इ.स. 1830 – 90 : 1830 उपरांत 20-25 वर्सांच्या काळांत संवसारांतल्या सगळ्या देशांनी अशे तरेच्यो रेल्वे अस्तित्वांत आयल्यो. 1870 म्हळ्यार रेल्वे परिवहन ही एक संवसारीक अस्तित्व आशिल्ली गतिमान वाहतूक वेवस्था म्हणून सर्वमान्य जाली. उद्येगीक युगाचे सुरवेकच यंत्राचोय सोद लागिल्ल्यान रेल्वेचें संयोजन जावपाक बरो उपेग जालो. तशेंच रेल्वे परिवहन वेवस्थेचो उद्देगिकरणाचो विस्तार जावपाक हातभार लागलो.
संवसारांतली पयली रेल्वे सुरू करपी इंग्लंडांत 15 वर्सांच्या काळांत 2100 किमी. रेल्वेमार्ग कार्यान्वित जाले. देशांतल्या सगळ्या वेवस्थांनी रेल्वेमार्गखातीर 4’ 81/2 (1.436मी) ही सर्वमान्य रुंदाय (स्टँडर्ड गेज) घेतली. तरी इंगलंडाच्या द ग्रेट वॅय्टर्न हे रेल्वे वेवस्थेन आय.के.ब्रुनेल ह्या अभियंत्याचे सुचोवणेप्रमाण आपल्या लोहमार्गाची रुदांय 7’ (2.1 मी.) दवरपाचें थारायलें. पूण जेन्ना देशभर प्रमाणभूत लोहमार्गाचो प्रसार जालो. तेन्ना ग्रेट वॅस्टन रेल्वे वेवस्थेक हेर रेल्वेमार्गाकडेन संबंद जोडपाखातीर आपलोय रेल्वेमार्ग स्टँडर्ड दवरचो पडलो. युरोपांतल्या चडशा देशांतल्या रेल्वे वेवस्थांनी रेल्वेमार्गाची सर्वमान्य रुदांय आपाणायली.
रशियांत 1835 त 6’ (1.8मी.) रुंदायेचो रेल्वेमार्ग घालून अश्र्वबळाच्या आदारान रेल्वे येरादारी सुरू जाली. ते उपरांत रशियाच्या साम्राज्यांतल्या पोलंड देशांत स्टँडर्ड गेजाचो रेल्वेमार्ग घाल्लो. 1851 मेरेन रशियांत सेंट पीटर्झबर्ग ते मॉस्कोमेरेन 650 किमी. लांबायेचो रेल्वेमार्ग पुराय जालो.
फ्रांसांत 1850 मेरेन 3200 किमी. लांबायेचो लोहमार्ग चालू जाल्लो आनी फुडल्या 20 वर्सांत पुराय देशभर रेल्वे मार्गाचें जाळें पातळिल्लें. फ्रेच सरकारान प्रत्यक्ष रेल्वेमार्गाचें बांदकाम आनी वेवस्थपान खाजगी कंपन्यांचेर सोंपयल्लें. तशेंच तांणी गुंथयल्या भांडवलाचेर नियमीत केल्लो उण्यांत उणो फायदो मेळून भागीदारांक फायदो मेळटालो हाचेंय शासनान उतर दिल्लें. ताका लागून जायत्या उद्देजकांनी ह्या नव्या वेवसायांत प्रवेश केलो.
1831 वर्सा नॅदर्लंडसावन स्वतंत्र जाल्ल्या बेल्जियम ह्या देशांतूय रेल्वे येरादारी सुरू जाली. तांणी दोन मुखेल रेल्वेमार्गांची येवजण आंखून उदेंत - अस्तंत रेल्वेमार्गांन जर्मनी आनी फ्रांस ह्या देशांकडेन आनी दक्षिण – उत्तर मार्गांनी जर्मनी आनी ब्रिटन ह्या देशांकडेन दळणवळणाचें कार्य सुरू केलें. 1870 जाता म्हळ्यार ह्या देशांत सुमार 3000 किमी. लांबायेचें रेल्वेमार्गाचें जाळें पातळिल्लें.
स्पेनांत दोंगराळ वाठार आनी उण्या प्रमाणांतले उद्देगधंदे हांकां लागून रेल्वे परिवहनांची व्हडलीशी उदरगत जाली ना. तरीय पूण 1837 वर्सा साम्राज्यशाही देशांच्या वसणुकांनी पयली रेल्वे वेवस्था स्पेनाच्या अधिपत्याखाला आशिल्ल्या वॅस्ट इंडिजांतल्या क्युबा ह्या देशांत सुरू जाली.
