घेतली. तातूंत ताणें नट म्हणूनय काम केलें. पूण ही कंपनी चड वर्सां तिगली ना. फुडें ताच्या कांय वांगड्यांनी ताच्या आदारान परिष्काराभिवर्धिनी नांवाची आनीक एक नाट्यसंस्था सुरू केली. पूण हातूंतय ताका व्हडलेशें यश मेळ्ळेंना. इ.स. १९१० वर्सा तो दुयेंत पडलो. हातुंतच ताका भेड्डेंपण आयलें. ह्या भेड्डेपणाक लागून ताका जे सुमाराभायर त्रास सहन करचे पडले. तांचें वर्णन ताच्या 'बधिरविलाप' नांवाच्या काव्यांत वाचूंक मेळटा. तेउपरांत ताणें आपली सगळी जीण कवनां करपांत तशेंच कथकळी आनी मोहिनीआट्टम ह्या नाचाच्या उद्धारार्थ घालयलीं.
इ.स. १९३२ त ताणें नाटक, नाच, अभिनय आदी कलांचो विकास घडोवन हाडपांत तिरुत्तिप्परम ह्या गांवांत कलामंडलम नांवाची संस्था स्थापन केली. उपरांत तो चॅरुतुरूत्ती नांवाच्या गांवांत गेलो आनी थंय ताणें आपले संस्थेचें कांद्र कार्यालय स्थापन केलें. फुडें ताणें हांगा छापखानोय घालो. हे संस्थेंत कथकळी, मोहिनाआट्टम, भरतनाट्यम, थुळ्ळल आदी नाचा प्रकारचें शिक्षण दिताले. तशेंच संगीत आनी वाद्यवादन हेय विशय पद्दतशीरपणान शिकयताले. ताचे नाचाचे प्रकार केरळाभायर भारतांतय लोकप्रिय जाले. फुडें मलाया, सिंगापूर, ब्रह्मदेश, श्रीलंका ह्या देशांतय ताणें आपलें कलामंडळ घेवन हे कार्यक्रम लोकप्रिय केले. हाचेभायर ताणें रशिया, चीन आदी देशांचीय वेगवेगळ्या निमतान भोंवडी केली.
भारताच्या स्वातंत्र्याउपरांत मद्रास राज्य सरकारान दवरिल्ल्या द्रविड भाशेंतल्या सर्वश्रेश्ठ कवींतलो, राजकवी जावपाचो मान सगळ्यांत पयलीं ताका मेळ्ळो. भारत सरकारान ताका पद्मविभुषण ही भोवमानाची पदवी दिली. तेन्नाच्या त्रिवांकूर संस्थानाच्या अधिपतींनीय ताका वेळोवेळ सन्मानपत्रां आनी पदकां दिवन भोवमान केलो. केरळच्या आनी दिल्लीच्या साहित्य अकादमीचो तो सन्माननीय वांगडी आशिल्लो.
वळ्ळत्तोळ हाणें जायतें साहित्य रचलें. पिरायेच्या बाराव्या वर्सासावन तो कविता बरयतालो. ताच्या ह्या कवितांचे आठ भाग साहित्यमंजरी ह्या नांवान उजवाडाक आयल्यात. हाचेभायर विषुक्कणी, दिवास्वप्न, वीरश्रृखला, परलोक, स्त्री, एण्टे गुरूनाथ हे ताचे आनीक कांय म्हत्वाचे ग्रंथ आसात. बधिरविलाप, चित्रयोगम, गणपती, विलासलतिका, बन्घनस्थानाय अनिरुध्दन, आँरुकत्तू शिपयनुमकनुम मग्दलम मरियम, अच्छनुमकळुम, कॅाच्युसीता हीं ताचीं कांय म्हत्वाचीं खंडकाव्यां आनी महाकाव्यां आसात. हांचेभायर ताणें कांय म्हत्वाच्या ग्रंथांचो अणकारय केला. हे ग्रंथ अशे : वाल्मीकिरामायण, ऋग्वेद, मार्कंडेयपुराण , पद्मपुराण, वामनपुराण, मत्स्यपुराण.
