काश्मीरच्यान तो साकल वा सियालकोट शारांत पावलो. सियालकोटच्यान तो व्यास न्हंयेचे देगेवयल्या चीनभुक्ती नांवाच्या गांवांत गेलो. थंय एका माध्यमिक पंथाच्या भिक्षून ताचें जायते दुबाव पयस केले. आनी बौध्द धर्मांतलीं जायतीं कुवाडीं समजावन सांगलीं. थंय तो वर्सभर रावलो आनी मागीर इ.स.६३४ त जालंधराक गेलो. जालंधरच्यान तो मथुरेक गेलो. ते उपरांत ताणें स्थानेश्र्वर, कपित्थ, कनौज ह्या सुवातांक भेट दिली. कनौजचो राजा हर्षवर्धनाची आनी युआन च्वांगाची पयलेच भेटीत इश्टागत जाली. हर्षाच्या व्यक्तिमत्वाविशीं आनी शासनवेवस्थेविशीं युआन च्वांगान विस्तृत आनी तोखणायेचें वर्णन बरयल्लें आसा.
थंयच्यान तो मागीर अयोध्येक गेलो. अयोध्येच्यान गंगेचे देगेन प्रयागाकडेन वतना वाटेर ताका चोरांनी धरलो आनी देवीमुखार नरबळी दिवपाचें कारस्थान रचलें, पूण तो तांतुतल्यान वाटावलो. प्रयागाक बौध्द धर्माचें अस्तित्व खूब उणें आसा म्हणपाचें ताका जाणवलें. थंयच्यान तो कौशांबीक गेलो. कौशांबीक तो भगवान बुध्दाच्या स्मृतिचिन्नांक पांयां पडलो.
कौशांबी सोडले उपरांत ताणें भगवान बुध्दाच्या जल्मस्थानार वचपाचो संकल्प केलो. ते खातीर तो श्रावस्ती, कपिलवस्तू अशा स्थानांक भेट दीत दीत लुंबिवनांत पावलो. त्याच वेळार ताणें रामग्राम आनी कुशीनगर ह्या स्थानांची यात्रा केली. थंयच्यान तो वाराणसीचे वाटेन वैशालीक गेलो. मागीर तो बुध्दगयेक गेलो. नालंदाक तो धा हजार महायानी भिक्षूंवांगडा १५ म्हयने रावलो. ह्या काळांत ताणें योगाचार संप्रदायाचो आनी संस्कृत भाशेचो खोलायेन अभ्यास केलो. नालंदाउपरांत राजघराचें दर्शन घेवन तो इ.स.६३८चे सुरवेक बंगालांत गेलो. तें सगळें वर्स तो बंगालांत रावलो आनी मागीर ताम्रलिप्तीक गेलो.
युआन च्वांग मागीर उडिसा, महाकोशल आंध्र ह्या प्रदेशांची यात्रा करीत कांचीक गेलो. श्रीलंकेक वचपाचो ताचो बेत आशिल्लो. पूण ताणें तो रद्द केलो आनी तो उत्तरेकडेन घुंवलो. भरूकच्छ, वलभी, सिंध, मुलतान ह्या नगरांक आनी प्रदेशांक भेट दिवन तो परत नालंदा शारांत रावपाखातीर गेलो. मदीं आसामचो राजा भास्करवर्मा हाच्या आपोवण्यावयल्यान तो थंय वचून आयलो. ताचे उपरांत ताची आनी हर्षाची परत भेट दिवन तो परत नालंदा शारांत रावपाखातीर गेलो. मदीं आसामचो राजा भास्करवर्मा हाच्या आपोवण्यावयल्यान तो थंय वचून आयलो. ताचे उपरांत ताची आनी हर्षाची परत भेट जाली. हर्षान आयोजित केल्ल्या कनौज आनी प्रयाग हांगाच्या बौध्द बसकांक हजर रावन ताणें म्हत्वाचो वांटो घेतलो. ह्या बसकांचो सविस्तर नियाळ ताणें बरोवन दवरला.