इंगलंडांत रेल्वे येरादारीचे युग सुरू जायत सावन तिस वर्सांच्या काळांत हे येरादारीची खूब वाड जाली आनीन तातुंतल्यान जायत्यो अडचणी मुखार आयल्यो. ताचेर उपाय म्हणून अभियंत्यांनी भुयांरी रेल्वे मार्गांची आभिनव कल्पना मुखार हाडली. 1863 वर्सां लंडंनांत संवसारातलीं पयली भुंयारी रेल्वे वेवस्था सुरू जाली. 1870 म्हळ्यार इंगलडांत 21 हजार किमी. परस चड लांबायेचे रेल्वेमार्ग बांदले. तातुंतलें चडशे दोट्टी (Double) आशिल्लें. 1876-83 ह्या काळांत ग्रेट ब्रिटनान संवसारांतलो सगळ्यांत लांब आनी सेव्हर्न न्हंयेच्या पात्रासकयल्यांन वचपी भुंयारी रेल्वे मार्ग बांदलो. तशेंच 1890 वर्सां एडिंबरो शाराकडले फोर्थ न्हंयेचेर प्रक्षेप बहाली पद्दतीन संवसारांतलो त्या काळाचो सगळ्यांत लांब असो रेल्वेखातीर तिख्यापूल बांदलो. रेल्वे परिवहन सुरू जावन फुडल्या 30-40 वर्सांभितर प्रवासी डब्याचे बांदावळींत बरीच सुदारणा जाली. चार तक्रा जाग्यार आठ चक्रां आयलीं. डब्यांभितरय खूब बदल जाले. सुशेगादीन प्रवास करपाखातीर पयलो वर्ग, सामान्य प्रवाशांखातीर दुसरो वर्ग आनी हेरांखातीर तिसरो वर्ग अशी डब्यांची विभागणी जाली. एकुणिसाव्या शतमानाच्या निमाणें पयसुल्लो प्रवास करपी जलद गाडयो सुरू जाल्यो. तशेंच बाज्जो आशिल्ल्यो आरामशीर आनी सगळ्या सूख-सुविधांना युक्त आशिल्ले जी. एम. पुलमन हाणें बांदिल्ले पुलमन ह्याच नांवान वळखतले प्रवासी डबे ह्या गाड्यांक जोडले.
युरोप खंडांभायर रेल्वे येरादारीचो प्रसार सुरवेक उत्तर अमेरिकेंत जालो. इंगलंडावरी अमेरिकेंतूय सुरवेक खाजगी उद्देगधेद्यांक स्वातंत्र्य दिवपाचें धोरण कार्यान्वीत जाल्ल्यांन थंय जायत्यो ल्हान कंपन्यो अस्तित्वांत येवन उण्या अंतराचे लोहमार्ग बांदलो. 1840 जाता म्हळ्यार न्यूयॉर्कासावन वॉशिंग्टनाक रेल्वे परिवहनावरवीं वचपाक जायत्यो गाड्यो बदलच्यो पडटाल्यो. फुडल्या दोन दशकांत न्यूयॉर्कासावन शिकागो वचपाक सुमार 2000 किमी. लांबायेचे रेल्वेमार्ग अस्तित्वांत आयले. पूण हातुंतूय गाडयो बदलच्यो पडटाल्योच. फुडे 1861 – 65 ह्या काळांत मात यादवी झुजावेळार सैन्याक जलद हालचाल करपाखातीर रेल्वे परिवहनाचें म्हत्व लक्षांत घेवन अमेरिकन सरकारान एकसंघ रेल्वे वेवस्थेचें नवें धोरण दवरलें. तशेंच ल्हान रेल्वे कंपन्यांक व्हड कंपन्यांमदीं आस्पावन घेवपाक उत्तेजन दिलें. फावो ते कायदे केल आनी रेल्वे सुसूत्रीकरण हाडलें. हातुंतल्यान युनियन पॅसिफीक ह्या दोन व्हड रेल्वे कंपन्यांनी दोंगराळ आनी निर्जन वाठारांतल्यान खूब त्रासांनी रेल्वेमार्ग पुराय केले. 10 मे 1869 दिसा दोनूय दिशांनी स्पर्धात्मक प्रगती करपी हे दोन रेल्वेमार्ग उटा राज्यांतल्या प्रॉमटरी ह्या गांवाभायर एक भांगराचो खिळो मारून जोडली आनी संवसारांतली पयली परिवहन वेवस्था कार्यान्वीत जाली.
