Jump to content

Page:An-El-Filibusterismo-ni-Jose-Rizal-1961.pdf/318

From Wikisource
This page has been validated.


308


kutyukutan nga mga sakop, nga mga mag-upay in kabuhi, mga magbaralhas nga tingali maglipayon, basi la matumanan in usa nga katiaw, usd nga hilangkag, paggasad; ug ikdw nalilisang nga ha usa kagab-i mapapara ha kadayunan an mga kabiduan ha kasingkasing hin kadam’an nga mga kablas, tungod la kay in usa nga bungto nga luming ngan may mga kasurusnan namatay basi saliwanan hm usa nga bag-o, batan’on, maabtik, tugdb hin kapiskay? Ano in kamatayon? An kawaray, o usa nga pagkaturog! Igtatanding an iya mga damag han mga gin-aantos ha kinabuhi hin uusa nga bug-os nga katulinan nga kinabias hin kapalaran? Kaangayan puuhon an maraot, patayon an siripinte basi an iya dugo igdigos han bag-o nga bungto, basi magmabakod ngan makublan! Ano in iba nga kahulugan han di malikyan nga balaod han kinabuhi, balaod hin tigi dim an maluya linulupigan basi diri say magdamo an dubok nga binhi ngan diri an lakat han kalibutan magtipaisol? Salit, bayai an mga binabayi nga panhunahuna! Matuman an mga balaod nga dayon, buligan ta, sanglit kay an mga trono han mga hadi nadugang hin kamakuri mapukan kun ginhahabukan hin mga minatay ug mga pagtalapas; ayaw pag-alang, ayaw pagruhaduha! Ano an maulol han kamatayon? Usa kadalikyat nga binabati, baga di matukib, tingali makawiwili sugad han binabati ha pagpahuway tikang ha maiha nga pag-inagma.... Ano an ginpupuo? Usa nga maraot, an kasakitan, an magraot in tubo nga tanom basi saliwanan hin tanom nga himumuhion! Ngangaranan mo ito nga pagguba? Ako, sisidngon ko ito nga pagbuhi, paghupot, pagparampag, pagpabunga....

Ini nga magpakangingirhat nga pangasoy, nga ginluwas hin inungod ngan waray kahadlukan, nakagupong han batan’on nga waray pakakasantop hin maupay han totoo nga kasalakban tungod han kamaluya han iya pamurubuot dara han kanan tulo kabulan nga kabilanggo ngan tungod liwat han iya kahangit ha pagdumot. Wa­ray bumaton nga an tawo nga labi kamaraot o labi kawaray-gamit mauruupay gihapon han kahoy nga naturok, kay may ada kalag ngan sarabutan, nga magdiano hin kahiwi o paghikaraot, may ada gihapon pagkatubos; waray bumatdn nga an tawo waray katadungan hin paglarang han kinabuhi han igkasi para ha kapulsanan hm bisan hino, ngan an katadungan hin paghupot han ki-