Jump to content

Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/407

From Wikisource
This page has not been proofread.

जाता.

ह्या देवीच्या म्हाजनांमदीं मुखेलपणान गौड सारस्वत, शेट, वाणी आनी किरिस्तांव धर्मीय लेगीत देवीचे पुर्विल्ले कुळावी आसात.

13 मे 1937 दिसा अक्षय तृतीयेच्या शुभ म्हूर्तार हांगाच्या देवळाचेर तीन भांगरा कलश बसयले. 28 फेब्रुवारी 1955 ह्या दिसा श्री ईश्वर पार्वतीची प्रतिश्ठापना आनी 1957 वर्सा श्री भगवती पूर्व सांतेरी देवीची प्रतिश्ठापना, श्री गोकर्ण पर्तगाळी मठाधीश श्रीमत विद्याधिराज हाचे हस्तुकीं जाली.

ह्या वेवस्थानांत जावपी हेर वर्सुकी उत्सव अशे आसात. श्रावण शुक्ल पंचम-नागर पंचम, आश्र्विन शुक्ल प्रतिपादा, घटस्थापना, आश्र्विन शुक्ल नम-महानम, आश्र्विन शुक्ल दसम –दसरो, आश्र्विन वद्य पंचम – पंचमी, देवकार्य संतपर्ण, वडेपंचम – बहुल पंचम, आश्र्विन वद्य तिरोदस कौलर कार्तिक पुनव – वनभोजनोत्सव, मार्गशिर्ष शुक्ल पुनव, माघ शुक्ल पंचम, फाल्गुन पुनव, होळ, फाल्गून वद्य तय – सुगीउत्सव.

-कों. वि. सं. मं.

श्री लक्ष्मी नारायण देवस्थान – नार्वे : दिवचल म्हालांतल्या नार्वें क्षेत्रांत आशिल्लें नामनेचें देवस्थान. दीवा सावन वेपार धंद्याच्या निमतान गोंयांत आयिल्ल्यो एक गुर्जर, कै. श्री सागस्ती शेठ हाणें इ. स. 1650 वर्सा दिवचलच्या नार्वें गांवांत खासा गुजराती समाजाखातीरूच हें देवस्थान स्थापन केलें. ताणें गोंयांत आशिल्ल्या आपल्या कांय समाजभावांच्या आदारान स्वरर्चान हें देवस्थान उबारलें. ह्या देवस्थानाचे म्हाजनय गुजरातीच आसात. पूण खंयच्याय गोंयकार हिंदूंक ह्या देवस्थानाचे म्हाजन सभेचे मान्यताय दिल्ली आसा. पूण ते करप्यांक देवस्थानाच्या धर्मीक नेमांक पाळो दिवपी गरजेचें आसता.

ज्या काळांत हें देवस्थान स्थापन जालें तेन्ना देवस्थानाच्या आद्य संस्थापकांनी ताचे घटनेंत एक म्हत्वाची गजाल नमुद केल्ली. ती म्हळ्यार हें देवालय नार्व्यांपरस हेर खंयच्याय सोयीच्या जाग्यार स्थंलांतर करपाचें आसल्यार तें करपाची मान्यताय दिल्ली आसा. तशेंच ताणें देवस्थानाचो दीसपट्टो खर्च, महानिवेद्य, पुजा अर्चा आनी सगळे वर्सुकी उत्सव मनोवपाखातीर तशी वेवस्था करून दिल्ली आसा.

ह्या देवस्थानांत गोकुळाश्टमी, गौळण कालो, महाशिवरात्र, वद्य एकादशी दिसा आनी कार्तीक पुनवेक फुलांपुजा अशे उत्सव मनयतात. ह्या देवस्थानाच्या कुळावी म्हाजनांचे वळेरेंत फकत बारा मनशांचीं नांवां आसात.

-कों. वि. सं. मं.

