आसता ताका उपर म्हण्टात. उपर तासपाचो नासता.
यूप तयार करपाचो विधी असो-अध्वर्यू पयलीं आहवनीयाग्नींत युपाहुती दितात. मागीर उरिल्लें आज्य घेवन तो मेस्तावांगडा रानांत वता. झाड वेंचून काडले उपरांत अध्वर्यू, ब्रह्मा, येजमान आनी मेस्त ताका हात लायतात. ‘विष्णवे त्वा’ हो मंत्र म्हणून अध्वर्यू आज्य युक्त स्त्रुव्यान झाडाच्या खोडाक स्पर्श करता. खोडाचेर तिरपो दर्भ दवरून ‘औषधे त्राय स्वैनम्’ अशें म्हण्टा आनी ‘स्वधिते मैनं हिंसीः’ अशें म्हणून ताचेर कुराडीन घाव घालतात. मागीर त्या खोडाचो यूप तयार करतात.
आहवनियाचे उदेंतेक शिमेचेर यूप पुरतात. यूप उदकान धुयले उपरांत ताचेर यव घाल्लें उदक फाफुडटात. यूप कापचे पयलीं सुरवेक काडिल्ली पयलीच कापटी आनी मूठभर दर्भ युपाचेर दवरतात. मागीर ती कापटी यूप पुरपाखातीर केल्ल्या फोंडकुलांत दवरतात. आज्याहुती दिले उपरांत अध्वर्यू वा येजमान युपाचे दक्षिणेक बसून ताका तूप चोळटात. यूप फोंडकुलांत दवरतना ‘या ते धामानि’ हो मंत्र म्हण्टात. ताचें तोंक आहवनियावटेन लंवडतलें अशे तरेन तो पुरतात. उपरांत येजमान युपाभोंवतणीं पटो (मेखला)गुंठलायता. ताका यूपद्वीप वा यूपहस्ती अशें म्हण्टात. प्रोक्षण, अंजन, उच्छृयण, परिव्ययण हे सगळे संस्कार एका फाटोफाट ताचेर करतात.
वाजपेय यज्ञांत यूप सतरा हात लांब आनी चवकोनी आसता. ताचेर बसोवपाचे चषाल गंवाच्या पिठाचो करतात. ह्या यागांतल्या युपाक सतरा वस्त्रां गुंठलायतात. अश्र्वमेध यज्ञांत एकवीस यूप आसतात. युपाक भोंवताडे घाल्यार वाजपेय यज्ञाचें पुण्य मेळटा, अशें सांगिल्लें आसा.
येंडे, दीनानाथ शाबीः (जल्मः १ जानेवारी १९३० म्हापशें-बारदेस).
सुटकेझुजारी. ताणें मराठी मुळावें आनी इंग्लिशींतल्यान शिक्षण घेतलें. तो १९४६ वर्सा सावन ‘नॅशनल कॉग्रेस गोवा’ हे संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. ६ एप्रिल १९५५ ह्या दिसा १२ सत्याग्रह्यांवांगडा ताणें सत्याग्रहांत वांटो घेतलो. तेन्ना पुलिसांनी ताका धरून लश्करी न्यायालयामुखार उबो केलो आनी ९ वर्सां बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली. तशेंच १५ वर्सांखातीर ताच्या राजकीय हक्कांचेर बंदी हाडली. ऑगस्ट १९५९ वर्सा ताची बंदखणींतल्यान सुटका जाली. बंदखणीतल्यान सुटका जाले उपरांत तो राजकीय चळवळींनी वांटो घेतालो. भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.
येंडे, नरसिंह सुब्रायः (जल्मः २७ ऑक्टोबर १९३५ म्हापशें, बारदेस).
सुटकेझुजारी. ताणें मराठीं मुळावें आनी इंग्लिशींतल्यान शिक्षण घेतलें. तो ‘नॅशनल कॉग्रेस गोवा’ हे संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. १९५४ वर्सासावन ताणें राजकीय प्रचार करूंक सुरवात केली. ६ एप्रिल १९५५ ह्या दिसा सुधाताई जोशी हिच्या फुडारपणखाला म्हापश्यां हांगा जाल्ल्या सत्यग्रहांत ताणें वांटो घेतिल्लो, ते’न्ना पुलिसांनी ताका अटक केली. बंदखणींत ताका सुमारा भायर मार घालताले. १० म्हयन्यां उपरांत लश्करी न्यायालया मुखार उबो करून ताका ९ वर्सां बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली. पूण ४ वर्सां बंदखणीची ख्यास्त भोगतकच २८ नोव्हेंबर १९५८ ह्या दिसा ताची सुटका जाली. १९७२ वर्सा भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केला.
येन्सन, युहानेस विल्हेल्मः (जल्मः २० जानेवारी १८७३ फार्सो, डॅन्मार्क; मरणः २५ नोव्हेंबर १९५०, कोपेनहायन)
डॅन्मार्की कथा-कादंबरीकार, कवी आनी निबंदलेखक. १९४४ वर्साचो साहित्याचो नोबॅल पुरस्कार ताका मेळ्ळो.
कोपेनहायन विद्यापिठांत कांय काळ वैजकीचो अभ्यास करतकच ताणें लेखक जावपाचें थरयलें. सुरवेक ताका कथालेखक म्हणून नामना मेळ्ळी. सामान्यपणान ताच्या कथांचे तीन प्रकार करूं येतात. ते अशे-ताच्या प्रदेशांतले लोक, परंपरा, आख्यायिका, सृश्टीची सोबीतकाय हेविशींच्यो कथा हिमरलँड स्टोरीस; सामके उदेंतेकडल्या देशांतले भोंवडेचेर आदारिल्ल्यो एक्झॉटिक स्टोरीस (३ खंड) आनी मिथस ह्या नांवान उजवाडा आयिल्ल्यो कथा (७ खंड) ताणें बरयल्यो. ‘द फॉल ऑफ द किंग’ (इं. अणकार १९३३) ही ताणें बरयल्ली इतिहासीक कादंबरी. ही कादंबरी ताणें, सोळाव्या शेंकडयांतलो डॅन्मार्काचो राजा क्रिस्त्यान दुसरो हाचे जिणेचेर बरयल्ल्या.
ताच्या लिखाणांत डॅन्मार्की लोक, तांचे स्वभाव, डॅन्मार्की सैम आनी इतिहास ह्या गजालींचो ताणें केल्लो अभ्यास दिश्टी पडटा. अमेरिकेंत भोंवडी करतकच ताणें ‘मादाम ढोरा’ (१९०४) आनी ‘द व्हील’ (१९०५) ह्यो दोन कादंबऱ्यो उजवाडायल्यो.
येन्सनच्या ‘द लॉग जर्नी’ (३ खंड) ह्या स कादंबऱ्यांक खूब नामना मेळ्ळी. ताचेर डार्विनच्या उत्क्रांतिवादी विचारांचो खूब प्रभाव आशिल्लो आनी तो ताच्या कादंबऱ्यांनी दिसता. स्वताच्या निबंदांनीय ताणें डार्विनाचेर विचार मांडल्यांत.
येन्सन हो एक प्रतिभावंत कवीय आशिल्लो. १९४३ वर्सामेरेन ताची कविता Digte - १९०१-१९४३ ह्या नांवान संकलीत जाल्ली आसा. आर्विल्ले डॅन्मार्की कवितेचेर ताचो खूब प्रभाव आसा.
