चंड-प्रचंड,दक्षिण दाराचेर भद्र-सुभद्र,अस्तमतेच्या दाराचेर जय -विजय आनी उत्तरेच्या दाराचेर धाता-विधाता ह्या नांवाचे द्वारपाल आसात.थंय सगळे अलंकार घालून श्रीविष्णु बशिल्लो आसा.
वैकुंठाचे उदेंतेक वासुदेवाचें देवूळ आसून,दक्षिणेक संकर्षणाचो राजवाडो,नैऋत्य दिकेक सरस्वतीचो राबितो,अस्तमतेक प्रद्युम्नाचें देवूळ,वायव्येक रतिलोक,उत्तरेक अनिरुध्दाचें स्थान आसा आनी इशान्येक शांतिलोक आसा.वैकुंथाभोंवतणी सात ावरणां आसात.
वैकुंठ एकादस:मार्गशीर्ष शुध्द एकादशीक वैंकुंठ एकादास ,म्हण्टात.दक्षिणेंत हिका मुक्कोडी एकादस म्हण्टात.मुक्कोडो म्हणजे तीन कोटी.कूतयुगांत मुरन नांवाचो राक्षवस देवांक खूब त्रास दिवपाक लागलो.ताकालागून सगळे देव विक्ष्णुकडेन गेले.मागीर तांकां वाटावपाखातीर विष्णुन अवतार घेवन त्या राक्षसाक मारलो.त्या वेळार विष्णुवांगडा मुक्कोडो(तीन कोटी) देव धर्तरेचेर अवतरले.त्या दिसा एकादस आशिल्ली.तेखातीर हे एकादशीक मुक्कोडी एकादस म्हण्टात.
हे एकादशीक विष्णुची पुजा करून उपास करपाचो आसता.हे एकादशीन जायत्यो एकादशी केल्ल्याचें पुण्य मेळटा.ह्या व्रताची कथा अशी आसा-
रुक्मांगद नांवाचो राजा पयलीं धर्तरेचेर राज्य करतालो.ताचे राजधानींतली एक बाग सदांच सोबीथ आनी सुवासीक फुलांनी भरिल्ली आसताली.एक दीस परमेश्र्वराची पुजा करपाक इंद्राक फुलां जाय आशिल्लीं.कांय देवांक फुलां हाडपाक धर्तरेचेर धाडले.रुक्मांगदाचे ते हें काम करताले तेखातीर कोणाक कळनासताना,फुलां सदांच ना जातालीं.
एक दीस जाबाली ऋशी बागेलागीं चिंतन करीत बशिल्लो.राखणदारांक तोच फुलांचो चोर कसो दिसलो.तांणी जाबालीक धरलो आनी राजामुखार उबो केलो.राजा ऋषीक वळखतालो देखून ताणें ताची माफी मागली.जाबालीन राजाक कांय वनस्पती दिल्यो आनी बागेंत तांचो धुंवर करपाक सांगले.त्या धुंवराच्या प्रभावाक लागून फुलां चोरपी देवांक पार्थिव रूप फाव जालें.त्या जड रुपान तांकां सर्गांत वचप जमलेंना.तांणी सगळी खबर राजाक सांगली.तांकां लघुरूपान सर्गांत वचपाक जाय आशिल्लें आनी तेखातीर कोणाचेंय तरी पुण्यफल जाय आसिल्लें.राजान नगरांत तशी दवंडी दिली.तें आयकून एक मडवळीण मुखार आयली आनी तिणें आपले एकादशीव्रताचें पुण्य देवांक दिलें.त्या पुण्याकलागून देव सर्गांत गेले.मडवळणीन हें पुण्य मार्गशीर्ष शुध्द एकादशीच्या व्रतान मेळयल्लें.
भौतिक वस्तुंच्या ओडींतल्यान सुटका,सूख-समाधानाचो लाव आनी शेवटाक वैकुंठप्राप्ती अशें ह्या व्रताचें फल आसा.
