Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/571

ते अपसव्य (घड्याळाच्या काट्यांच्या उरफाटे) दिकेन फुडें फुडें वतात.

वरूण ग्रहाचो सोद लागले उपरांत सु. दोन आठवड्या उपरांत १० ऑक्टोबर १८४६ दिसा डब्ल्यू. लासेलाक 'ट्रायटन' ह्या ताच्या पयल्या उपग्रहाचो सोद लागलो. नेरीड ह्या दुसऱ्या उपग्रहाचो सोद छायाचित्रणाच्या पालवान १ मे १९४९ दिसा जी.पी. कूइपर हाणें लायलो. ताचेउपरांत लागीं लागीं ४० वर्सांच्या काळा उपरांत व्हॅायेजर -२ ह्या अमेरिकन अवकाशयानान वरूणाच्या सामकें लागींच्यान वतना वरूणाक आनीक स ल्हान उपग्रह आशिल्ल्याची नोंद केली. व्हॅायेजर -२ यानाकडल्यान मर्यादित तांकीकलागून १२ किमी. व्यासापरस व्हड व्यासाच्या उपग्रहांचें शोधन जावपाक शकलें. नव्या सांपडिल्ल्या सगळ्या उपग्रहांच्यो कक्षा ट्रायटनचे कक्षेपरस ल्हान आसून तातुंतल्या चार उपग्रहांच्यो कक्षा कड्यांच्या कड्याच्या भितर आसात.

नव्या सांपडिल्ल्या स उपग्रहांतल्या पांच उपग्रहांच्यो कक्षा वरूणाच्या विषुववृत्तीय पातळेकडेन एक अंशापरस कमी कलिल्ल्यो आसात. सव्याचो कल ५°, ट्रायटनचो कल १५७° आनी नेरीडचो कल २९° आसा. नेरीड आनी १९८९ एन १ ते १९८९ एन ६ ते ६ हे स उपग्रह वरूणाभोंवतणी अपसव्य गदिशेन भोंवतात. ट्रायटन मात हांच्या उरफाटो सव्य दिशेन भोंवता.

