Jump to content

Page:An-Kaduntan-Han-Bungto-ni-Jose-Rizal-1962.pdf/203

From Wikisource
This page has been validated.


193


katuro, an kadam'an nga panharoy nga nahilom tikang hadto, malutaw ug magbubuto... Hino daw la in magbabayad hito nga kabaraydan nga danay han bungto sukton ug aada nahatitigaman pa ha mga duguon nga paypay han Kaagi?

— An Dios, an Gobyerno ngan an Tuluuhan diri matugot nga umabot ito nga adlaw! —binmaton hi Crisostomo, inaalpan na han panhunahuna han tigurang, bisan kun diri niya karuyag. —An Pilipinas matinuuhon ngan nahagugugma han Espanya; an Pilipinas masasayod ha urhi han panalinguha han Espanya mahatungod ha iya. Matuod may mga pagtalapas, may mga karat'an, diri maririwa, kundi an Espanya nagtatalinguha hin pagdara nganhi hin mga kaupayan nga makakakuha hito ngatanan, naghuhunahuna hin pagpakaupay, diri hakog.(4)

— Maaram ako ug asya ito an labi nga karat'an. An mga pagpakaupay nga gumikan didto ha kahitaasan, naaanaw han paghihilusad ha ubos tungod han magraot nga susgaranan han ngatanan, pananglit, an diri matupngan nga pangahas pag-itinitirukan hin manggad ha sulod hin halipot nga panahon, ngan an kawaray kalibutan han bungto nga ngatanan la itinutugot. An mga pagtalapas diri nakukuha hin usa nga real decreto(5) kun diri an pagpasugot bantayan hin usa nga matadong nga punuan, ngan kun diri itugot an di-pinugngan nga pamulong patok han mga panamastamas han mga hadihadi: an mga mag-upay nga panhunahuna, panhunahuna la an inaabutan; an panamastamas, panamastamas man, ngan an mga ministro tuok la an pagkaturog gihapon. lini pa, kun pananglit napakanhi in hataas nga pagkatawo, nga damo in dara nga hagtaas ug mag-upay nga panhunahuna, ha gilayon pinababati hinin masunod nga mga pulong, ngan ha luyo ginngangaranan hin lurong: "Hi V. E. diri nakilala hini nga tuna, hi V.E. diri batid han batasan han indiyo, hi V. E. say la ngahaw makakadaot ha ira, maupay kun hi V. E. tumapod na la kan Fulano ngan kan Zutano ug iba pa," ngan tungod kay totoo man gud nga hi S. E. diri nakilala han tuna nga iya hinngangadtuan, nga ngada yana iya pinakakasiring nga bahin han America, ngan labot pa may ada niya liwat mga kasurusnan ug mga kahiligan, sugad han iba nga tawo, natuod na la. Hi S. E. nahanunumdom liwat nga basi hiya makakapot hini nga katungdanan nagkuri hiya ug nag-inantos kaupay, nga tutulo la katuig an iya hini pagkapot, nga