ასრე და ამა პირსა ზედა, რომე მეჯურისჴევსბატონის ჩუენის დედამთილისაგან წყალობად გლეხები და მამულები გქონდა. და ჩუენცა შეგიწყალეთ და გიბოძეთ მეჯურისჴევსფიცხელაურის ლომისა და ზაქარიას ნაქონი სასახლე, ზვარი და ჭურ-მარანი და გლეხები სალუქაშვილი კოკოლა, ჴევისჯურელი მათია და მახუტა, კოსტანური დავითა, ასანაშვილი ჟამიტა. ესები მათის ყოვლის სამართლიანის სამძღურითა, მამულითა, ნასყიდითა და უსყიდითა, ს{ა}ძებრითა და უძებრითა, ყოვლითურთ მკუიდრად და სამამულედ თქუენთვის გუიბოძებია. და დაგ{ი}დევით აღაპი მეფის, პატრონის გიორგის სულის საოხად და მეფის, პატრონის ლუარსაბის სადღეგრძელოდ, გიორგობის თვეს კდ, გარდაიჴდიდეთ კარგაღებულსა აღაპსა და დახარჯევდეთ ექუსის კოდის პურის ნამცხუარსა, ექუს კოკას ღვინოსა, ორს ზურგიელსა და მის სამარხოსა, ერთს ჩარექს სანთელსა, ერთს ქსანს საკმეველსა და ორს მღდელსა და ერთს მთავარდიაკონს ჟამს აწირვინებდით და საწირავს მისცემდით. და ამ აღაპს იქავე, მეჯურისჴევს, ყოვლად წმიდის წინ გარდაიჴდიდით და, რაც მორჩებოდეს, ვინგინდა-ვინ წინამძღვარი იდგეს, იმას მიაბარებდით და ეს აღაპი არაოდეს არ მოიშალოს.
აწე, ვინცა და რამანც ადამის მონათესავემან კაცმან, დიდმან და ანუ მცირემან, ანუ მეფემან, ანუ დედოფალმან, ანუ თავადმან, ანუ აზნაურშვილმან ჴელყოს შლად და არა გათავებად, ამისად მასმცა რისხავს პირველ დაუსაბამო და დაუსრულებელი ღ(მერ)თი და ყოველნი მისნი წმიდანი, ზეცისანი და ქვეყანისანი, ჴორციელნი და უჴორცონი. და ნურათამცა სინანულითა ნუ იქნების ჴსნა სულისა მისისა. ხოლო გამთავენი და დამამტკიცებელნი ამისი ღ(მერ)თ(მა)ნ აკურთხოს.
2019 - დოკუმენტური წყაროები XVII საუკუნის I ნახევრის ქართლისა და კახეთის მეფეების შესახებ - ტომი I - გვ.104-105
საბუთის ადრესატი გულჩარაბაჯი უცნობი პირია. დოკუმენტში არც მისი გვარი იხსენიება. შესაძლებელია, იგი დავუკავშიროთ ამ პერიოდში მოღვაწე ქართველ დიპლომატ ქალ გულჩარას, რომელიც ბაგრატიონთა ოჯახის წევრი ან მათთან დაახლოებული პირი იყო. ისკანდერ მუნშის თანახმად, ქართველი ქალი გოლჩეჰრე იგივე გულჩარა, სპარსეთში შაჰის კარზე მიღებული პირი იყო. იგი ტყვეობიდან თავდახსნილ სიმონ I-ს გააყოლეს ქართლში. ოსმალთა მიერ სიმონის შეპყრობის შემდეგ, იგი უკვე სტამბოლში მიავლინეს (1600-1603 წწ.) მეფის საპატრონოდ, სადაც თავისი ჭკუითა და გამოცდილებით დიდ წარმატებებს მიაღწია. დაუახლოვდა სულთნის დედას და მისი დავალებით სპარსეთ-ოსმალეთს შორის დიპლომატიურ მისიას ასრულებდა (ისქანდერ მუნში, 1979: გვ. 66-67). გულჩარას ვინაობის შესახებ აზრთა სხვადასხვაობაა გამოთქმული ქართულ ისტორიოგრაფიაში. ვ. გაბაშვილი მას სიმონის ახლობელ მანდილოსნად მიიჩნევს, ბ. გიორგაძე ანტონიო გოვეას ცნობაზე დაყრდნობით, სიმონის ხარჭად, ხოლო მ. სვანიძე თვლის, რომ იგი იყო გიორგი X-ის ქალიშვილი, რომელიც უფლისწულ დავითთან ერთად გაგზავნეს სტამბულში