वळ्ळत्तोळ हाणें केरळोदयम, रामानुजम, आत्मपोषिणी ह्या पत्रांचें संपादन केल्लें. कांय तेंप तो केरळकल्पद्रुम नांवाचें मुद्रणालय चलयतालो. हाचे उपरांत ताणें मंगळोदयम नांवाचे प्रकाशनसंस्थेंत रुपांतर केलें. ताका केरळांतल्या राश्ट्रीय कवितेचो जनक समजतात. हींदू, मुस्लीम आनी किरिस्तांव ह्या केरळांतल्या तीनूय मुखेल धरेमांतलीं सारभूत तत्त्वां आत्मसात करून तीं तत्त्वां ताणें आपल्या काव्याच्या शब्दांत मांडिल्लीं. ताच्या राश्ट्रगीतांनी पुराय केरळांत राश्ट्रीय उत्थानाचें वारें व्हावंक लागलें. ताची कविता ही अन्याय आनी अत्याचाराआड वाचा फोडपबी आशिल्ल्यान केरळांतले जनतेन ताका आगळीच सुवात फावो जाली.
- कों. वि. सं. मं.
वॅलेस, ग्रॅहॅम : (जल्म : इ.स. १८५८ इंग्लंड ; मरण : इ.स. १९३२).
मानसशास्त्रीय आनी संख्याशास्त्रीय पद्दतींचो उपेग राज्यशास्त्रांत आनी समाजशास्त्रांत करूंक जाय ह्या विचारांचो पुरस्कर्तो. ऑक्सफर्ड हांगा ताणें आपलें शिक्षण पुराय केलें. उपरांत तो शिकोवपाची नोकरी करूंक लागलो. लंडन स्कूल ऑफ इकॅानॅामिक्स हे संस्थेचे स्थापनेंत ताणें मोलादीक वावर केलो आनी उपरांत तेच संस्थेंत राज्यशास्त्र विभागाचो प्रमपख म्हूण ताणें तीस वर्सां काम केलें.
ताणें 'ह्युमन नेचर इन पॅालिटिक्स' ह्या ग्रंथांत मनशाचे राजकीय वागणुकेविशीं आपले विचार मांडल्यात ते अशे - राजकीय वागणुकेचें स्पश्टीकरण मानसशास्त्रीय नदरेंतल्यान करूंक जाय. मानवी वागणुकेचीं जायतीं कारणां आसतात. तीं दर खेपे बुध्दीवादी आनी विचारशील आसताच अशें ना. ताचीं राजकीय मतां वा निर्णय पुरायतरेन तर्किक कसोट्यांचेर वा सारासार विचारांचेर आदारिल्ले नासतात. वेंचणूक प्रचाराक प्रतिसाद दितना, फुडाऱ्याक फाटबळ दितना वा मत दितना मनशाच्यो मूळच्यो प्रवृत्ती भावना ह्योच चड निर्णायक थरतात. मनीस साध्य आनी साधन हांचो तारतम्यान विचार करताच अशें ना. विचातांपरस मनशाच्यो सैमीक प्रेरणा, संपत्तीची ओड हेरांकडेन सर्त आनी तातुंतल्यान येवपी झुजारी वृत्ती ह्या सैमीक प्रवृत्तींचो ताचेर चड परिणाम जायत आसता. ताचें शिक्षण, समाजीक परिस्थिती, संवय, परंपरा हांचोय प्रभाव ताचे वागणुकेंत चड दिसता. मनशाचे राजकीय नदरेन म्हत्वाच्या थारपी निर्णयांच्या आनी वृत्तीफाटल्यान अशीं जायतीं मानसशास्त्रीय कारणां आसतात.
राज्यशास्त्राच्या अभ्यासांत फकत गुणात्मक पद्दत वापरीनासतना संख्यात्मक पद्दतीचो वापर करपांत येवंचो हें ग्रॅहॅम हाचें दुसरें म्हत्वाचें प्रतिपादन. ह्या आर्विल्ल्या संवसारांत आंकडेवारी, सरासरी तुळात्मक म्हायती दिवपी कोश्टकां आनी आलेख हांचो उपेग करून घेवपाची शास्त्रीय पद्दत रूढ जाल्ली आसा. तिचो उपेग राजकारणांतय करचो. हे पद्दतीन मेळिल्ली म्हायती अचूक आसता आनी ताकालागून तातुंतल्यान काडिल्ले निश्कर्श वस्तुस्थितीचें नेमकें दर्शन घडयतात. ह्या संदर्भांत ताणें 'कमिशन ऑन पुअर लॅा' (१९३३
