446
—Ah! ginruruhaduhaan mo ako, ginruruhaduhaan mo an imo sangkay tikang ha pagkabata nga waray ha imo pagtago magutiay man la nga panhunahuna!- nakasiring an daraga puno hin kasubo. Sayod na ako! Kun habaro ka han akon kaagi, an mapait nga kaagi nga iginsumat ha akon han nahararaptay ako ha banig, maluluoy ka ha akon ngan diri ka mahakakatawa hinin akon mga kasakit. Kay ano nga waray mo pabay'i nga patayon ako han akon waray sarabutan nga magburulong? Ikaw ngan ako nagmamalipayon unta ngaduha! yon:
Hi Maria Clara hinmunong nadaliay ngan magpada —Kay asya man an imo kaburut'on kay nagruruhaduha ka man ha akon, pasayluon na la ako han akon iroy! Usa han mga magpait nga gab-i nga igin-antos ko han mga kasakit, usa katawo nagsumat ha akon han ngaran han totoo ko nga amay ngan gindid'an ako nga mahagugma ha imo kun diri ka anay han akon amay pasayluon han imo ha iya pagpasipara!
Hi Ibarra inmisol ngan nagkinita ha daraga. -Oo- nagpadayon ini; an tawo nagsiring ha akon nga diri gud niya itutugot nga kita magkaasawa, kay usa gud nga karat'an, ngan kun diri, mapipirit hiya hin pagpasamwak ha ngatanan, bisan pa makaburaw han bungto, nga an akon amay amo. .
Ngan ihinuring ha talinga han batan'on in usa nga ngaran nga an tuman la nga naluwas, salit waray iba nga nakabati.
—Ano an mabubuhat ko? Ig-uunong ko, tungod la han akon paghigugma, an dungog han akon nanay, an kamurayawan han akon pinakaamay ngan an ngaran ha totoo ko nga kag-anak? Mabubuhat ko ini hin ikaw ngahaw diri say ha akon magsikway?
—Kundi, mga karig-unan, kinita mo in mga karigunan? Diri kay matuod ka na la bisan kanay! - nakasiring hi Crisostomo, nakibang an lawas.
An daraga hinmukad ha iya dughan hin duha nga papel.
—Duha nga surat han akon iroy, duha nga papel nga ginsurat ha sakob han iya paghinulsol hamtang nagdidinaradara ha akon ha iya tiyan! Iya basaha basi mo makita nga ipinanarangin ako ngan ginhingyap ako nga mamatay. . . kundi kawang la an panalinguha han akon amay nga gin-