मागीर जालंधर, तक्षशीला, जलालाबाद असो प्रवास करीत इ.स.६४४ वर्सा हिंदुकुश दोंगर हुंपून तो स्वदेशांत परतलो. ताच्या देशांत ताका व्हड सन्मान मेळ्ळो. परवानगेबगर तो शीम हुंपून गेल्लो म्हण थंयचो राजा सुरवेक जरी ताचेर रागार जाल्लो तरीपूण आयले उपरांत ताणें ताका लोकांवांगडा येवकार दिलो. राजान ताका दरबारांत मंत्रीपद दिवपाक केलें. पूण ताणें तें न्हयकारलें.
आपलें उरिल्लें जिवीत ताणें एक सामान्य भिक्षूक म्हणुनच सारलें. भारतांतल्यान व्हेल्ल्या सुमार ६०० बौध्द ग्रंथांचो ताणें आपल्या वांगडयांच्या पालवान चीनी भाशेंत अणकार केलो.
ताणें आपली सगळी जीण बौध्द धर्माचे सेवेक आनी अभ्यासाक ओंपली आनी इ.स.६४४ वर्सा ताचें निर्वाण जालें.
युआन-शृ-खाय्ः (जल्मः १८५९ श्यांग छंग्, हूनान; मरणः ६ जून १९१६).
प्रजासत्ताक चीनाचो पयलो अध्यक्ष, मुत्सद्दी आनी लश्करी फुडारी. एका जमीनदारी कुटुंबांत ताचो जल्म जालो. शिकता आसतना अभ्यासापरस ताचें लक्ष हेर राटावळी करपाकडेन चड आसतालें. ताचे शिटूक आनी संघटक वृतीक लागून उणें शिक्षण आसून लेगीत ताची कोरियेचो गव्हर्नर म्हणून नेमणूक जाली. ताणें कोरियेवयल्या चीनाच्या सार्वभौमत्वाचो हक्क प्रस्थापीत केलो. १८८५ वर्सा सोल शाराचो आयुक्त म्हणून ताची नेमणूक केली. फुडें चीनी-जपानी झुजांत सगळ्या वटांनी हार जाता आसतना ताणें आपल्या फुडारपणखाल स्वतंत्र सैन्य तयार करून बॉक्सर बंडांत चीनाची अब्रू राखपाचो यत्न केलो (१९००). हाका लागून त्सस्यी महाराणयेचो ताचेवयलो विस्वास वाडलो आनी तिणें ताका जृली प्रांताचो गव्हर्नर नेमलो. उपरांत ताणें आपलें लश्करी बळगें वाडोवपाचो यत्न केलो. त्या प्रांतांतल्यो शिक्षण संस्था, उद्देगधंदे वाडोवपाक सुरवात केली. रोखडोच ताका उत्तर चीनाचो लश्करी फुडारी म्हणून नामना मेळ्ळी. ताणें चीनाच्या आधुनीकीकरणाक सुरवात केली आनी सगळ्या मळांचेर नेटान उदरगत जाली. १९०८ वर्सा मांचूची महारणी मरतकच मांचू गादयेच्या कारभाऱ्यांनी ताका धांवडायलो. तेन्ना दुस्मानांनी सगळ्या वटांनी उठाव करून चीनी क्रांतीन खर रूप घेतिल्लें. अशे तरेन मांचू साम्राज्य संकश्टांत आसतना क्रांतिकारक आनी साम्राज्यवादी ह्या दोगांकूय, देशाचे एकात्मतेखातीर आनी शांतीकायेखातीर युआनाची प्रजासत्ताक चीनाचो अध्यक्ष म्हणून नेमणूक जाली (१९११) आनी डॉ. सन-यत्-सेन हाणें आपल्या तात्पुरत्या अध्यक्षपदाचो राजिनामो दिलो. अध्यक्ष जातकच ताणें राजेशायेक तेंको दिलो आनी क्वोमिनतांग (ग्वोवमिन्दांग) पक्षाचेर बंदी घालून त्या पक्षांतल्या फुडाऱ्यांक ख्यास्ती फर्मायल्यो.
युआन-शृ-खायच्या ह्या धोरणाक तोंड दिवपाखातीर सन-यत्-सेन हाणें यत्न करपाक सुरवात केली. पूण नानाकिंगच्या झुजांत ताचेर हार पडून सन-यत्-सेनाक चीन सोडून जपानाक पळून वचचें पडलें.
युआन-शृ-खाय् हाणें पार्लमेंट रद्द करून हातासकयल्या अधिकाऱ्यांची गव्हर्नर म्हणून नेमणूक केली आनी एका शासकीय
