5
— Hinay-hinay, hinay-hinay! — mibagutbot si donya Victorina; — nganong dili man ugod pakusgon pagpadagan ang sakayan?
— Kay kon pakusgon nato, sinyora, anha kita mahadam-ag nianang kahumayan — mitubag sa dakung kalinaw ang kapitan dungan ang pagbudlot sa iyang mga ngabil aron pagtudlo sa mga pilapilan ug mikidhat paghinay sa makaduha.
Kini si donya Victorina naila uyamut kanhi sa tibuok nga kapopud-an tungud sa iyang mga binuang. Kanunay siya nga modugok sa mga tapok-tapok sa katilingban sa mga tawong hamili diin ginaantus lamang siya basta mokuyog kaniya ang iyang pag-umangkon nga si Paulita Gomez, dalagang maanyag ug adunahan uyamut, ilo nga tuwapos ug ginabata-bata ni donya Vic torina. Sa natigulang na siya, naminyo sa usa ka alaut nga gihinganlan ug don Tiburcio de Espadana, ug ning higayona karon sa atong paghibalag kaniya, napulog-lima na ka tuig ang pagpuy6 niya sa kaminyuon, pulos tagabong ang pinangko ug nagasul-ob ug sapot nga inawat ug diyutay sa sapot sa mga babayeng uropanhon. Kay ang iya ugod intawon nga gipaninguha kanu nay mao nga mahimo gayud unta siya nga uropanhon ug sukad sa masulub-ong adlaw sa pagkasal kaniya, salamat sa mga paaging salawayon uyamut, sa ngadto-ngadto nahimo niya pag-usab ang iyang panagway, kay ngani ning higayona karon sa paghibalag ta kaniya, bisan pa si Quatrefages ug si Virchow* managtambayayong pagtuon daw dili gayud dagway makatul-tol pag-ila sa kaliwat nga kagikan ni donya Victorina. Sa tapus ang dugay ng mga tuig sa iyang pagka-minyo, ang iyang bana nga nagaantus kaniya sa dakung pagpahiuyon sa kabobut-on ug nagasunod sa tanan niyang gimbut-an, usa ka adlaw niana naupsan sa pailob ug gihapak siya sa ulisi nga igsosungkod. Tungud sa kahingangha ni donya Victorina niadtong hinanaling pagkabalhin sa kinaiyang taras sa iyang bana, wala dayon siya makamatngon sa bunog nga iyang nadawat, ug sa diha nga hing-ulian na siya sa kakuyaw ug ang iyang bana mingkagyo na, mao pay pagbati niya sa kasakit sa bun-og ug mihigda siya sa banig sulod sa pipila ka adlaw, kini nga gikalipay uyamut ni Paulita nga mahigugma kaayong magabugal-bugal sa iyang iyaan. Si don Tiburcio
8 Si Virchow maoy usa ka bantugan ug makinaadmanong mananambal nga alemanyanhon, higala ug nagamahal uyamut kang Rizal. — P. sa Taghubad.
