1929 त सोव्हिएत सरकाराची प्रवासी अधिछात्रवृत्ती आनी रॉकफॅलर प्रतिश्ठानाची अधिछात्रवृती मेळटकच जर्मनींतल्या गटिंगेन आनी लायपसिकाक तो थोडो तेंप रावलो आनी उपरांत डॅन्मार्कांतल्या कॉपॅनहायन हांच्या नील्स बोर हाच्या इन्स्टिट्यूट फॉर थिऑरेटिकल फिझिक्स हे नामनेचे संस्थेंत गेलो.
बोर हाच्या कार्याचो आनी ताच्या मार्गदर्शनाखाल केल्ल्या अध्ययनाचो लँडा हाच्या भौतिकीविशींच्या दृश्टीकोनाचेर व्हड प्रभाव पडलो. 1931 वर्सा रशियेक परतून येवंचे पयलीं ताणें कँब्रिज आनी झुरिकांत कांय काळ अध्ययन केलें. ते उपरांत 1933 आनी 1934 त थोडो तेंप कॉपॅनहायनांत रावलो. उरिल्लें आपलें जिवीत ताणें रशियेंतच सारलें. 1932 वर्सा तो खारकॉव्हाच्या युक्रेनियन फिझिको – टॅक्निकल इन्स्टिट्युटांत भौतिकी विभागाचो मुखेल जालो. 1937 वर्सासावन निमाणे मेरेन रशियेच्या ॲकॅडेमी ऑफ सायन्सीसच्या इन्स्टिट्यूट फॉर फिझिकल प्रॉब्लॅम्स हे संस्थेंत सैध्दांतिक विभागाचो मुखेल म्हणून ताणें काम केलें. त्याच वेळार ताणें खारकॉव आनी मॉस्को विद्यापिठांनी सैध्दांतिक भौतिकीचो प्राध्यापक म्हणुनय सातत्यान अध्यापन केलें. ताच्या यत्नांक लागून खारकॉव हें रशियेंतल्या सैध्दांतिक भौतिकीचें केंद्रस्थान जालें. स्टॅलिनाचे कारकिदींत लँडा हाका 1938 वर्सा बंदखणीची ख्यास्त जाली. पूण पी. एल्. काप्यिट्स ह्या भौतिकिविज्ञानांचो व्यक्तिगत मध्यस्थीक लागून ताची सुटका जाली.
लँडाचो ताच्या काळांतल्या मुखेल सैध्दांतिक भौतिकीविज्ञांभितर आस्पाव जाता. ताणें नीच तापमान भौतिकी, पुंजयामिकी, आणवीय आनी अणुकेंद्रीय भौतिकी, खगोल भौतिकी, ऊश्मागतिकी, पुंज विद्युत् गतिकी ह्या भौतिकीच्या विंगड विंगड फांट्यांनी म्हत्वाचें कार्य केलें. भौतिकीच्या वेगवेगळ्या फांट्यांनी केल्लें कार्य लँडा प्रतिचूंबकत्व, घन अवस्था भौतिकींतली लँडा पातळ्यो, आयनद्रायू भौतिकींतली लँडा दमनक्रिया, नीच तापमान, भौतिकींतली लँडा ऊर्जा वर्णपट ह्या नांवांनी वळखूपी वेगवेगळ्या संज्ञांनी दिश्टी पडटा. 1930 वर्सा ताणें चुंबकी क्षेत्रांतल्या मुक्त इलॅक्ट्रॉनांच्या वर्तनासंबंदीं पुज-सैध्दांतिक नदरेन केल्लें आपलें संशोधन उजवाडायल्लें आनी तें धातूंचे गूणधर्म समजुपाचे नदरेन म्हत्वाचें आशिल्ल्यान ताका आंतरराश्ट्रीय मान्यताय मेळ्ळी. 1935 वर्सा ताणें लोखणाभाशेन पदार्थांतल्या आणवीय चुंबकांच्या वर्तनचें गणितीय स्पश्टीकरण दिवन लोहचूंबकत्वासंबंदींच्या ज्ञानांत म्हत्वाची भर घाली. 