Jump to content

Page:Ang-Pilibusterismo-Hiligaynon-ni-Jose-Rizal-1964.pdf/275

From Wikisource
This page has been validated.


257
ANG PALAGWAON


may mga pumoluyò, sa tungâ sang mabugnaw kag mamalá nga mga inglés, subong man sa tungâ sang maalikaya kag makagalanyat nga mga pranses...

Kag pinadayon niya ang isá ka matahúm kaayo nga paghambal nahanungód sang mga pungsod kag sang ila mamalaybayon nga mga ugali kag mga hurubaton nga matam-is pamatian. Si Isagani nagtangutangò, samtang nga nagpanumdom kay Paulita nga naghatag katingala nga nagtulok sa iya, isá ka panulok nga daw naghambal kag may buót isilíng nga madamò nga butáng. Luyag ni Isagani hangpon ang buót ihambal sang iya mga matá; iní huo nga lunsay nagpamulongpulong kag indi nga nagwakal!

—Kag ikaw nga mamalaybay, ulipon sang mga santù kag mga takós, anák sang mga Isbing, padayon ni Sandoval nga naghagyò sing makaluloyag sang iya kamót nga daw nagyaób sa gindut-an sa siám ka mag-ulútod nga babáe, - nakahangóp ka, sarang mo mabinagbinag kon paano sa isá ka hambal nga makalilità kag may diutay lang nga katanlas katulad sang pinaranses nga sarang makapagwâ sang mga mamalaybay nga may pagka-dalagangan sang aton mga Garcilaso, mga Herreras, mga Espronceda kag mga Calderon?

—Wala'y sapayán, hambal ni Pecson, si Victor Hugo...

—Si Victor Hugo, abyan Pecson, si Victor Hugo kon nangín-mamalaybay tungod kay nautang niya inâ sa España... kay butang nga nausisàán na, butáng nga wala na ginapangduhadohai, butáng nga ginakilala bisán man sang mga pranses nga nailà gid silá sa España, nga kon si Victor Hugo may kinaiya nga kinaalam, kon siá mamalaybay, tungód kay sang batà pa siá nakapuyô sa Madrid, didto siá nagsuyop sang nahauná nga mga pinanilagan, didto nabanhay ang iya utok, didto nabutangán sing duág ang iya aninaw, didto gindihon ang iya tagipusuon kag nabun-ag ang labing' matahúm nga mga paghangóp sang iya panumdoman. Kag sa ibabaw sang tanán, sin-o si Victor Hugo? Makatupong siá ayhan sa aton mga ulihing'...?

Apang ang pag-abót ni Makaraig sa dagway nga nakum-an kag may yuhóm nga mapait sa iya mga bibig umutód sang mga tinagâ sang tagpamulongpulong. Si Makaraig may isá ka