Jump to content

Page:An-Kaduntan-Han-Bungto-ni-Jose-Rizal-1962.pdf/354

From Wikisource
This page has been validated.


344


napakadto pagbiling hin kaliawan, paggamit didto han salapi nga nahasasalin han iya mga panagtawo ug mga pamisa; kundi an manggad nga itinataya kalugaringon, an manok ginmamangno hin maupay, mauruupay pa ngani ada han pagmangno han anak nga sumurunod han amay ha pamulangan, ngan waray naton sadang yaknon.

Tungod kay tugot man han Pamunuan ngan igintutugon pa ngani nga dida la igpaguwa ha mga plasa han bungto ha mga adlaw nga iglilihi —kay basi ada hikit'an ngan ma- ginsusgaranan han ngatanan?- tikang ha katapos han misa mayor tubtob ha pagsirom —tana kita ngadto pagkita hini nga uyag basi naton igkita in aton mga kilala.

An bublangan ha San Diego diri iginkakalain han iba nga nanhihimutang ha lain nga mga bungto, iginkakalain la ha mga pipira nga hinabo. Tutulo kabahin; an siyahan, nga amo an agian, asya in usa nga haluag nga ruwang nga kanan kakaruhaan kametros an kahalaba ug kanan nanapulo kag-upat an kahaluag; ha usa nga daplin didto buksi an agian nga kabatasanan ginbabantayan hin usa nga babayi, nga asya in nagsusukot han puerta, bayad ha pagsulod. Dida hini nga baraydan, nga inaamutan han tagsatagsa, may bahin an Gobyerno, nga napaabot hin tigpira kagatos kayukot kapisos an tuig; nasiring nga ini nga salapi, nga iginbabayad basi la matugutan an magraot nga hilig, igintitindog hin magpakaruruyag nga liburan, iginbubuhat hin mga tulay ug mga dalan, igintutukod hin mga premyo pag-aghat han paninanom ug pagtinda . . . Kapalaran han bisyo nga nakukuhaan hin mga kaupayan! Dida hini nga siyahan nga bahin aanhi an mga magbaraligya hin tilad, hin tabako, mga karan'on ug iba pa; dinhi katatambak an kabataan nga bunyog han ira mga amay, o mga bata man, nga nagtututdo ha ira han mga paagi han panginabuhi.

Ini nga bahin inaagian ngadto hin usa liwat nga haruhaluag nga ruwang nga dapit foyer nga asya an gintitirukan han mga tawo kun waray pa soltada. (2) Hahani dinhi an kaurog han mga manok nga iburulang, nga ipinanhihigot ha mga patiko nga tulan, o bahi, nga inuusok ha tuna; aanhi dinhi an mga tahor, an mga dudyaganon, an batid tumadi; dinhi pagsasarabot, panhuhunahuna, pangungutang, pananampalas, panunumpa, panhaharahara; adto nahapyod han manok, hinahapuhap an makaruruyag nga barahibo; ini nakita ngan nag-iihap han hingbis ha tiil; igin-