जाग्यार विष्णुन तांकां मारचें कारण त्या वेळार प्रलय जाल्ल्यान सगली पृथ्वी उगकान भरिल्ली. विष्णुन तांची अट मान्य केली आनी आपले मांडयेर तांच्यो तकल्यो घेवन कापून उडयल्यो. अशे तरेन महाकालीन मधु-कैटभांचे बुध्दीक असो भ्रम केलो.
२)महालक्ष्मी: महिषासुर नांवाचो दैत्य महाबली जालो आनी ताणें देवां कडे झूज सुरू केलें. इंद्राक हारोवन तो स्वता देवांचो राजा जालो. उपरांत सगळे देव ब्रम्हदेवाक घेवन विष्णु आनी शंकरा म्हऱ्यांत गेले आनी तांकां ही खबर सांगली. ते बरोबर विष्णु, शंकरासयत सगळ्या देवांच्या आंगांतल्यान एक तेजीश्ट असो झोत भायर आयलो आनी तातुंतल्यान महालक्ष्मी ही देवी उत्पन्न जाली. देवांनी आपापलीं शस्त्रां तिका दिवन महिषासुराचो वध करपाक सांगलें. तिणें एक व्हड गर्जना करीनी फुडें महिषासूर आयलो. ताणें महालक्ष्मी कडे व्हड झूज केलें. पूण महालक्ष्मीन ताचो वध करून देवांक अभय दिलें.
३)महासरस्वती: शुंभ-निशुंभ हे दैत्य देवांक हारोवन स्वता यज्ञ भोक्ते जाले. तेन्ना देवांनी हिमालयाचेर वचून पार्वतीची तोखणाय केली. त्या वेळार पार्वतीच्या आगांतल्यान जी देवी प्रगट जाली तीच महासरस्वती. तिणें शुंभ-निशुंभा कडे झूज करून तांकां मारले.
अशीं हीं दुर्गेची तीन रुपां आसात. दर एका रुपांत आनीक दोन दोन रुपां प्रविश्ट जावन तिनूय रुपांचें त्रिवृत्करण जालें.उपरांत त्या णव रुपांक नवदुर्गा हें नांव मेळ्ळें. ते खातीर शक्तितंत्रांत णव ह्या आंकडयाक चड म्हत्व आसा.
भारतीय दर्शनांत तंत्रशास्त्र हें आगळें वेगळें दर्शन आसा. तातुंतले शक्तीचें स्वरूप दिव्य आनी उदात्त आसा. तंत्रीकांनी तिका सृश्टीचें आदीकारण मानल्या.एका तंत्रांत शक्तीचें वर्णन केलां तें अशें-
यस्यादृष्टो नैव भमण्डलांशो यस्यादास्यो विद्यते न क्षितीश:।
यस्यातज्ञांत नैव शास्त्रं किमन्यैर्यस्याकार:सा पराशक्तिरेव ।।
अर्थ-पराशक्तीक विश्र्वांतलो खंयचोच भाग अदृश्ट ना.तिचो दास ना असो खंयचोच राजा ना. पराशक्ती जाणना अशें कसलेंच शास्त्र ना आनी जाका आकार आसा अशें सगळें म्हळ्यारूच पराशक्ती आसा.
पुराण काळांत देवीविशीं खुबशीं पुराणां निर्माण जालीं. तांणी शक्तीचें निग्रहानुग्रहसामर्थ्य विंगड विंगड कथांच्या रुपान लोक मनाचेर ठसयलें आनी देवांक लेगीत शक्ती मुखार नमयले.