1950 उपरांतच्या काळांत ताणें हिलियमाच्या तीन अणुभार आशिल्ल्या समस्थनिकांच्या गूणधर्मासंबंदीं संशोधन केलें. 1953 – 58 ह्या काळांत ताणें ह्या समस्थानिकाच्या गूणधर्मासंबंदींचे सिध्दांत उजवाडायले आनी तातूंत ताणें एका नव्या प्रकारच्या तरंग प्रसारणाचें (‘शुन्य ध्वनी’ चें) भाकीत सांगिल्लें. ताणें ई. एम्. लिफशिट्स हाचे वांगडा भौतिकीच्या पुराय विशयाचें एकठांयपणान विवरण करपी ‘कोर्स ऑफ थिऑरेटिकल’ फिझिक्स हो ग्रंथ (इ. अ. 8 खंड) बरयलो आनी ते खातीर त्या दोगांयकय लॅनिन विज्ञान पुरस्कार संयुक्तपणान मेळ्ळो. हाचेभायर ताका ‘हिरो ऑफ सोशॅलिस्ट एफर्ट’ हो किताब, रशियाचो राज्य पुरस्कार तीन खेपे, तशेंच माक्स प्लॉक पदक आनी फ्रिट्झ लंडन पारितोशिक हे भोवमान मेळ्ळे. रशियेची ॲकॅडेमी ऑफ सायन्सीस, लंडनची रॉयल सोसायटी, अमेरिकेची नॅशनल ॲकॅडेमी ऑफ सायन्सीस ह्या नामनेच्या संस्थांचो तो वांगडी आशिल्लो. ताचे वैज्ञानिक निबंद डी. टर हार हाणें कलॅक्टेड पेपेर्स ऑफ एल्. डी. लँडा (1965) ह्या ग्रंथांत एकत्रीतपणान संपादीत केले. ताच्या सगळ्या ग्रंथांचे इंग्लिशींत अणकार जाल्यात.
-कों. वि. सं. मं
लँब, विलिय यूजीन : (जल्म : 12 जुलय 1913, लॉस अँजेलीस; मरण : ॽ)
अमेरिकन भौतिकीविज्ञ. हायड्रोजन वर्णपटाचे सुक्ष्मसंरचनेसंबंदीं ताणें लायिल्ल्या सोदाखातीर ताका 1955 च्या भौतिकीच्या नोबॅल पुरस्काराचो भोवमान पॉलिकार्प कूश ह्या अमेरिकन भौतिकीविज्ञानावांगडा मेळ्ळो.
लँब हाणें बर्कलीच्या कॅलिफोर्निया विद्यापिठांत शिक्षण घेवन 1934 वर्सा रसायनशास्त्राची बी. एस्. पदवी घेतली. त्याच विद्याविठांत जे. रोबर्ट ओपेनहायमर हाच्या मार्गदर्शनाखाल अणुकेंद्रीय प्रणालीच्या विद्युत् चुंबकीय गुणधर्मांचेर संशोधन करून ताणें 1938 वर्सा भौतिकींतली पीएच्.डी. पदवी घेतली. त्याच वर्सा तो कोलंबिया विद्यापिठांत निदेशक म्हणून काम करूंक लागलो आनी 1948 वर्सा तो प्राध्यापक जालो. 1943 – 51 ह्या काळांत ताणें कोलंबिया रेडिएशन लॅबोरेटरींतय काम केलें. 1951 वर्सा स्टॅनफर्ड विद्यापिठांत भौतिकीच्या प्राध्यापकपदाचेर ताची नेमणूक जाली. 1953-54त तो हार्वर्ड विद्यापिठांत मॉरिस लोब अध्यापक आनी 1953-62 ह्या काळांत इंग्लंडांतल्या ऑक्सफर्ड विद्यापिठांत न्यू कॉलेजचो अधिछात्र आनी भौतिकीचो वायकॅम प्राध्यापक आशिल्लो. ते उपरांत यॅल विद्यापिठांत तो 1962 वर्सा भौतिकीचो हॅन्री फोर्ड प्राध्यापक आनी 1972 त गिब्ज प्राध्यापक जालो. 