अशी शक्त आसता.हे शक्तीक 'माना' अशें नांव आसा.सूर्यमाळेंतल्या ग्रहांचो व्यतींचे जीणेचेर प्रभाव पडटा अशी समजूत आसा.ह्या ग्रहांक शुभग्रह,पापग्रह म्हणून वळखतात.
अलौकिक शक्तींचें अस्तित्व आनी मानवी वेव्हारांत तांचेकडल्यान जावपी हस्तक्षेप एक फावट मान्य करतकच त्या शक्तींक तरांतरांच्या उपायांनी संतुश्ट करून आपल्या वेव्हारांत मदत करपाखातीर वा आडखळी पयस करपाखातीर तांकां आवाहन करप जालें.अशा यत्नांतल्यान पुजा,निवेध प्रार्थना,मंत्रतंत्र,तावीज-दोरो जप अशा कर्मकांडांचो उदय जालो.पूण धर्मविहित पुजा, प्रार्थना,निवेध हे प्रकार आनी विशिश्ट उद्दिश्ट सादपा खातीर पाळटात तीं जादुसारकीं कर्मकांडां हातूंत फरक करप जाता. धर्मविहित कार्यां हीं सामान्यपणान लोकांच्या कल्याणाखातीर आसतात तर जादूसारकिलीं कर्मकांडां वैयक्तिक आनी खाजगी उद्धिश्टांखातीर आसतात.हिं सगळीं कर्मकांडां विद्ध्यानीक कसवटेक,प्रयोगात्मक प्रदर्शन,प्रमाणीकरण हांचें परिक्षेक,प्रयोजनाचे नदरेन तिगपाचीं नासलीं तरी लोक तीं मुकाटयान पाळटात आनी तांचे उपयुक्तेचेर विस्वास दवरतात.हे लोकभ्रम अशिक्षित लोकांभितर आनी अविकसित सामाजांत आसतात अशें न्हय तर विकसित राश्ट्रांनीय हेच तरेचे लोकभ्रम दिसून येतात.म्हणुनूच पुराव्यान सिध्द करपाक मेळनासलें तरी चोरून पूण मनीस तर्कविसंगत रीतीन जांचेर विस्वास दवरतात.त्यो गजाली म्हळ्यार लोकभ्रम,अशी लोकभ्रम हे संखेची व्याख्या कांय अभ्यासकांनी केल्या. लोकभ्रमाचे कारणमीमांसेंत मतभेद दिसून येतात.हातूंत चडकरून दोन विचार प्रवाह आसात-(१)मानसशास्त्रीय आनी (२)समाजशास्त्रीय.पयल्या विचारप्रवाहाचो प्रणेतो नामनेचो मानसशास्त्र सिग्मंड फ्रॉयड हो आसा तर दुस-या विचारप्रवाहाचो पुरस्कार बॉनिस्लॉ मॅलिनोस्की ह्या मानक्वंशशास्त्रज्ञान केला.भुरगेपणांत अतृप्त उरिल्ल्यो,चिड्डून उडयल्ल्यो इत्सा प्रौढावस्थेंत उफाळून येतात.पूण समाजीक नीतिनेमांच्या बंधनांक लागून त्यो पुराय करप शक्य जायनात.तेचभशेन समाजांतलीं मुल्यां आनी प्रत्यक्ष वेव्हार हातूंत तफावत दिसून येता.ताका लागून व्यक्तीचें मन द्विधा जाता आनी स्वताचें उद्दिश्ट साध्य करपाखातीर जादू वा लोकभ्रमांत आस्पावी हेर गजालींचो ती व्यक्ती आदार घेता. भुरगेपणांत मनांत उरिल्ल्या काल्पनिक,अलौकिक शक्तीविशींच्या गजालींची परिणती उपरांतच्या काळांत लोकभ्रमांत जाता,असोय एक विचार मांडप जाता.मानसशास्त्राच्या आदारानूच मांडिल्लो पूण वर्तनवादी क्षेत्रांत मोडपी आनीक एक विचार ह्या संर्दर्भांत मांडप जाता,तो अभिसंहिता प्रतिसाद.