कोंकणांतले दादले गोविंदा,गोविंदा म्हणून गांवभर नाचतात.धंयहांडी फोडटात आनी फोवांचो प्रसाद खातात.२)लेझिम:नाचाचो हो एक प्रकार खेडे गांवांतल्या लग्नाच्या वरातीफुडें वा एकाद्र्या उत्सवाच्यावेळार पळोवपाक मेळटा.तरणाटे चले आनी दादले हातांत लेझिम घेवन नाचतात.३)काठ खेळ:कोंकणांतलो हो एक नाच.ह्या नाचांत टिपरेसारक्यो बडयो वापरतात. हाचेभायर चवथीक बायलो-दादले पदां म्हणत नाच करतात.आदिवासी जमातींत धोलाचो नाच,तंबोरिचो नाच,तारपिचो नाच हे नाच प्रचलित आसात.शिगम्याच्यावेळार कोंकणांत नकटो नाच जाता.हातूंत कोळी,कळीण आनी नकटो अशीं तीन पात्रां आसतात.
गोंय:गोंयांत हिंदू आनी क्रिरिस्तांव हांचे वेगवेगळे लोकनाच प्रचलित आसात.हातूंत धनगर नाच,कुणबी नाच,भदप,दांडलां खेळ,धालो,मुसळां नाच, घोडेँमोडणी,वीरभद्र,हाणपेट,तालगडी,तोणयां मेळ,गोफ,मोरुलें,रणमालें,दिवली नाच,फुगडी,देखणी,मांडो,दुलपद हांचो आस्पाव जाता.मुसलमान समाज उत्सवाच्यावेळार वा नवसाखातीर 'रातीब'नांवाचो एक प्रकार करतात.हातूंत नाचापरस संगीत चड आसता.कार्निवाल होय एक लोकउत्सव म्हणून साजरो जाता.'कार्निवाल नाच'म्हणून तरनाटे चले चलयो ह्या वेळार अस्तंत्या संगिताचेर आदारीत नाच करतात.तातूंत आतां आधुनिकतेची भरसण जावन ताका आनीक व्यापक रूप प्राप्त जालां.आयच्या काळांत लोकनाचाकडेन उच्चभ्रू लोकांचें लक्ष वचून ताचेबद्दल एक ओडलायणी आवड निर्माण जाल्या.हाकाच लागून आतां लोकनाचांत उच्चभ्रू लोक वांटो घेतात देखून तांचो अविश्कार आतां आदली शीममेर हुंपून आधुनिक माचयेर आधुनिक साजांत जावंक लागला.
-कों.वि.सं.मं.
पूरक नोंद:धालो,फुगडी,कुणबी नाच,तोणयांमेळ,देखणी,मांडो,मुसळांनाच,वीरभद्र,रणमालें.
लोकनाटय:भौसांचे विशय घेवन,भौसांच्या मनोविनोदनाखातीर,भौसांतल्या कांय कलावंतांनी सादर केल्लें सहज सुलभ नाटय म्हळ्यार लोकनाटय.
ह्या नाट्याची उत्पत्ती आदिम यातुविधींत आसा म्हणपाचें दिसून येता.हो विधी सैमसंवादी जीवसरणींतले आदिम अवस्थेंत चडकरून सृश्टींतल्या घडामोडींकडेन संबंदीत आसतलो.नवें धान्य घरांत येवपाचें वा झाडां-वाली फळपा फुलपचो काळ मनोवचापो आसता.मनावयले ताण सोंपिल्ल्यान मनाक एक मुक्ततायेचो आनी समाधानाचो अणभव येत आसता.अशा वेळार अनिश्टाचो नाश जावन इश्ट अशा सुगीचो समृध्दीचो काळ आयला म्हण निसर्गशक्तीविशीं आदर,कृतज्ञता आनी खोशी उक्तावपाचो आनी नाटयरूप जल्माक आयलें. पुर्विल्ल्या ग्रीसांत द्राक्षाच्या सुगीच्या दिसांनी डायोनायसस ह्या मद्ददेवतेच्या धर्मीक उत्सवांत भक्तगण डिथिरम नावांची वृध्दगीतां गायतलें.तातुंतल्यान ग्रीक लोकनाटय जल्माक आयलें.अशें तरेचीं आदलीं लोकनाटयां थोडया भोव फरकाचे प्रक्रियेंतल्यान जल्माक आयलीं.
युरोपांतूय धर्मीक विधिनाटयांतल्यान उगम पाविल्ल्या लोकनाटयांची परंपरा सगळ्याकूच आसा.सुरवातीचीं सगळीं नाटयां हीं गीतनृत्य प्रधान नाटयां आसलीं.ब्रिटिश जुव्यामदीं 'ममिंगप्ले' वा 'सेंट जॉर्जप्ले' आनी 'प्लाउ मंडे प्ले'अशीं दोन तरेचीं आदिम लोकनाटयां प्रचलित आसलीं.वेस्ट इंडिजांतल्या नेव्हिस आनी सेंट किट्स ह्या बेटांचेरय ह्या नाटयाचे प्रयोग जाताले.हांच्यो संहिता मौखिक परंपरेन चलत आयिल्ल्यो आसून तातूंत सुसूत्रता आसताली.तातूंत भुमिका करपी म्हळ्यार 'ममर्स' हे स्थानिक लोक आसताले.
उत्तर भारतांत कांय गांवांनी लग्नावेळार सोंगे नाचोवपाची प्रथा आसा.हें सोंगे म्हळ्यार स्वाग नांवाचें लोकनाटय.भोजपुरी प्रदेशांतलें डोमकच्छ,माळव्यांतलें माच,उत्तर प्रदेशांतलें नौटंकी,आगन्याचें भगत,बंगालांतलें शैव नाटक,आसामांतलें आंकिया,गुजरातांतलें भवाई,राजस्थानांतलें व्याल,रम्मत,गवरी लोकनाटय,तेभायर यात्रकळी,यक्षगान,हरिकथा,बुर्रकथा,भागवत मेळ,बिथि भागवत हे कांय दक्षिणेंतले लोकनाटयाचे प्रकार आसात.महाराष्ट्रांतले खंडोबाचे वा देवीचे जागरण वा गोंधळ हीं विधिनाटयां आसात.तमाशा हें लैकिक (विधिमुक्त) लोकनाटय आसा.
गोंयच्या लोकनाटयाच्या क्षेत्रांत वेगवेगळे प्रकृती घटक,लोकशैली हांचो आस्पाव आसा.तांच्या संदर्भांत चार प्रकृती सांपडटात.सृश्टी उत्पत्ती पयलीची कथा,मुखवटयांचो उपेग आशिली 'पेरणी जागर'ची प्रकृती,श्री विष्णुच्या दशावतार संकल्पनेचेर आदारिल्ली सूत्रधारदि संस्कृत नाटकाचें नातें सांगपी कालो प्रकारची प्रकृती,