1974 वर्सासावन तो ॲरिझोना विद्यापिठांत भौतिकी आनी प्रकाशकी विज्ञानाचो प्राध्यापक जालो. दुसऱ्या म्हाझुजाउपरांत रोखडेंच लँब हाणें हायड्रोजनाच्यो ऊर्जा पातळ्यो आनी वर्णरेशा हेसंबंदी पॉल डिरॅक हाणें सांगिल्ल्या भाकितांची अचुकताय तपासपाचें कार्य सुरू केलें. रेडिओ कंप्रता अनुस्पंदन तंत्राचो उपेग करून लँब हाणें 1947त केल्ल्या अचूक कार्यावयल्यान ह्या ऊर्जा पातळ्यांत सूक्ष्म फरक आशिल्ल्याचें समजलें. ह्या फरकाक लँब स्थानच्युती म्हण्टात. हाका लागून इलॅक्ट्रॉन आनी विद्युत् चुंबकी प्रारण हातुंतले आंतरक्रियेसंबंदींच्या सिध्दातांत सुदारणा करप शक्य जालें. ह्या
लँब, विलिय यूजीन : (जल्म : 12 जुलय 1913, लॉस अँजेलीस; मरण : ॽ)
अमेरिकन भौतिकीविज्ञ. हायड्रोजन वर्णपटाचे सुक्ष्मसंरचनेसंबंदीं ताणें लायिल्ल्या सोदाखातीर ताका 1955 च्या भौतिकीच्या नोबॅल पुरस्काराचो भोवमान पॉलिकार्प कूश ह्या अमेरिकन भौतिकीविज्ञानावांगडा मेळ्ळो.
लँब हाणें बर्कलीच्या कॅलिफोर्निया विद्यापिठांत शिक्षण घेवन 1934 वर्सा रसायनशास्त्राची बी. एस्. पदवी घेतली. त्याच विद्याविठांत जे. रोबर्ट ओपेनहायमर हाच्या मार्गदर्शनाखाल अणुकेंद्रीय प्रणालीच्या विद्युत् चुंबकीय गुणधर्मांचेर संशोधन करून ताणें 1938 वर्सा भौतिकींतली पीएच्.डी. पदवी घेतली. त्याच वर्सा तो कोलंबिया विद्यापिठांत निदेशक म्हणून काम करूंक लागलो आनी 1948 वर्सा तो प्राध्यापक जालो. 1943 – 51 ह्या काळांत ताणें कोलंबिया रेडिएशन लॅबोरेटरींतय काम केलें. 1951 वर्सा स्टॅनफर्ड विद्यापिठांत भौतिकीच्या प्राध्यापकपदाचेर ताची नेमणूक जाली. 1953-54त तो हार्वर्ड विद्यापिठांत मॉरिस लोब अध्यापक आनी 1953-62 ह्या काळांत इंग्लंडांतल्या ऑक्सफर्ड विद्यापिठांत न्यू कॉलेजचो अधिछात्र आनी भौतिकीचो वायकॅम प्राध्यापक आशिल्लो. ते उपरांत यॅल विद्यापिठांत तो 1962 वर्सा भौतिकीचो हॅन्री फोर्ड प्राध्यापक आनी 1972 त गिब्ज प्राध्यापक जालो. 1974 वर्सासावन तो ॲरिझोना विद्यापिठांत भौतिकी आनी प्रकाशकी विज्ञानाचो प्राध्यापक जालो. दुसऱ्या म्हाझुजाउपरांत रोखडेंच लँब हाणें हायड्रोजनाच्यो ऊर्जा पातळ्यो आनी वर्णरेशा हेसंबंदी पॉल डिरॅक हाणें सांगिल्ल्या भाकितांची अचुकताय तपासपाचें कार्य सुरू केलें. रेडिओ कंप्रता अनुस्पंदन तंत्राचो उपेग करून लँब हाणें 1947त केल्ल्या अचूक कार्यावयल्यान ह्या ऊर्जा पातळ्यांत सूक्ष्म फरक आशिल्ल्याचें समजलें. ह्या फरकाक लँब स्थानच्युती म्हण्टात. हाका लागून इलॅक्ट्रॉन आनी विद्युत् चुंबकी प्रारण हातुंतले आंतरक्रियेसंबंदींच्या सिध्दातांत सुदारणा करप शक्य जालें. ह्या