दोन विशिश्ट घडणुको वांगडाच घडटात वा एक पयलीं घडटकच,दुसरी रोखडीच घडटा,असो अणभव एकदां न्हय दोन फावटी येतकच,त्या दोनूय घडणुकांभितर कारण-कार्य संबंद लावप जाता.रशियन शास्त्रञ पाव्हलॅव्ह हाणें कुत्र्याचेर प्रयोग करून सिध्द केल्लो हो सिध्दांत आसा.कुत्र्याक खावपाखातीर पाव दितना दोन-तीन फावटी घांट वाजयल्ल्यान कुत्र्याक घांट वाजयतकच पाव मेळटा अशें दिसलें.उपरांत ओगीच घांट वाजयल्यार लेगीत कुत्र्याच्या तोंडांतल्यान लाळ गळटाली.हाचे वयल्यान घांटिचो आवाज आनी पाव मेळप हातुंतलो तर्कविसंगत संबंद म्हळ्यार भ्रमूच कुत्र्याच्या मनांत तयार जालो.ह्याच सिध्दांताप्रमाण मानवी वेव्हारांतूय लोकभ्रम तयार जातात,अशें सांगतात.ह्या दोनूय मताप्रवाहांभितर वैयव्तिक मनोविकश्लेशणाक चड प्राधान्य आसा.वैयक्तिक मनोव्यापारांतल्यान तयार जावपी भ्रम हे समाजीक कशे जातात,हाचेविशीं स्पश्टीकरण मेळना.तशेंच सगळीच ल्हान भुरगीं भुरगेंपणांत काल्पनिक सृश्टींत वावुरतात वा अलोकिक सृश्ट आनी शक्त हांचे कल्पनेंत रमतात,वा सगळ्याच व्यक्तींविशी जोपाशिल्लीं मूल्यां आनी प्रत्यक्ष वेव्हार हांच्यांतले तफावतीचो अणभव आयल्यार कसल्या ना कसल्या प्रकारच्या लोकभ्रमाचें सातत्य वा जादू हांचो आदार गरजेचें म्हणूं येता काय किदें असो प्रस्न पडटा. मेलानीशिया ह्या प्रशांत महासागरांतल्या जुंव्याचेर रावपी आदिवासी जमातीचे पळोवणेवयल्यान,मोलिनोस्की हाणें,समाजाचे संस्कृतीक प्राधान्य दिवन वर्तनवादी विचार मांडला.दर्यांत पयस वचून नुस्तें धरप हो त्या लोकांचो वेवसाय.दर्यांत वचचे पयली वादळाचें लक्षण दिसल्यार ते कांय धर्मीक विधी करतात.वादळाचें कांयच चिन्न नासल्यार ते सरळ दर्यांत वतात.दर्यांत वतकच वादळ जालेंच जाल्यार ते थंय देवाक उलो मारीत रावनासतना सगळे तर्कीक उपाय करतात.पूण जेन्ना अलौकिक शक्तीक कर्मकांडांवतीन आवाहन करप जाता.तेचभशेन असुसक्षितता सवकासायेन निर्माण जाल्ली नासून अकस्मात आसा आनी रोखडयारोखडे उपाय करपाचे आसतात,तेन्ना तर्कसंगत उपायूच करतात. लोकभ्रमाक अणसरून एकाद्री घडणूक घडटली असो भावार्थ आसल्यार,हातांतल्यान अशोच गजाली घडटात,जाका लागून ती घडणूक घडटा.चडकरून अशुभ घडणुकांचे बाबतींत हें खरें थारता.सेल्फ फुलफिलिंग प्रफेसी ह्या नांवान हो सिध्दांत वळखतात.परिक्षेंतल्या आसनाचो क्रमांक वा त्या क्रमांकांतल्या आंकडयांची बेरीज विशिश्ट आसपाचेर परिक्षेंतलें यश-अपेश आदारून आशिल्ल्याचो भावार्थ बाळगुपी लोक आसात.तेखातीर आसनाचो क्रमांक अशुभ आशिल्ल्यान आपूण नापास जातलो अशें मनान घेतल्यार,काचाबूल जाल्ले अवस्थेंत अशोच चुको घडटात आनी उत्तरपत्रिका वेवस्थित बरोवप जायना.परिणाम अपेश येता.हाकालागून लोकभ्रमाक बळकटी