वरूणाच्या उपग्रहांची म्हायती

वरूणाक प्रभावी तशेंच घुस्पागोंदळाचें चुंबकीय क्षेत्र आसून ह्या क्षेत्राचो अक्ष परिभ्रमण आसाकडेन ४७० चो कोन करता आनी तो अक्ष वरूणमध्याकडल्यान वरूण त्रिज्येच्या ०.५५ पट अंतरावयल्यान वता. वरूणाचे चुंबकीय ध्रुव हे अपेक्षेपरस विषुववृत्ताच्या चड लागीं मेळ्ळे. प्रजापतीच्या मानान वरूणाचें चुंबकीय क्षेत्र कमी आसा. -कों. वि. सं. मं. वरेरकर, भार्गवराम विठ्ठल : (जल्म :२७ एप्रिल १८८३ चिपळून; मरण:२३ सप्टेंबर १९६४ दिल्ली). मराठींतलो नाटककार आनी कादंबरीकार. मामा वरेरकर ह्या नांवान तो चड प्रसिद्द आसा. ताचें मुळावें आनी माध्यमिक शिक्षण मालवणाक जालें. १८९८ वर्सा ताच्या बापायन ताका शाळेंतल्यान काडून रत्नागिरीच्या सिव्हील हॅास्पिटलांत वैजकीचें शिक्षण घेवपाखातीर 'मेडिकल प्यूपिल' म्हूण धाडलो. पूण शारिरीक दुबळेपणाकलागून तें शिक्षण सोडून ताका टपाल खात्यांत नोकरी करची पडली. सिव्हिल हॅास्पिटलांत आसतना मराठी कवी डॅा. कान्होबा रणछोडदास कीर्तिकर ताका शिक्षक म्हूण मेळ्ळो. ताच्या सहवासाचो आनी ताच्या दुर्मिळ ग्रंथसंग्रहाचो लाभ लरेरकराक जालो. शेक्सपिअराचीं नाटकां, नॅार्वेजियन नाटककार हेन्रिक इब्सेन, फ्रेंच नाटककार मोल्येर ह्या नाटककारांचीं नाटकांय ताणें वाचलीं. टपाल खात्यांत २० वर्सां नोकरी करून, उपरांत लिखाण होच वेवसाय ताणें आपणायलो. नाटकां, कादंबऱ्यो, कथा, रहस्यकथा अशा लिखाणाक ताणें सुरवात केली. ताणें नाट्यलिखाणाच्या क्षेत्रांत पावल दवरलें तें 'कुंजविहारी'(१९१४) हें नाटक बरोवन. 'हाच मुलाचा बाप' (१९१७); 'संन्याशाचा संसार' (१९२०); 'सत्तेचे गुलाम' (१९२२); 'करीन ती पूर्व' (१९२७); 'सोन्याचा कळस' (१९३२); 'उडती पाखरे' (१९४१); 'सासस्वत' (१९४२); 'जिवा-शिवाची भेट' (१९५०); 'अ-पूर्व बंगाल' (१९५३); 'भूमिकन्या सीता' (१९५५) ह्या नाटकांभायर कांय एकांकीकाय ताणें बरयल्यात. रवींद्रनाथ टागोर, जेम्स बॅरी, हेन्रिक इब्सेन, विल्यम बॅरेट ह्या नाटककारांच्या नाटकांचो मराठी अणकारय ताणें केला. समाजांतल्या सर्वसामान्यांचे जीणेचेर उजवाड घालपी विशय ताणें नाटकाखातीर वेचिल्ले. संसार की संन्यास (१९११),विधवाकुमारी (१९२८), धावता घोडा (१९३३), फाटकी वाकळ (१९४१), मी रामजोशी (१९४१), लढाई नंतर (१९४७) ह्यो ताच्यो प्रसिद्द कादंबऱ्यो. बंगाली कथा - कादंबऱ्यांचे ताणें केल्ले अणकार हो ताच्या वाङमयीन कर्तृत्वाचो म्हत्वाचो पैलू, हे अणकार अशे - शरतचंद्र चतर्जीकृत कादंबऱ्यांचे चंद्रनाथ (१९३८), श्रीकांत (भाग १ ते ४ १९३९ - ४१), बिराजबाउ (१९१४ - अणकार 'विराज वाहनी',१९४३),शेषप्रश्र (१९४७) आनी चरित्रहीन (१९४९), बंकिमचद्र चतर्जीकृत कादंबऱ्यांचे आनंदमठ (१९५२), कपालकुंडला (१९५४), चंद्रशेखर (१९५४) दुर्गेशनंदिनी (१९५४); प्रभातकुमार मुखर्जी हाच्या कादंबऱ्यांचे, रत्नदीप (१९५५), सत्यबाला (१९५६) तशेंच कथा संग्रहाभितर षोडशी (१९३६), एकादशी (१९४४). शरतचंद्र चतर्जी, रवींद्रनाथ टागोर हांच्या कथाचेय ताणें अणकार केल्यात. स्वताच्या नाटकांतल्या पदांभायर 'विजयादशमी', 'उमाजी नाइकाचा पोवाडा' अशी कांय काव्यनिर्मिती करून 'माझा नाटकी संसार' ह्या नांवान

उपग्रहाचें नांव	वरूणापसून अंतर	अंतर	कक्षीय परिभ्रमण काल	व्यास
	(हजार किमी.)	(वरूणाचे त्रिज्येचे पटींत).	(वरां)	(किमी.)
१९८९ एन६	४८.०	१.९४	७.१	५४ ± १६
१९८९ एन५	५०.०	२.०२	७.५	८० ± १६
१९८९ एन३	५२.५	२.१२	८.०	१८० ± २०
१९८९ एन४	६२.०	२.५०	१०.३	१५० ± ३०
१९८९ एन२	७३.६	२.९७	१३.३	१९० ± २०
१९८९ एन१	११७.६	४.७५	२६.९	४०० ± २०
ट्रायटन	३५४.८	१४.३३	१४१.०	२,७०५ ± ६
नेरीड	५,५१३.४	२२२.६५	८,६४३.१	३४० ± ५०