कोंकणी विश्वकोश : ४ लुर्या, साल्वादॉर एडवर्ड : (जल्मः १३ ऑगस्ट १९१२, तुरिज-इटली; मरण : ६ फेब्रुवारी १९९१, लेक्झिंग्टज-मॅसॅच्युसेंट्प्त). मॅक्स डेल्ब्यूक आजी आल्फ्रेड द हेर्शी हांचेवाणडा १९६९च्या शरीरक्रियाविज्ञाज वा वैजकी विशयाचो जोबॅल पुरस्कार मेळ्ळो. ताचे सूक्ष्मजंतूभक्षींक (Phage) म्हळ्यार सूक्ष्मजंतूचेर संक्रमण करपी व्हायरसांक जावपी सूक्ष्मजंतूंच्या विरोधाविशींचे संशोधल रेणवीय ताणे तुरिज विद्यापिठांत शिक्षण घेवल १९३५ वझा एम्.डी. पदवी घेतली. पॅरिझांतले इन्स्टिटयूट ऑफ रेडियम हे संस्थेत १९३८ - ४0 त संशोधज अधिछात्र म्हणून काम करतकच तो अमेरिकेक जो लो. थंय ताणे कोलंबिया विद्यापिठांत शस्त्रक्रियात्मक सूक्ष्मजंतुविज्ञाजांतलो संशोघज सहाय्यक (१९४0 - ४२), इंडियाजा विद्यापिठांत सूक्ष्मजंतुविज्ञाजाचो निदेशक (१९४३ - ४७), सहाय्यक प्राध्यापक (१९४४ - ४७) आली सहयोगी प्राध्यापक (१९४७ - ५0), इलिजॉय विद्यापिठांत सूक्ष्मजीवविज्ञाजाचो प्राध्यापक (१९५0-५९), प्राप्यापक (१९७९-६४) आळी जीवविज्ञालाची सेजविक प्राध्यापक (१९६४ - ७0) ह्या पदांचेर ताणे काम केलें. १९७0 वझ मेंप्लेच्युसेंट्स इन्स्टिट्यूट ऑफ टॅक्लोलॉजीच्या जीवविज्ञाज विभागांत इन्स्टिट्यूट प्राध्यापकपदावेर ताची नेमणूक जाली. १९६५ वसा सावल तो साल्क इब्स्टिटयूट फॉर बायॉलॉजिकल स्टडींत अनिवासी अधिछात्र आशिल्लो. १९७२ सावज मॅसॅच्युसेंट्स इन्स्टिटयूट ऑफ टॅक्जोलॉजीच्या सैंटर फॉर कॅन्सर रिझचचिो संचालकूय आशिल्लो. १९४२ - ४३ वसf तो व्हाण्डरबिल्ट आली प्रिन्स्टल विद्यापिठांत शुणेजहाय अधिछात्र आशिल्लो, १९४७ वसf ताप्णे अमेरिकेचे व्नागरीकत्व आपणायलनें. ताणे १९६३ - ६४ वर्सा पॅरिसांतल्या पाश्वर इक्स्टिटद्युटांत काम केलें. अमेरिकेंत स्थलांतर करचेपयलीं ताणें पाश्वर इन्स्टिट्युटांत सूक्ष्मजंतूभक्षी संशोधनाच्या तंत्रांचो अभ्यास केली. अमेरिकेंत वतकच डेल्ब्यूक हाचेकडेज ताची वळएव जाली आजी ताचेवतीज लुयचिो, व्हायरस अमेरिकन फाज शुप हे संघटजेकडेज संबंद आयलो. १९४२ वसा ताणे सूक्ष्मजंतूभक्षी कणाचो इलॅक्ट्रॉल सूक्ष्मालेरव म्हळ्यार इलॅक्ट्रॉल सूक्ष्मदर्शकाल घेतिल्ले छायाचित्र मेळयलें. जोबॅल पुरस्काशभायर ताका लेपेटिक इजाम (१९३५), लॅघी इजाम (१९६१) आजी लुइझा ग्रॉस हॉर्पिट्झ इजाम (१९६९) हे पुरस्कार मेळ्ळे. तो जेंशजल अॅकॅडेमी ऑफ सायन्सीस, अमेरिकल