Arêdayışê vaşê gezi
Dewijê ma her serre şîyên Gemê Hemedûn de vaşê gezî çînayên. Şiyayişê gezî eynî sey helfaneyî bi, to vatên karnaval o. Her keye ra, cînî-camêrd, laj-kayna, qij ra pîl ma kewtên pêhet û şîyên vaşê gezî arêdayên.
Ma nîmeyê şewe ra, ma vajin saete di de weriştên, xwu bestên û kewtên rayir. Tayê keyeyan ra di-hîrê, tayêne ra panc-şeş tenî şîyên.
Reyêk yew-di camêrdî, eke ez nika xelet nêbî, Emik û Mehmûdê dat hecî zî ma dir ameybî. Êyê bînî pêro cînî û keynayî û qijî bî. Ma tarî de şî layê Hemeki, Verê Newan ra viyartî. Heta ke ma resayî Gemê Hemedûn hinî tîjî eştêne.
Her serre, hema ke ma nêşîyê, hewteyêk verê cû ra ma roja şiyayişê gezî bellî kerdên û bi eno qayde nîmeyê şewe ra kewtên pêhet şiyên. Ma zodayê xwu, her û qantirê xwu zî xwu dir berdên. Ageyrayiş de ma vaşê gezî wenayên heran û qantiran û ageyrayên ameyên dewe.
Ma resayî Gemê Hemedûn û qefle bi qefle geme ra bîyî vila, dest bi arêdayişê vaşê gezî kerd. Ma têver de yew hetî ser şîyên, bi eno qayde ma her ca ra gezi arêdayên. Ma yewbînan ra zêde dûr nêkewtên çimkî geme zaf gurr bî, eke merdimî rayirê ci baş nêzanayê se, mîyan de bîyên vindî. Gemê Hemedûn wareyê key xalanê mi Gazijan bi. Coka dadîyê mi erazîyê Gemê Hemedûn baş şinasnayên. Geziyê kam hetî rind o, yeni ça esto, gereka ma kam hetî ser senî şirê, tim dadîyê mi qerar dayên.
Ma hetanî taştere vaşê gezî arêda, ma ameyî resayî hetanî cayê gumeyanê wareyî. Dadîyê mi va “Etîya de yeni esto, biyerên ma etiya arayî bikerê. Etiya ra wet yeni çinîk o.” Ma şî serê yenî, taştîya xwu kerde. Cînî û camêrdan desmaj girewt, nimajê taştereyî kerd, ma wuriştî ancî kewtî vaşî dima. Hela ke ma ameybî verê inê gumeyan Emik bibi vindî. Ma nat-wet geyrayî, ma va “Xal Emîn, ha xal Emîn!” Axir peynî de veng şi ci, vejîya ame.
Taştere ra pey ma hetê royê Muradî ser şî. Ro ma ra cêr weş aseyên. Xetê trêne zî ver û verê royî de beriqîyayên. Ma uca viyartişê trêne zî dî, hetê Dara Hênî ra ameyên şîyên hetê Palî ser, lojina ci ra dûyo siya telpe-telpe bîyên berz. Yew-di rey da fîtike ro û sey marî gangil da xwu ameye viyarte şî.
Dewê weverê royî zî uca ma ra aseyên. Wever a gem û darî nêaseyên. Erazîyê weverî rût repal bi. Dadîyê mi dewê weverî yê mintiqeyê Dakonî (Guevdere) pêro şinasnayên; Zuvêri, Pul, Puex, Pakunî, Miyalanê weverî, Mirrî… Dadîyê mi nameyê pêro dewan vatên la tenya enê mi vîr de mendê, heme nînê mi vîr nika. Xuadan ma ra cêr, verê Mirrî de naver a bî. Xuedan ma ra nêaseyên la derûdorê ci aseyên. Royê Muradî hetanî nizdîyê Dara Hênî aseyên, sey marê keweyê rengînî gangil eştên û ameyên ma ver ro viyartên şiyên.
