मॅग्नेटायटचे व्हड पूण उण्या दर्जाचे साठे आसात.कोईमतूर, मदुराई, तिरुनेलवेली, रामनाथपूरम, उत्तर आनी दक्षिण अर्काट ह्या जिल्ह्यांत लोखणाचे साठे मेळटात.निलगिरी दोंगुल्ल्यांतले साठे उण्या दर्जाचे आसात.
अस्तंत बंगाल:पोरापहाड क्षेत्रांतल्या हेमॅटायटयुक्त आनी बांकुरा जिल्ह्यांतल्या मॅग्नेटायटयुक्त साठे तशेंच दामुदा माळेंतल्या आयर्न ओअर शेल फातरांतले साठे म्हत्वाचे आसात. दार्जिलिंग आनी जलपैगुरी जिल्ह्यांत उण्या दर्जाचीं धातुकां मेळ्ळ्यांत.
बिहार:सिंगभूम आनी बोनाई क्षेत्रांतले साठे व्हड आनी उच्च दर्जाचे आसात.
मध्य प्रदेश:द्रुग आनी बस्तर जिल्ह्यांतले साठे सगळ्यांत व्हड आसून दल्लीराजहरा आनी बैलदिला भागांतय व्हड साठे आसात.ह्या राज्यांतले हेमॅटायटयुक्त साठे निमाड आनी हुशंगाबाद जिल्ह्यांत जाल्यार हेमॅटायट आनी मॅग्नेटायटयुक्त साठे नरसिंगपूर जिल्ह्यांत मेळ्ळ्यात. तेभायर, सागर, ग्वालेर, धार, मंदसोर आनी रायगड जिल्ह्यांतय हीं धातुकां मेळ्ळ्यांत. तशेंच कटनी, बिजोरी आनी जबलपूर जिल्ह्यांत मुरुमाच्या रुपांतली धातुकां आसात.
महाराष्ट्र:चंद्रपूर, गडचिरोली,(लोहारा, मसोली, देवळगांव, रतनपूर आनी बिस्सी), रत्नागिरी आनी सिंधुदुर्ग (रेडी, सातेली, आरोस, तेंडोली आनी खानोली) आनी भंडारा ह्या जिल्ह्यांत लोह धातुकाचे साठे आसात. नागपूर जिल्ह्यांत हेमॅटायटयुक्त साठे आसात. तेभायर रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग,रायगड,कोल्हापूर आनी सातारा जिल्ह्यांत लोखणाचें चड प्रमाण आशिल्लो मुरुम आनी जांभा मेळटा.
वयर दिल्ल्या राज्याभायर भारतांत आसाम, उत्तर प्रदेश, गोंय, पंजाब, राजस्थान, हिमाचल प्रदेश आदी वाठारांतय लोह धातुकां मेळ्ळ्यांत.
भारतांत चड करुन बिहार, गोंय, कर्नाटक, मध्य प्रदेश, महाराष्ट्र आनी ओरिसा हांगा लोह धातुकांचे खणकाम चलता. गोंय विशाखापटनम आनी पारादीप ह्या बंदरांतल्यान लोहधातुकांची व्हड प्रमाणार सुमार २० देशांक निर्यात जाता.
कर्नाटकांतल्या कुद्रेमुख हांगाचो सोठो ६१ कोटी टन आसून हीं धातुकां मॅग्नेटायट आनी हेमॅटायटयुक्त आसात. हांगाची धातुंकां चडकरुन इराणाक तशेंच बहारीन आनी रुमानिया आदी हेर देशांकय निर्यात जाता.
धातुकाचें खणकाम:लोह धातुकाचे सुरवेचे लोह प्रगलन भुयेलागीं मेळपी धातुकाचेर आदारीत आशिल्लें आनी प्रगलन क्रिया असंस्कारीत धातुकाच्या लागसार करतात देखून ताचें उपयुक्त लोखणांत प्रगलन करप सोपें जाता. पूण सद्द्याचे परिस्थितींत धातुक पयसुल्ल्या ठिकाणाचेर व्हरचें पडटा दाखून खणकामांत आनी प्रगलन क्रियेंत जटिल तंत्राचो उपेग करप गरजेचें जालां.