अॅकॅडेमी ऑफ मायक्रोबायॉलॉजी, अमेरिकन सोसायटी ऑफ मायक्रोबायॉलॉजी (अध्यक्ष १९६७-६८), जें जेंटिक्स सोमायटी ह्या त्तेअज, झां मारी प्येअर जीवविज्ञाजाचो एक फांटो म्हणूज व्हायरस विज्ञाजाचे विवरण कएपी जजश्ल व्हायरोंलॉजी (१९५३) ही श्रृंथ ताणे बरयलो. ‘त्तायफ : अॅज अजफिजिश्ड एकस्परिर्मेट (१९७४) ह्या ताच्या ग्रंथाक नॅशनल सॅल रिसर्च, जर्जल ऑफ मॉलिक्युलर बायॉलॉजी ह्या कितल्थाशाच विज्ञाळीक लेमाळ्यांची तो संपादक वा संपादकी मंडळांची वांगडी आशिल्लो, - कॉ. वि. सं. मं. लेअज, झां मारी प्येअर : (जल्म : ३0 सप्टेंबर १९३९ হাহাহুল – সুসস). - करपी, पूण उण्या रेणूभाराची आजी संरचजा उणी घुरुपाणोंदळाची आशिल्लीं द्रव्यां (रेणू) संश्लेशीत म्हळ्यार कृत्रीम रितील तयार प्रक्रियांचें आनी जीवद्रव्याच्या वर्तजाचें तशाक तशें अलुकरण (लक्कल) करपी ऐणू (संयुणां) तयार करप आजी तांचो देव्हारांत उपेण करून घेवप हेविशीं महत्वाचे संशोघज केले. तेरवातीर ताका जे. कॅम आली चाल्र्स जे. पेडरमेन हांचे वांगडा १९८७ वसचिो रसायनशास्त्राची जोबॅल पुरस्कार वांटून मेळ्ळो. ह्या तिणांयच्या संशोधलांतल्याण म्हळ्यार अपेक्षीत विक्रिया आजी क्रिया सुरू जावंचेपयली रेणूंचे आकार एकमेकांक पूरक आजी चपखल आसचे पडटात. ह्या तिणांयजी अशो रेणवीय चावयो कृत्रीम रितीज तयार केल्लद्यो आसूज रसायनशास्त्रांत एक जवों पांवडी घालो. ह्या येजमान - सोयरों (होश्ट -जेंस्ट) वा अधिरेणवीय (सुप्रा वा अॅक्स्ट्रा-मॉलिक्युलर) रसायनशास्त्र মত্ৰাল, लेअज हाचे शिक्षण स्ट्रॅझबर्श विद्यापिठांत जालें. थंयसावज १९६3 वसf ताणे विज्ञानांतली डॉक्टरेट पदवी घेतली. उपरांत १९६३ - १९६४ वर्सा तो हार्वर्ड विद्यापिठांत संशोधन सहाय्यक, १९६६ - १९७0 त तो झट्रेसबर्णातल्या लुई पाश्चर विद्यापिठांत रसायजशास्त्राची सहप्राध्यापक, १९७0 वझर्ता सहयौणी प्राध्यापक आळी १९७0 – १९७९ ह्या काळांत प्राध्यापक आशिल्लो. १९७९ वससिावञ तो कॉलोज द फ्रांस (पॅरिस) हातूंत रसायनशास्त्राची प्राध्यापक म्हणून काम करूंक लान्गलो. हेभायर ताणे १९७२ आनी १९७४ वसf हाव्हर्ड, १९७७ वसाँ ई. टी. एच्. झुरिक, १९८४ वर्सा कैंब्रिज आजी १९८६ वर्सा बार्सेलोला ह्या विद्यापिठांजी अभ्यागत प्राध्यापक म्हणून काम केलां. लते अन्न अाजी फ्रेंम हjणी प्रोटिएज, एटीपीएज आजी ट्रांमझायक्लेज ह्या एंझायमांचीं कांय प्रमाणांत नक्कल करपी येजमान