Gemê Hemedûn de tewir bi tewir mîrçikî estbî, hende weş wendên, merdimî werre kerdên xwu rê goşdarî bikero. Nameyê ê mîrçikan çina bi, ez nêzana la eynî sey kanarya, sey şalul û bilbilan wendên. Seke mi va, tutekîya dadîyê mi Gemê Hemedûn û ê doran de viyartbî. Dadîyê mi vatên “Pîrikê mi Arifî Gemê Hemedûn de maro qorçin dîyo.”
Mi emrê xwu de maro qorçin ne dîbi ne zî fotografê ci cayêk dîbi. Xarpêt de yew veyveka cîrana ma estbî, vîyeyê ci de yew kolye estbî, qorçê marî ra bî. Mi o qorç dîbi. Dima mi yew fîlmê begesel de maro qirçin dî. Mi xwu rê va temam, maro ke dadîyê mi vatên, ino mar o. Demak verê cû Gemê Hemedûn de maro qorçin zî estbîyo.
Ma serê sibayî hetê dewa Sakamera ra kewtî mîyanê Gemê Hemedûn, ma hetê royê Muradî ser, hetê dewa Marrî ser şî. Dima ma tadîyayî hetê dewa Çirra Xiraba ser. Hetê yereyî ra ma resayî mintiqeyê dewa Heşborî.
Ma vaşê gezî ke çînabi heme kerdbi girzeyî. Ma girzeyê xwu wenayî her û qantiran. Corê Heşborî de ma ameyî serê rayirî û uca ra verê xwu da Pehnê.
Rengê vaşê gezî yê Gemê Hemedûn maneno rengê çaya koyî (ada çayı), rengê vilikanê ci ximrî ser şino, wina moro akerde, boya ci zaf weş a.
Ma ameyî verê dewa Murîyêr ra viyartî, dima ma hîrêlengezê dereyê Heşborî û layê Şêxîsmaîlan ra viyartî wever, bexçeyê sayêranê hecî Miçikî (Hecî Mistefa) serê rayirî de bi. Sayêrî ci heme lulkerde, darê zîretî bî. Her yew saya girda gilgoşe daran a bî. Gilê sayêran bin de ameybî war. Ma yew-di xortan xwu qelibna sêncê bexçeyî, xwu eşt zere, labelê hecî Miçikî ma verê berê xwu ra dî, bîye qîj-wîjê ci. Xwura vengê ci barî bi, çîrrik bi. Vatên “Heroww! Şima vinderên ez şima rê ameya!…” Sayêrî binê sayan de nexilîyaybî la çimê ci bar nêbîyên ma yew-di sayan biwer. Labelê ancî zî ma çend sayî ci ra kerdî ardî.
Ma ameyî resayî Dereyê Dueqsê, hinî yereyo teng bi. Çend tuyêrê girdî yê dat hecî Emînî û dat Huseynê Hesî uca estê. Yew tuyêre ser o çaringan halîn viraştbi, kuwari nabi ro. Ma çend qijan belayê xwu sawit çaringan a. Ma kerra-merrayî kuwayî qirmê dara tuyêr a. Mi yew kerraya pehnike aşana da qotê tuyêre, kerra şî gina kurnê qocê tuyêre ro, peyser perra. Mi sereyê xwu kerd çewt ke mi ser ra biviyaro la mîrate ameye gina orteyê sereyê mi ro. Sereyê mi şikîya. Kurnê qirmê tuyêre tenik bi, sey lastîkî namîyayêne. Mi bi guzim kerra eştbî, kerra pil da, apey pekîya ameye gina sereyê mi ro. Mi bi destê xwu sereyê xwu şikit. Arifê ema Lutfîya û Elî, Remezanê Rîzayê dat Hemdînî û Evdirehîmê Mehê dat hecî Emînî înan xwu rê bi mi huyayî, huyayî.
Her serre helfaneyê şiyayişê gezî bi eno qayde weş viyartên. Vaşê gezî ke ma ardên, ma rê serrêk qîm kerdên. Keye de pê yew tura xirtike yan zî tura valêre hendayê yew qevde eno vaş girêdayên, kerdên gezi û pê zereyî gezi kerdên rutên.