रेनवॉटर, नेव्हिस सायक्लोट्रॉन लॅबोरेटरींत आसतना म्यू – मेसॉनीय क्ष- किरणांचेर प्रयोग करतना ताणें आनी व्हाल फीच हाणें सद्याक मान्य आशिल्ली अणुकेंद्रीय भार त्रिज्या 1953 वर्सा प्रस्थापीत केली. हाचेभायर रेनवॉटर हाणें न्यूट्रॉन आनी हेर मूलकणांविशीं संशोधन केलें आसून ताका परिसरविज्ञान, भूविज्ञान, ज्योतीशशास्त्र, हवेच्या प्रदुशणाच्यो अडचणी ह्या विशयांनीय गोडी आशिल्ली.
ताका नोबॅल पुरस्कारासयत अमेरिकेच्या अणऊर्जा मंडळाच्या ई. ओ. लॉरॅन्स स्मृती पुरसकाराचो भोवमान मेळ्ळो. नॅशनल ॲकॅडेमी ऑफ सायन्सीस, न्यूयॉर्क ॲकॅडेमी ऑफ सायन्सीस, रॉयल स्वीडिश ॲकॅडमी ऑफ सायन्सीस अशा मानादीक वैज्ञानिक संस्थांचो तो वांगडी आशिल्लो.
-कों. वि. सं. मं.
रेमंड, लेओनार्द जॉसेफ : (जल्म: मरण: ? ;1975).
नागपूरचो गोंयकार धर्मगुरू. ताचो घराबो मुळचो बार्देयांतल्या शिवोली वाठारांतलो. पूण कामनिमतान तो कराचीक स्थायीक जाल्लो. ताणें कॅण्डीक आवलें शिक्षण घेतले. आनी बी. ए.;डी. सी. एल्. आनी एल्. एल्. डी. ह्यो पदव्यो मेळयल्यो. पाद्रीचें शिक्षण पुराय जातकच 1926 वर्सा ताची पाद्री म्हणून नेमणूक जाली. उपरांत 1947 वर्सा आलाहाबादचो धर्मगुरू म्हणून ताची नेमणूक जाली. उपरांत 1964 वर्सा नागपूरचो आर्चबिशप म्हणून ताची बदल जाली.
-कों. वि. सं. मं.
रेल्वे : रेल्वे हो शब्द मूळ इंग्लीश. ‘रेल’ (Rail) महळ्यार रूळ आनी ‘वे‘ (Way) म्हळ्यार मार्ग म्हणजे रुळाचो मार्ग असो ताचो अर्थ जाता अशें जरी आसलें तरी सद्या रेल्वे हाचो चांलत अर्थ एके विशिश्ट पद्दतीची येरादारी वेवस्था असो जाला. हातूंत रुळांचो मार्ग, रुळांच्या मार्गावयल्यान लोकांची तशेंच सामानाची येरादार करपी रेलगाडी, येरादारीचें वेवस्थापन हांचो आस्पाव जाता. हातुंतल्या पयल्या घटकांत थरावीक अंतराचेर लांकडी, लोखणी वा काँक्रिटाच्या शिळोपाटाच्या (स्लिपर्स) आदारान घट्ट बसयल्ल्या रुळांची जोडी फातराचे खडयेच्या थरार घट रोमिल्ली आसता. रुळामार्गांतल्या दोन समांतर रुळांतलें अंतर वेगवेगळ्या देशांतले प्रथेप्रमाण थारायल्लें आसता. रेल्वे येरादारींत सगळ्यांत म्हत्वाचें गेज म्हळ्यार स्टँडर्ड गेज हे 4’ 81/2 (1.436 मी.) इतलें आसा. भारतांत रेल्वे येरादारीची सुरवात ब्रॉड गेज 5’ 6’’ 9 (1.676 मी.) ह्या अंतरान जाली. फुडे तातूंत मीटर गेज ञ(1 मी.) आनी नॅरो गेज (2’6) आनी 29 0.762 मीटर आनी 0.610मी. ह्या अंतराची भर पडली. रुळाच्या मार्गावयल्यान लोकांची तशेंच सामानाची हाड – व्हर करपी रेलगाडयेचीं चाकां कडो आशिल्लीं आसतात. ही चाकां एका कड्यार एक जोडी अशे तरेन बसयल्लीं आसतात आनी तातुंतलें अंतर दोन रुळांतल्या अंतरापरस थरावीक प्रमाणांत उणें आसता. हे यंत्रीक रचणुकेक लागून चाकां रुळांवयल्यान सकयल घसरनासतना जलद गतीन घुंवतात आनी रुळांची दिशा बदलता, तेचप्रमाण आपशींच वाहनांची दिशाय बदलता. हे येवजणेक लागून उज्यागाडी वेगान वचूंक शकता. दोन रेल्वोमार्ग एकठांय येतात वा एका लोहमार्गापासून दोन मार्ग जातात तेन्ना चाकां सरळपणान वचपाखातीर रुळामार्गाची विशिश्ट तरेची रचना करची पडटा.
