346
man ug iyang siksikon pag-ayo aron sa dili pagtipas sa katinuod — kini maoy dalaygong hiyas niya sa pagkaperyodista — ug aron mahimong dako ang tanan alang sai pito ka mga bat hala, ang mabiaybiayon alang sa wala hiilhing kawatan, “nga nagahukom sa iyang kaugalingon, nalisang ug nakaila dayon sa gidak-on sa iyang sala.” Iyang giila ang gibuhat ni P. Irene sa pagsuong sa ilalom sa talad, nga “usa ka kaisog nga dala sa iyang pagkatawo, nga ang sinina sa usa ka Bathala sa kalinaw ug sa kaaghop, nga iyang gisul-ob sa tibook niyang kinabuhi, wala makakunhod sa naasoyng kaisog”; si P. Irene buot unta mohasmag sa kawatan ug aron sa pagpanglaktod didto agi sa ilalum sa talad. Sa lakbit lang naghisgot sa mga langob sa ilalom sa dagat, iyang gihisgutan ang usa ka paagi ni Don Custodio, iyang gihinumduman ang kaalam ug ang lagyong panaw sa pari. Ang kuyap ni P. Salvi naggikan sa hilabihan ka sakit nga gibati sa buotang pari, sa pagkita niya sa kadiriyot sa bunga nga nakuha sa mga indiyo sa iyang mga madaitong wali; ang paghitirok ug kalisang sa ubang mga dinapit, uban kanila ang sa Kondesa nga “mikapyot” (migunit) kang P. Salvi, maoy kalinaw ug kabugnaw sa dugo sa mga bayani, nga naanad na sa kadaot sa kinataliwad-an sa pagtuman sa ilang katungdanan, nga kon itupad sa kanila ang mga senador nga romanhon, nga hikalitan sa mga galo nga nanakas mahisama lang sila sa mga mahadlokon nga babaye nga mahikugang lamang sa mga ipus nga pinintalan. Unya aron paghatag kalainan sa panagway sa kawatan; siya nahadlok, nabuang, nahikugang, nalubog ang tinan-awan, nagbungiot ang panagway ug kataha sa mga tawong katsila! Ang iyang pagtahod sa tinuhoan pagkita niya nga nagakatigom didto ang mga halangdong mga tawo! Ug dayon ang hataas nga pagtamay batok sa pagkabalhin sa mga maayong pamatasan, ug tungod niini gikinahanglan ang pagtukod usa ka hukmanang dayon sa kasundalohan, “ang pagpakanaog usa ka balaod sa panaggubot nga magila nga dunay gubat ang kapupod-an, usa ka balaod nga talagsaon, nga makapugong, nga mabangis, kay kinahanglan gayod sa tanang higayon, ug angay gayong dalion sa pagpakita sa mga dautang tawo nga kon ang kasingkasing maoy maluloyon alang sa mga buotan ug mga masinugtanon sa balaod, apan ang kamot kinahanglang malig-on, makanunayon, dili maluba, mabangis ug mapintas alang sa mga mubatok sa katarungan