बौध्दांची शक्तिपुजा: बौध्द धर्मांत शक्तिपुजेचो आरंभ महायान पंथाच्या विकासा वांगडाच जालो. तारा, हारीती, वसुंधरा, प्रज्ञापारमिता, वागीश्र्वरी, मारीची, ह्यो देवता महायानी पंथांत प्रविश्ट जाल्यो. तांच्यो मूर्तीय तांणी निर्मिल्यो. पांच ध्यानी बुध्दांच्यो पांच स्वतंत्र शक्ती तांणी मानल्यो. अक्षोभ्याची लोचना, वैरोचनाची तारा, अमिताभाची पांडरा, अमोघवज्राची आर्यतारा आनी रत्नसंभवाची मामकी अशीं तांचीं नांवां आसात. बौध्द तंत्रांत हे दर एके शक्तीचे उपासने खातीर खाशेले मंत्र, मुद्रा, मंडल आसात. बौध्दांचीं जायतीं शक्तितंत्रां आसात.त्या तंत्रांनी तांणी शक्तीक शून्य हे संज्ञेन संबोधल्या. ह्या शून्याक ते नैरात्मा म्हणटात. ह्या शून्यांतल्यानूच सगळें उत्पन्न जाता आनी तातूंतच सगळ्याचो विलय जाता. हें परमशून्य आसा. नैरात्मेचो संबंद बोधिसत्त्वा कडेन आसता. शिव आनी शक्ती हीं जशीं परस्पर संश्र्लिश्ट आसतात तेच प्रमाण नैरात्मा आनी दोधिसत्व हींय आलिंगनावस्थेंत आसतात.
तिबेटी बौध्दांत तारा हे देवतेक सगळ्यांत उंचेलें स्थान आसा. उग्रतारा, वज्रतारा, महाचीनतारा अशीं तिचीं रुपां ताणें कल्पिल्यांत. तारेच्यो मूर्ती घडयल्यात आनी चित्रांय निर्माण केल्यात.
जैनांची शक्तिपुजा: जैनांच्या श्र्वेतांबर मनांत दर एका तीर्थंकराची एक एक शासनदेवी मानल्या. जैनांत चक्रेश्र्वरी हे देवीक खूब म्हत्व आसा. रोहिणी, प्रज्ञप्ती, श्रृंखला अशा सरस्वतीच्या सोळा प्रकारच्या विदयाव्यूहाक जैनां भितर मान्यताय आसा. शाक्त संप्रदायाच्या सारस्वत कल्पाकय जैन लोक मानतात. जैनांनी आपल्यो शासनदेवता, विदयादेवी आनी चक्रेश्र्वरी हांच्यो मूर्तीय घडयल्यात. तशेंच दर एका तीर्थंकाची परीचारिका म्हूण एक यक्षिणी आसता.शाक्त संप्रदायांत शक्तीचीं जीं विंगड विंगड रुपां आकाराक आयल्यांत तींच रुपां यक्षिणी ह्या रुपांत वेगळ्या नांवांनी जैनांनी आपणायल्यांत. तांत्रिकांच्या षट्चक्रवेधपदद्तीक अणसरूक जैनांनी आपलें धर्मज्ञान निर्माण केलां. त्या ध्याना भितर षडस्थ नांवाच्या ध्यानांत ताणें वर्णमयी देवाचें तिंतन सांगलां. जैन मंत्रांनी प्रणव, माया हीं बीजाक्षरां शाक्त तंत्राच्या अनुरूपच आसतात.
शक्तिपुजा आनी उपासना: शक्तिपुजा ही स्मार्त आनी तंत्रीक अशा दोन पदद्तींनी करतात. स्मार्तपुजा ही सात्त्विक आसता. सात्त्विक उपासना निश्काम आसची असो संकेत आसा. ही उजासना पांच प्रकारांनी सिध्द जाता, ते प्रकार अशे आसात-
१)अभिगमनः देवप्रतिमेची आनी देवदराची नितळसाण राखप.
२)उपादनः पुजेचें साहित्य एकठावज.
३)योगः इश्ट देवतेकडे आत्मभावना.
४)स्वाध्यायः मंत्रांचो अर्थ जाणून ताचो जप करप, स्तोत्रपाठ, नाम गुणसंकीर्तन, हेर.
५)इज्याः वेदशास्त्रविहित चतुःषष्टयादी उपचारांनी पुजा करप.
मंत्र, यंत्र, चक्र, न्यास,मुद्रा,दीक्षा,भूतशुध्दी, प्राणप्रतिश्ठा हीं तंत्रीक उपासनेचीं आंगां आसात. चर्चा,क्रिया,योग हे प्रकारूय आसात. तंत्रसाधक चडकरून श्रीयंत्राचेर देवाची उपासना करतात. साधक स्वभावा प्रमाण पशू,वीर वा दिव्य आसता. वीर साधकाक
