माटवांत बोकडे कापतात. लग्नाक वता आसतना न्हवरो हातांत खंजीर घेवन घोड्याचेर बसून वता. थंय व्हकलेच्या गांवांत म्हार ताक ओंवाळटा. उपरांत वर पक्षाचे लोक देवळाकडे वतात. व्हंकलेकडलो लोक न्हवऱ्याचे तकलेर पापड मोडटात. उपरांत न्हवरो माटवांत येता. लग्नावेळार माटवांत तांदळांच्यो दोन राशी घालतात. एके राशीर अस्तंतेकडेन तोंड करुन न्हवरो एका हातांत खंजीर आनी दुसऱ्या हातांत नाल्ल घेवन उबो रावता. ताच्या मुखार दुसरे राशीर व्हंकल उबी रावता. हाकाच कन्यादानविधी म्हणटात. हो विधी म्हत्वाचो आसता. उपरांत न्हवरो व्हंकलेक घेवन दुसऱ्या दिसा आपल्या घरा वता. थंय न्हवरेकारांनी चावडेर गांवजेवण दिवपाचें आसता. ताचें पुरोयतपण देशस्थ ब्राह्माण वा जंगम करतात.
तांच्यांत विधवेचें लग्न गोरज म्हुर्तार जंगम पुरोयत लायता. ह्या लग्नाक फकत दादलेच उपस्थित रावतात.
रामोशी लोकांक मडक्या पुरतात. मनीस मरतलो अशें दिसल्यार ताचो वारस ताची तकली आपले मांडयेर घेवन कांय दानधर्म करता. पितृपक्षांत ते श्राध्द वाडटात.
दरोडे घालप, चोरयो करप, असलें वेव्हसाय ते आदीं करताले. तेखातीर ते आर्मां, गोफणी, कुराडी, बड्यो हांचो वापर करताले. मराठेशाहींत तांचेकडेन पाळेगारीचें काम आसतालें. इंग्लिशांच्या काळांत तांकां कामावयल्यान उणे करुन तांचीं इनामांय जप्त करपांत आयलीं. ताकालागून हे लोक दरोडे घालूंक लागले. पूण जाच्या घरचें हे मीठ खाताले थंय खाल्ल्या मीठाक जागताले आनी तांगेर चोरी करि नासले. बारा बलुत्यांत रामोशांचो आस्पाव जाता. सद्याच्या काळांत हे लोक शेती, नोकरी आदी वेवसाय करतात. -कों. वि. सं. मं.
रायकर, गजानन गोपीनाथ : (जल्म: 27 मे 1935, कवळें, फोंडें).
सुटकेझुजारी. ताणें एम्. ए. मेरेन तेचपरी हिंदी साहित्या रत्न मेरेन शिक्षण घेतलें. वेवसायान तो शिक्षक आशिल्लो. तिसवाडी आनी फोंडां तालुक्यांत नॅशनल काँग्रेस गोवा संघचनेचे फांटे सुरु करपांत ताचो मोलादीक वांटो आसा. 1954 वर्सा पुलिसांनी ताका अटक केली आनी आल्तिनोवयले बंदखणींत दवरलो. 1955 त तो बंदखणींतल्यान पळून गेलो. ताचे गैरहाजेरेंत प्रदेशीक लश्करी न्यायालयान ताका 10 वर्सां बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली. तशेंच ताका धरुन दितल्याक धा हजारांचें इनाम जाहीर केल्लें. उपरांतच्या काळांत तो शिक्षणाचो प्रसार करपाखातीर वावुरलो. हाचेभायर ताणें जमीन कसपी आनी तरणाटे हांचो चळवळींतूय सक्रिय वांटो घेतिल्लो. गोंय सुटके उपरांत पयले विधानसभा वेंचणुकेंत फोंडें मतदारसंघांतल्यान गोंयचे विधानसभेचो वांगडी म्हणू वेंचून आयलो. हाचेभायर एक कवी म्हणूनय ताची आगळीच नामना आसा. भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केला. -को. वि. सं. मं.
रायकर, गुरुदास उपेंद्र पै: (जल्म: 17 जानेवारी 1928, पणजी). सुटकेझुजारी. ताणें पुर्तुगेज आनी इंग्लिशींतल्यान मॅट्रिक मेरेन तशेंच हिंदी कोविदचें शिक्षण घेतलें. गोवा विडी कामगार संघटना स्थापन करपांत ताचो हातभार आशिल्लो. 1945 त तो गोवा विध्यार्थी संघाचो वांगडी आशिल्लो. 1946 वर्सा सावन तो नॅशनल काँग्रेस गोवा संघटनेचो वांगडी जालो. पणजे आशिल्लें घरय ताणें हे संघटनेच्या कार्यालयाक दिल्लें. हे संघटनेच्या पणजेच्या वावुरप्यांक जेवण, रावपाची वेवस्था तशेंच हेर मदत दिवपाची जबाबदारी ताचेर आशिल्ली. -कों. वि. सं. मं.
रायकर, व्यंकटेश अनंत पै: (जल्म: 1 मार्च 1912 सावयवेरें, फोंडें गोंय ).
नामनेचो साहित्यीक ताचें 6 वी मेरेनचें मुळावें शिकप खाजगी शिक्षकाकडल्यान घरच्या घरा जालें. उपरांत पुर्तुगेज शिक्षण कुमारजुंव्यां मामागेर आनी उपरांत लिसेंवाचें तीन वर्सांचें शिकप पणजे जालें.
व्यंकटेश रायकाराची 1932 वर्सा ‘लोकमित्र’ ह्या खानापुरच्या म्हयनाळ्यांत पयली कथा उजवाडा आयली आनी मागीर ‘यशवंत’, ‘परिजात’, ‘धरुव’, ‘चित्रमयजगत’, कला ह्या नेमाळ्यांतल्यान ताच्यो कथा उजवाड आयलो. पुर्तुगेज कांदबरीचो ‘तीन तरुणी’ ह्या नांवान मराठी अणकार 1942 वर्सा उजवाडाक आयलो. हे कांदबरी सारकीच ‘प्रेमवेडी’ नांवाची शुंगारप्रधान कांगबरी 1950 वर्सा उजवाडा आयली. 1940 ते 1965 ह्या पंचवीस वर्सांच्या काळांत सात कथांचो एक संग्रह सप्तस्वर ह्या नांवान उजवाडायलो. जितीं जिवीं व्यक्तिमत्वां, सादी भास, तृतीय पुरुशी निवेदन, कथाविशयाची निवड, कथाविशयाची समरसता हे गूण ताच्या पयल्या संग्रहांत प्रकर्शान जाणवतात.
श्रृंगार हो ताच्या भोवतेक कथांचो स्थायीभाव आशिल्लो. ताची तीन तरुणी ही पुर्तुगेज अणकारीत कांदबरी मुळांत उच्छंखल आनी उत्तान आसून ताणें तिचें भाशांतर मुळच्या प्रसंगाक उठाव हाडटलें अशेंच केल्लें आसा. असो श्रृंगार आनी प्रणय इतल्या मेकळेपणांन वाचप्यांमुखार हाडिल्ल्यान, तेवेळार हे कांदबरीचेर अश्लील – तेचो आळय आयिल्लो.
