जगांतल्या विंगड विंगड भाशांनी हे कादंबरेचे अणकार जाल्यात. ताच्यो आनीक कांय उल्लेख करपासारक्यो कादंबऱ्यो आसात त्यो अशोः कोलास ब्रडन्याँ (1919), क्लेरांबोः इस्त्वार धून काँसियांस लीब्र पादा ल गॅर (1925) आनी लाम आंशांते (7 खंड, 1922-23).
1914- 18 ह्या पयल्या म्हाझुजाच्या काळांत तो स्वित्झर्लंडांत आशिल्लो. 1915 वर्सा, ओ दस्यूसद ला भले हें पुस्तपत्र बरोवन ताणें इश्ट तशेंच दुस्मानश्ट्रांतल्या बुदवांतांक शांततायेखातीर चळवळ करपाचें आव्हान केलें आनी तेखातीर ताका खूब जाणांचो राग पत्करचो पडलो.
ताका बौध्द धर्मांत आनी साम्यवादांतूय आवड निर्माण जाल्ली. ताच्या वैचारिक परिवर्तनाचें दर्शन ताणें बरयल्ला ल प्रेक्युर्सर (1919), कँझा द काँबा (1919-34), पार ला रेव्होल्युस्याँ ला पॅ (1935) आनी एसॅ स्युर लामिस्तीक ए साक्सियाँ द लँद (दोन भाग, 3 खंड, 1929 – 30) ह्या निबंदातल्यान दिसता. आल्बेअर श्र्वाइत्सर, अँल्बर्ट आइन्स्टाइन, रिचर्ड स्ट्राउस, बर्ट्रंड रसेल, रवींद्रनाथ टागोर ह्या जागतीक नामनेच्या व्यक्तींकडेन रॉलांन केल्लो पत्रवेव्हार काय्ये रॉमँ रॉलां (1948) ह्या नांवान ग्रंथरुपान उजवाडा आयला.
रॉलांन बरयल्लीं महात्मा गांधी (1924), श्रीरामकृष्ण परमहंस (1929) आनी स्वामी विवेकानंद (1930) हांचीं चरित्रां भारतांत तशेंच युरोपांत खूब लोकप्रिय जालीं. रॉलांक भारताविशीं आकर्शण आनी प्रेम आशिल्लें. ताचे भारताविशींचे अणभव आनी विचार ताच्या जुर्नाल – लँद (1920 -43) हातूंत आस्पावल्यात. तातूंत महात्मा गांधी, डॉ. अन्सारी, जगदीशचंद्र बोस, जवाहरलाल नेहरु ह्या भारतीय फुडाऱ्यांचीं मनभुलोवणीं अशीं व्यक्तिचित्रां दिसतात. फॅसिझमाचो विरोधक आनी म्हान शांततायवादी म्हणून ताका जागतिक नामना मेळिल्ली. 1919 वर्सा साहित्याचो नोबॅल पुरस्कार ताका मेळ्ळो. -कों. वि. सं. मं.
रॉस, एडवर्ड :(जल्म : 1866, मरण : 1951).
एक व्हड समाजशास्त्रज्ञ. अमेरिकन समादशास्त्राची बुन्याद घालून दिवपी म्हणू रॉसचो उल्लेख जाला. ताचें संबंद आयुश्य सामाजिक सुदारणावादी विचारांचें अध्ययन करपांत गेलें. समाजिक वर्तन प्रकार, तणाव, समाजिक प्रक्रिया हांचें ताणें बारिकाणीन निरीक्षण करुन तांचेर खोलायेन संशोधनूय केलें.
रॉसचो जल्म स्कॉटीश आयरी कुटुंबांत जाल्लो. पूण पिरायेच्या धाव्या वर्साच तो अनाथ जाल्ल्यान सिरवेक ताच्या कांय सोयऱ्या – धायऱ्यांनी आनी उपरांत मेरिऑन गांवाच्या बीच ताचो सांबाळ केलो. मिसेस बीच हिणें ताची खूब अपुरबाय केल्ली. को (coe) कॉलेजींतल्यान ताणें बी. ए. पदवी घेतली. उपरांत 1891 त जर्मनींतले जॉन्स हॉपकिन्स विद्यापिठांतल्यान पी. एच्. डी. पदवी हाशील केली. अमेरिकेक परत आयले उपरांत ताणें सुरवेक इंडियाना युनिव्हिर्सिंटींत प्राध्यापक म्हणून काम केलें. 1893 वर्सा सावन तो विस्कॉन्सिन युनिव्हर्सिटीं वेवस्थापन आनी अर्थवेवस्था ह्या विशयांचो प्राध्यापक जालो. समाजशास्त्रांचो अभ्यास करुन ताणें मांडिल्ल्या सिध्दांतांचो सुदारणावाद वा प्रगतिवाद (progressivism) हीं दोन तत्वां तत्वज्ञांचो एकतत्ववाद, लिलियनफिल्ड आनी श्काफ्लेचो जिवशास्त्रीय सेंद्रियवाज आनी डिग्रीफ तशेंच एल्. एच्. मॉर्गनचो उत्पत्तिविशींचो उत्कांतीवाद हांचेर टिका केली. रॉसान आपल्या निरीक्षणाप्रमाण जीवशास्त्रीय आनी शारिरीक अनुमानांचेर भर दिवन सामाजिक आनी मानसशास्त्रीय घटकांचें विश्र्लेशण केलां. समाजाचो अभ्यास शास्त्रशुध्द पद्दतीन कसो करचो हाची कल्पना ताणें आपल्या फाऊंडेशन ऑफ सोशिऑलॉजी ह्या पुस्तकांत मांडल्या.
समाजशास्त्रीय संकल्पनेंत रॉसान सामाजिक प्रक्रियांक म्हत्व दिल्लें आसा. सहकार, सर्त, वर्चस्व, सतवणूक, विरोध ह्या सारकिल्या घटकांवरवी सामाजिक प्रक्रिया तयार जाता. हांचेखेरीज लश्करी सामार्थ्य, कुटुंबरचणुक, इगर्जेचें कार्य, शांसनवेवस्था ह्या सारकिल्या घटकांचोय सामाजिक प्रक्रियेंत वांटो आसता. रॉसान मांडिल्लो आकृतिवाद हो सामाजीक प्रक्रिया आनी समाजिक वर्तनाचेर आदारिल्लो आसा. सोशल कंट्रोल (1901) आनी सोशल साय साधना मांडिल्ल्यान तो चड प्रसिद्द जाल्लो आसा. रुढी, शिश्टाचार, कायदेशीर वा भौशिक अधिकार, धर्म, शिक्षण अशा साबार घटकांक लागून व्यक्तीचें भौशिक वर्तन नियंत्रीत जाता अशें रॉसान आपलें मत त्या ग्रंथांत मांडलां. समाजशास्त्राचो अभ्यास करता आसतना रॉसान