दक्षिणेंत ह्या व्रताचें माहात्म्य खूब आसा.त्या दिसा लोक सकाळफुडें उठून न्हातात आनी विष्णुच्या देवळांत वतात.उपास करून जागरण,विष्णुपुराणाचें वाचप आनी आयकप करतात.
तमिळनाडूंतल्या विष्णुच्या देवळांक दार आसता.ताका वैकुंठ-वासळ(वैकुंठाक वचपी दार)म्हण्टात.वर्सांतल्यान फकत एकदांच हे तिथीक तें दार उगडटात.
तिरुचिरापल्लीकय विष्णुच्या देवळांनी वैकुंठ एकादशीचो उत्सव एकवीस दीस चलता..हजारांनी लोक त्या उत्सवाखातीर थंय जमतात.
वैदू: वखदां विकपाक भोंवपी लोकांची एक जात.भोई,धनगर,खारवी आनी फुलकार हे वेगवेगळे जातीचे लोक ह्या धंद्यांत आस्पावतात.महाराष्ट्रांतल्या पुणे,खानदेश,नासिक आनी अहमदनगर ह्या म्हालांनी ह्या लोकांच्यो वसणुको आसात.ते मुळचे हैद्राबादचे.हैद्राबादालागीं कुडेरमट्टी गांवाच्या एका धनगराक ते गुरू मानतात.तिरुपतीचो वेंकोबा हो तांचो देव.तांच्यांतले चडशे लोक तेलुगू भास उलयतात.हे लोक महाराष्ट्रांत आयल्या उपरांत कांय मराठी उलोवपी लोक त्या लोकांमदीं भरसले.हांच्यो बतीन मुखेल पोटजाती आसून,झोळीवाले,दाढीवाले आणि चटईवाले अशीं तांचीं नांवा आसात.दाढीवाले हे दाढी वाडोवपी पूण बाकीचे वैदू दाढी वाडयनात.हे लोक वर्सुयभर बायल चभुरग्यांसयत गांवागांवानी भोवून वखदां विकतात आनी भिकय मागतात.हे लोक गांवाभायल्या मळ्याचेर तंबू बांदून रावतात.सामान हाड-व्हर करपाखातीर गाढवां सांबाळटात.ह्या लोकांचीं धा-बारा कुटूंबा मेलून भोंवतात.तांचेकडेन बोकड्यो,कोंबयो आनी बरेच शिकारी सुणें आसतात.रानांत वचून ते सोंशे,तरस,गार,जिवाणी,माकड,हुंदीर,घुशी,बेबकां,रानमांऩजरा ह्या जनावरांक धरतात.
हे लोक वेंकोबा,मरिअम्म आनी मारुती ह्या देवांक मानतात.दसरो आनी शिनगमो हे दोनच सण पाळटात.दस-या दिसा देवाक बोकड्याचो बळी दिवन ताचें मांस खातात.
तांचेकडेन भगव्या रंगाच्या कपड्याच्यो झोळयो आसतात.तातुंत झाडाचीं मुळां,वखदां,वेगवेगळीं भस्मां आनी वीख आसता.तसैंच खंयच्याय दुयेसाचें वखद तांचेकडेन आसता.तांचे झोळयेंत शेड्ड्याची कात,साळचे कांटे,वाघाचीं नाखटां,वांस्वेलाचे केंस,दांत,कोल्याची तकली ह्यो वस्तू आसतात.रस्त्यांतल्यान भोंवता आसताना हे लोक नाडिपरीक्षा वैद,मंडूर वैद,गर्मी वैद,वाताल वखद,थंडेक वखद अशा कितल्याशाच रोगांचीं नांवां घेवन आड्डत वतात.तांच्यो बायलो वखदां विकपाच्या धंद्याभायर रांगोळी आनी शेंद-यो करून विकतात.
