I
USA NGA PANAGTAWO
Hadton naikatarapos an bulan ha Oktubre, hi D. Santiago de los Santos, kilala han kadam’an nga Kapitan Tiyago, naghahatag hin panihapon nga bisan kun pagpapasabutan pa la niya hadto nga kulop, patok han iya kabatasanan, asya na an himangrawon didto ha Binondo, iba pa nga arrabal, sugad man ha Intramuros. Kilala hadto hi Kapitan Tiyago nga diri gud linulun’an hin bisan hino ha panagtawo nga bahin ngan bantog nga an iya balay, sugad han iya lugaringon-tuna, diri gud iginhahalot hin pagkarawat han bisan kanay, sabali man daw kun mahatutungod ha pagkomersiyo, kun mahatutungod man han ngatanan nga bag-o ngan mapasiparahon nga mga panhunahuna.
Daw sugad hin kikidlat, nagsarang ug nahasamwak dayon an sumat ha bug-os nga binubungtuhan han mga magdagil, mga langaw o mga sudlot nga pinanhimo ngan ginpipinadamo sa Dios ha sakob han Manila tungod han diri niya matupngan nga kamaupay. An iba nanmiling hadto dagos hin mga ipairitom han ira mga sapatos; an iba man nanmiling hin mga batunis ug mga korbata; kundi an ngatanan nagugupong kun uunanhon nira in paghumla unina ha tagbalay, kun hangadto na, pagpakita hin daan nga kamagsarangkay, kun diri man, pamaribad han diri nira panhiulpot layon.
Iginhahatag ini nga panihapon didto hin usa nga balay ha dalan Anloague(1) ngan tungod kay diri ta hinnunumduman an ihap, igpapahayag ta an kahimo han balay basi ta hikilal’an, kun daw waray pa gub’a han mga linog. Diri katahapan nga ipapagguba han tag-ada kay didto an panguba buruhaton sa Dios, o han Kinaiya, ngan may ada pa ngani itinapod sa Dios han gobyerno nga mga gurub’on.
Ini nga balay igo la kadako, an dagway sugadsugad gihapon han kabatasanan han kadam’an didto nga panmalay, ngan natitindog ha daplin hin tubig nga dapit sanga han Pasig, sanga nga ginngangaranan han iba nga Sapa ha Binondo, ngan sugad han kadam’an nga mga tubig ha Manila, amo an
karigusan, panhugasan, kalibangan, pamunakan, pangakwilan, paagian hin mga sakayan ngan danay ngani alugan,
1
