმიჩჷ, ოკოდჷ გამწოდირთჷკო დო კუჩხეფც ქოხუტოლაფუდუკო მუმასჷნ, მარა ვადეცალჷ, მატეოქ ქაჸათჷ დო ბაღანაქ შური გოტუ.
ღურელიშა ვეგუჯინუ, ჸუდეშა მიდართჷ, ბარი ოკოდჷ საფულეში ონთხორალო. ჸოთამაში ხუმა ქუგუგონებუდჷ დო ოსურქ აშო ქაწოხვადჷ.
– მუ ქიმინი? – ქიმიოკიჟინ დიდაქ.
– სარჯელი მოუთე გითოჩამაში საგამათ.
– სო რე?
– ფაფალაში ძგას. ასე დუასაფულე. ქირსიანიში ოსქვებური ღურათ დოღურჷ. პაპას გეითვოჸუნაფუა წირუას. გეთუ, გვალო ხვალე ქუდობსქიდით. ჩქინი სინჯას, თეოდორო ბიანკას ოკო ქიმუჩინათ, ჩქინდა გინილანი დო თაქ დოდირთანინი.