श्री लक्ष्मी नृसिंह देवस्थान – वेलिंग : फोंडें म्हालांतल्या वेलिंग गांवांत आशिल्लें नामनेचें देवस्थान. हें देवस्थान मूळ साश्टीच्या सांकवाळ गांवांत आशिल्लें. पूण पुर्तुगेज राजवटींत बाटाबाटीच्या काळांत मूर्ती भंजनाच्या भंयान शंखवाळच्या (सांकवाळ) कुळाव्यांनी श्री लक्ष्मीनृसिहाचें स्थलांतर करून ताका फोंडेंच्या करंजाळे नांवाच्या वाड्यार फडटे ह्या कुटुंबागेर दवरलो. उपरांत सद्याच्या वेलींग गांवांत ताची स्थापना केली. हें स्थलांतर 1 मे 1560 दिसा आदीं म्हळ्यार जेजुइत पाद्रींचें मंडळ कुठ्ठाळे गांवांत येवंचे आदीं जालें असो उल्लेख मेळटा. तशेंच इ. स. 1721 वर्सा बरयल्ल्या कोंकणाख्यान ह्या ग्रंथांतूय सांकवाळेच्या श्री लश्र्मीनृसिंह देवस्थानाच्या स्थलांतराविशीं म्हायती मेळटा.

हांगा कार्तिक शुक्ल चतुर्दशी (वैकुंठचतुर्दशी) दिसासावन पांच दीस मेरेन दर वर्सा महापर्वणी महोत्सव जात्रा उत्सव मनयतात.

-कों. वि. सं. मं.

लँगम्यूर, अर्विंग : (जल्म : 31 जानेवारी 1881, ब्रुकलिन – न्यूयॉर्क; मरण : 16 ऑगस्ट 1957, फॅल्मथ मॅसॅचू सेंट्स).

अमेरिकन भौतिकीय रसायनशास्त्रज्ञ. घन आनी द्रव पृश्ठभागांवयल्या रेणवीय पटला संबंदींच्या ताच्या अभ्यासाक लागून कलिल संशोधनाच्या क्षेंत्रांत आनी जीवरसायनशास्त्राचो नवें दालन उगडलें. तेखातीर ताका 1932 वर्साचो रसायनशास्त्राचो नोबॅल पुरस्कार मेळ्ळो.

लँगूम्यूर हाचें मुळावें आनी माध्यमिक शिक्षण थोडो तेंप फ्रांसांत आनी उपरांत न्यूयॉर्कांत जालें. 1903 वर्सा ताणें कोलंबिया विद्यापिठाच्या स्कूल ऑफ मायन्सची धातूविज्ञानाची पदवी घेतली. पदव्युत्तर शिक्षणाखातीर ते जर्मनीक गेलो. थंय तांणें डब्ल्यू.एच्.नॅर्न्स्ट हाच्या मार्गदर्शनाखाल संशोधन करून 1906 वर्सा गटिंगेन विद्यापिठाची पीएच्.डी. पदवी घेतली. अमेरिकेक परत येतकच न्यू जसींतल्या स्टीवन्स इन्स्टिट्यूट ऑफ टॅक्नोलॉजींत तो रसायनशास्त्राचो निदेशक जालो. फुडें स्कनेक्टडींतले (न्यूयॉर्क) जनरल, इलॅक्ट्रिक कंपनींत तो काम करूंक लागलो. तो निमाणेमेरेन म्हळ्यार 1950 वर्सा निवृत्त जायमेरेन थंयच ते कंपनीचो सल्लागार आशिल्लो.

वांयूतलें विद्युत् विसर्जन, इलॅक्ट्रॉन उत्सर्जन ह्या विशयांचेर ताणें संशोधन केलें. तशेंच टंगस्टन तंतूच्या विजेच्या दिव्यांची पिराय वाडोवपाविशींय संशोधन केलें. हाचेभायर ताणें निर्वात पंप, रेडिओ प्रक्षेपणांत वापरतात त्यो उच्च निर्वाण करपी आणवीय हायड्रोजन प्रज्योत हीं उपकरणां विकसीत केलीं. ताणें स्वतंत्रपणान आणवीय संरचना आनी रसायनीक बंधनिर्मिती हांच्या सिध्दांतांचें सुसूत्रीकरण केलें. तेचवांगडा सहसंयुजा ही संज्ञा उपेगांत हाडली. 1964 वर्सा ताणें आपल्या सांगात्यांबरोबर