Novella IX della Giornata I del Decamerone (Lumbaart)/44
Ona novella del Boccasc
[edit]Dialett de la zona de Ivreja
[edit]Mi i dìo doncra che 'nt ij temp dël prim re 'd Cipri, dòp la vìncita fèta dla Tèra Santa dë Gofré di Buglione, j'è rivà che 'na noblassa ëd Guascogna l'è 'ndèta pelegrin-a al Sepolcro; e 'na vòta ch'a tornava 'ndré, apèina l'è rivàsne torna a Cipri, elo pa stèta maltratà da 'na partìa ëd baleuss. Ëd sò-lì céla s'è sigrinàsse 'n quant e j'è gnù 'n ment d'andar a lamëntàssne dël re; ma j'è stèt chi j'ha dit ch'a perdisava sò tèimp, përcoè 'sto re a l'era tanto matass, che non pa ëd dfèinder ij èt, l'era gnanch bon a rvoltàsse quand a-j në favo a cèl, e 's j'a ciuciava sensa brajar; e parè tùit coi ch'a vorëvo soràsse ij còrn, a 's sfogavo fasèindne vesser pés che Giuda. 'Sta fomna, a sèinter sò-lì, pì nin podèind sperar vendeta, tant parè për avèj comisìa quàich sodisfassion, s'è pensà ëd mortificar ël re. E parè 's n'è 'ndèta piansèind dvant dë cèl e j'ha dit: "Sor re, i vegno gnin dë ti për ciamè giustìssia dla svergognà ch'a m'han fèt, ma për consolàme 'n pò ël cheur i 't prego che t'ën mosse 'me ch'a 't range për sofrir cole ch'a 't fan a ti, parè mi 'mprendo a sofrir con passiensa la mia, ch'i vorissa franch podèj cariàtla a ti, dë già che 't sè portàje parè con bon deuit".
'Sto re, che fin-a 'ntlora l'èra stèt parè pigher e gargh, com s'a 's fuss svigà dë la sogn, prinsipiand dë cola fèta a cola dòna, fasèindje far giustìssia rés'cia d'antlora a l'ha comensà fàsse portar rispèt, castigand sèch e sensa misericòrdia tùit coi ch'a l'èisso fèt quàich balossada contra l'onor dla coron-a.
Giovanni Papanti, Parlari italiani in Certaldo, 1875, pag. 495
Corio
[edit]Diso donch ch'aj temp dël prim re 'd Cipro, dòp che Gofrè 'd Bojon a-j ha pià Terasanta, a l'è acadù che 'na gentildòna ëd Guascògna a s'è vëstìa da pelegrin a visitar ël Sant Sepolcr; e tornand da là a l'è arivà a Cipro, doe dotrèi birbogn a l'han dëspresià brutament. Aor, mentre che chilà a 's lumentava ëd sosì sensa consolassion, a-j è vgnù an ment dë 'ndar dal re a fàsse far rason; ma un a-j ha dit ch'a-j avró perdù la pèina e 'l savon, përchè 'l re a l'era sì da poch e bon da nin, ch'a soportava con sò disonor tanti dëspresi fèt a chil: àut che far giustissia ëd coj fèt a j'èt! E se quarcun a-j avià da dir con chil, a 's sfogava con fàj quàich dëspet. La dòna, sentend sosì, dësprà ëd podèir avèir vendeta, a se butà ant la testa, për consolàsse 'n pó, dë 'ndar a tacar ënt ël viv ëst re bon a nin; e brajand a l'è 'ndà a chil e a-j ha dit: "Mè car Signor, mi e vegno nin da ti përchè të 'n fasse vendeta dël disonor ch'a m'è stèt fèt: ma për cola 't prego che 't më mostre come 't fè ti a soportar tutè j'ingiùrie che seu ch'at fan, përchè mi e possa con passiensa soportar la mia che, Dio sa, se 't la poèiss dar, e 't la darìa volanter, përchè t'è tant fòrt che 't sopòrte tut".
Ël re, che fin alora a l'era stèt pigr e da poch, come ch'a 's fuss dësvià dal seugn, comensand da l'ingiùria fèta a 'sta dòna sì (che a-j ha vendicà sensa misericòrdia), a l'è dventà brusch a castigar tùit coj che d'alora 'n peu a-j avèiss fèt quàich dëspresi contra la soa përsona.
ibidem, pag. 493-494
Alter version
[edit]- Palazzo Canavese: 'Na vòta docra, pròpe quand che 'd Sipre a s'è facc 'n stat, anse 'ncor d'apré, quand ch'un campion dij Giniraj ch'a l'èja nòm Gofrèj a l'èja zà uadagnà la Tèra Santa ëd Giarusalèm, a-j ha sucèss dròlo ch'a 's quinta 'ncor adèss. Pr'ësempe: a-j éra 'n la Uascògna 'na sgnora 'ntèisa e digurdìa, dëstinta për lignage, motben ducà e stimà pr'ij sé costum. Sicond ij usanse ëd cui temp a l'éra 'ndà fina ciala 'n piligrinage a Giarusalèm e, visità ch'a l'ha 'vù ël Santo Sepolcro, 'ntarment ch'a tornave zà 'ndarer ver cà soa, travsand ël regnam ëd Sipre, bèle là 'nt l'anveron dla capital, a s'è 'mbatùa 'nt 'na trupa dë scrojè e 'c birbeun ch'a l'han sautà e dëspressià tuta.
- 'Piverone: I 'v dij doch ch'ant o temp do prim re 'd Sipri, apré che Gofrè 'd Bujon a s'è facc cial patron dla Tera Santa, a l'é gnù ch'na sgnora dla Uascogna a l'é 'ndàcia dë piligrina a Giarusalèm, e chë tornand andaré, rivà ch'a l'é stàcia a Sipri, a l'é stàcia maltratà dë dij balòss ch'a-j ero dë cole bande.
- Castelnuovo Nigra: Mi i diso donch che ant ël tèimp dël prim re 'd Cipro, dòp la conquista ëd Tèra Santa fèta dë Gualfré Bojon, a-j è ancapità che 'na gran dàima ëd Guascogna a l'è andèta 'n piligrinagi al Sepulcro e, ant ël ritorn, aruvà ch'a l'è stèta a Cipro, divèrsi balòss a l'han tratà franch a brut meud.
- Valchiusella: Donch i diò chë 'n vuan dël prim re 'd Cipri, dòp chë Gotifrèch ëd Buglion a l'ha vint la Tèra Santa, a s'è dacc ël caso ch'una sgnora dla Guascogna a la grandìa a l'é andacia 'n pelegrinagi au Sepolcro e, tornand arbater, arivà 'n Cipri, a l'é stacia dëspressià bestialment dë tre o quat falièss.
- Valperga: Dunque e diso che 'n dej temp dël prim re 'd Cipr, dòp che Gotifred ëd Buglion a l'avià fèt la conquista dla Tèra Santa, a-j è sucedù che 'na sgnora dë Guascògna a l'era andèta en pelegrinage al Sepulcro e, tornand andrer, quand che l'è arivà a Cipr, l'è stèta ofendià malament dë divers gräm sugèt.
- Vico Canavese: I dio donch che 'nt ij tàimp dël prim re 'd Cipri, dòpo ël conquist fècc dla Tèra Santa dë Gotifré 'd Buglion, a-j é capità che 'na sgnora ëd Guascògna a l'é 'ndà 'n pelegrinagi al Sepolcro e, tornand andré, 'na vòta ch'a l'é rivà 'n Cipri, l'é stècia malament dëspressià dë 'n poèch d'omon selerè.