მეფე სიმონის გამოსახსნელად (სვანიძე, 1990: გვ. 264). თუმცა თუკი გავითვალისწინებთ, რომ 1578 წ. სიმონის სპარსეთიდან წამოსვლისას ის უკვე შაჰის კარზე ნამსახურები იყო, შეუძლებელია გიორგი X-ის ქალიშვილად მივიჩნიოთ. სიმონ მეფის გათავისუფლების სანაცვლოდ, გულჩარა რამდენჯერმე იმყოფებოდა შაჰ აბასთან სპარსეთსა და ოსმალეთს შორის ზავის დადების მიზნით. მან ვერ მოახერხა სიმონის ტყვეობიდან დახსნა. მეფე 1611 წ. გარდაიცვალა იედი ყულეს ციხეში. საფიქრებელია, რომ მეფის ცხედრის ჩამოსვენების ნება მისი შუამდგომლობით 105 დართო ქართველებს ოსმალეთის მთავრობამ. 1612 წ. სექტემბერში გულჩარა სტამბოლში იყო და მონაწილეობდა სპარსეთ-ოსმალეთის ზავის დადებაში. რამდენად შესაძლებელია აღნიშნული გულჩარა იყოს ჩვენი საბუთის ადრესატი? სახელი მეტად იშვიათია და ამ პერიოდში მოღვაწე სხვა გულჩარა ჩვენთვის ცნობილი არ არის. ბაჯის თურქულად რამდენიმე მნიშვნელობა აქვს. ჩვენი ყურადღება ორმა მიიპყრო. ბაჯი ნიშნავს "უფროს დას", და "ძიძას, გამზრდელს" (ჩლაიძე (რედ.), 2001: გვ. 102). სწორედ, ამ უკანასკნელმა განმარტებამ მიიპყრო ჩვენი ყურადღება. ვინაიდან, გულჩარა დავით ბატონიშვილსა თუ სიმონზე მზურნველობისთვის გაგზავნეს სტამბულში, სავსებით შესაძლებელია ოსმალეთში ყოფნის დროს შეარქვეს და მისი სახელის დამატებად იქცა. ისქანდერ მუნში დაბეჯითებით მიუთითებს, რომ გულჩარა ოსმალეთში გაგზავნეს ქართლის სამეფო დინასტიის მანდილოსნებმა, რომელშიც სიმონის მეუღლე და დედოფალ თამარის დედამთილი – ნესტანდარეჯანი მოიაზრება. საბუთშიც გარკვევით ჩანს, რომ მეჯვრისხევში მოსახლე ყმა-გლეხები გულჩარასთვის თამარის დედამთილს უბოძებია, ხოლო თამარი ამ წყალობას უახლებს. ფაქტია, მათ ახლო ურთიერთობა აქვთ ერთმანეთთან. გულჩარა, საბუთის მიხედვით, უკვე ასაკშია, რადგან წყალობა მას და მის შვილიშვილებს ებოძათ. საფიქრებელია, რომ გულჩარას შვილი თუ შვილები ცოცხლები აღარ არიან. დედოფალი ნესტან-დარეჯანი მას მამულებს მისცემდა სადედოფლო მიწებიდან და ამასვე უახლებს თამარიც. 1612 წლის სექტემბერში გულჩარა სტამბოლში ჩავიდა სპარსეთის ელჩ ყადი-ხანისთან ერთად (სვანიძე, 1990: გვ. 273). მაშასადამე, ისინი სპარსეთიდან მიემგზავრებოდნენ სტამბოლს და სავსებით დასაშვებია, რომ გზად საქართველოში გაიარეს. სწორედ ამ დროს შეიძლებოდა მომხდარიყო ამ მამულების განახლება. საბუთში გულჩარას გვარის გარეშე მოხსენიება, შესაძლოა, გამოწვეული იყო მისი სამეფო ოჯახის წევრობით. თავისთავად ის ფაქტი, რომ გულჩარა ვალდებული იყო მისთვის ნაწყალობელი ყმა-გლეხებით აღაპი გადაეხადა ქართლის მეფეებისთვის, ხაზს უსვამს მის სიახლოვეს სამეფო ოჯახთან. დოკუმენტის გაცემისას მეფე სიმონ I ცოცხალი უნდა იყოს, ან მისი გარდაცვალების შესახებ ჯერ არ მოსულა ცნობა ქართლში, ვინაიდან აღაპი, მხოლოდ გიორგი მეფის სულის საოხად და ლუარსაბ II-ის სადღეგრძელოდ არის განწესებული.