रेल्वे वेवस्थेचो तिसरो घटक म्हळ्यार डबे आनी वागिणी ओडून व्हरपी वा धुकलपी इंजिनां. सादारणपणान उज्यागाडयेक एक इंजिन फुडें जोडटात. पूण गाडयेच्या डब्यांची वा वागिणींची संख्या चड आसल्यार गाडी ओडपाखातीर दोनूय इंजिनां वापरतात. सद्याच्या काळांत सामान येरादारींत रेल्वे वेवस्थेची कार्यक्षमताय वाडिल्ली आसा. अस्तंत्या देशांत, चड करून अमेरिकेंत, शंबरांपरस चड वागिणी आशिल्ले म्हालगाडयेक फुडें दोन आनी अदींमदीं कांय वागिणीच्या गटाउपरांत एक अशीं वट्ट तीन इंजिनां लायतात. भारतांतय ही ऐवजण प्रायोगिक रितीन चालींत आसा. आर्विल्या काळांत लोकांक व्हरपी कांय उज्यागाड्यांक इंजीन हो वेगळो घटक नासून तातुंतल्या कांय डब्यांकच विजेचो चलित्रां बसयल्लीं आसतात.
रेल्वे येरादारीचे तंत्रविद्येंत तिख्या रुळावयल्यान भितरले वटेन कडो आशिल्लीं तिरक्या चाकां वेगान घुंवत वतप हें मुखेल आंग आसा. हे येवजणेक लागून खंयच्याय वाहनांचे गतींत घर्शणान येवपी आडखळ उणी आसता आनी वाहनांची दिशा बदलपाखातीर चाकां घुंवडोवपांत खर्च जावपी यंत्रीक शक्त वांचता.
ताका लागून लोकांक व्हरपी डबे आनी म्हालाच्यो वीगिणी ओडून व्हरपाखातीर वापरपांत येतल्या इंजिनाची अश्र्वशक्ती खंयचेय येरादारी साधनेपरस रेल्वे वेवस्थेंत उण्या प्रमाणाचेर लागता. देखीक 5000 टन वजन आशिल्ली म्हालगडी सपाट लोहमार्गावयल्यान सदच्या वेगान ओडीत व्हरपाचें काम तितलीच अश्र्वशक्ती आशिल्लें इंजिन सहज करूंक शकता. म्हणजेचे रेल्वे माल वाहतुकीक दर टनांफाटल्यान एक अश्र्वशक्ती पुरो जाता. रस्त्यावयल्यान जावपी म्हालवाहतूक पद्दतींत हें प्रमाण सादारणप्रमाण दर टनाक 8-10 अश्र्वशक्ती इतलें आसता. हाका लागून हेर खंयचेय येरादार साधनेपरस रेल्वे येरादारीक आनी सामान हाड व्हर करपाची कार्यक्षमताय व्हड प्रमाणाचेर फाव जाल्या. ताका लागून संवसारीक येरादारीच्या मळार रेल्वेक पयल्या क्रमांकाची सुवात मेळ्ळ्या.
इतिहासीक फाटभूंय (इ. स. 1500 – 1830) : सोळाव्या शतमानासावन युरोपांतल्या कोळशाच्या खाणींनी लांकडी वा लोखणी रुळावयल्यान कडो आशिल्लीं चाकां बसयल्लीं वेगवेगळ्या प्रकाराचीं