पुर्वेक्षण:सुरवेच्या पुर्वेक्षणाच्या काळांत धातुक राशीचो थाव लागपाच्यो पद्दती भूंयवाठाराच्या भौतिक बाह्य स्वरुपाकडे जोडिल्ल्यो आसल्यो.
भूंयगत निक्षेपांतल्या लोहाच्या अंशाकलागून भूचुंबकीय वाठारांत बदल जातात.ताका लागून वेगवेगळ्या प्रकारच्या नतिसुचींचो (उब्या प्रतलांत (भुयेंत) फिरपाक शकपी चुंबकीय सुची आशिल्ल्या चुंबकीय क्षेत्र मापकांचो) मॅग्नेटायट निक्षेपांची सुवात थारावपाखातीर विकास जालो. चुंबकीय क्षेत्रमापण ही सामकी अचूक चुंबकीय प्रणाली आसून तिच्या आदारान भूचुंबकीय क्षेत्राच्या उब्या घटकाची खरसाण आनी चुंबकीय द्रव्याच्या थळाव्या संकेंद्रणाचो ताचेर जावपी परिणाम मेजपाक येता. विमानांतल्यान चुंबकीय क्षेत्रमापकाच्या आदारान जमनीवयल्या सर्वेक्षणापरस खूब व्हड क्षेत्राचें उण्या काळांत सर्वेक्षण करपाक मेळटा.
सुसाध्यता:प्राथमिक सर्वेक्षणां पुराय जातकच धातुकाचें खणकाम अर्थीक नदरेन परवडतलें काय ना हें थारावपाखातीर सुसाध्यता अभ्यास करतात.तातूंत जायत्यो गजाली लक्षांत घेवच्यो पडटात.निक्षेपाचीं भुगोलिक आनी भूविज्ञानीक थळां म्हत्वाचीं आसतात. धातुकांतलें लोखणाचें प्रमाण निश्कषण खात्रेन करपा येतलें इतकें उच्च आसूंक जाय. धातुकांतलें मुलद्रव्याचें (चिखोल) प्रमाण, निरुपयोगी मालाची अत्याधिक हाताळणी टाळपा इतलें आनी प्रगलन क्रियेंत अतिभार येवचो ना इतलें कमी आसूंक जाय.
खणकाम पद्दत:सुसाध्यता अभ्यास पुराय जातकच धातुक काडून घेवपाची पद्दत थारावची पडटा. उगड्या खणकामाची पद्दत सगळ्यांत काटकसरीची आसून संवसारांतल्या धातुक निक्षेपांच्या लागीं उबे कूपक तयार करतात.ह्या कुपकांतल्यान निक्षेपाच्या वेगवेगळ्या पातळ्यांत पावतले अशे आडवे बोगदे तयार करतात. छिद्रण, उत्स्फोटन, उदक काडून उडोवप, ह्या सारक्या वेगवेगळ्या अडचणींक लागून भूंयगत खणकामाक उगड्या खणकामापरस चड खर्च येता.
धातुकांचें सर्मध्दीकरण:हातूंत खणींतल्यान काडील्ल्या मालांतल्या शुध्द झातुकांचें प्रमाण वाडोवपाखातीर ताचेर चुरडप, प्रतवारी करप, धुवप, संकेंद्रण, संमिक्षण आनी संपिंडकरणां करतात.धातहकाच्या भौतिक आनी रासायनिक गुणधर्मापरस आनी ग्राहकाच्या विशिश्ट गरजेप्रमाण धातुकाचे खाणीकड् वा ते एकठांय करपाच्या केंद्रांत सर्मध्दीकरण करपांत येता.
एकसारक्या भौतिक आनी रासायनिक संघटनीची खात्री करपाखातीर वेगवेगळ्या गुणधर्माचीं धातुकां एकठांय भरशितात. संमिश्रण क्रियेक लागून गंधक, फॉस्फरस, सिलिकॉन, क्रोमियम, मँगनीज संयुगां ह्या सारक्या मलद्रव्यांचें प्रमाण एके पातळेर उरता.
