राज्यांत संबद गोंय प्रदेश, सावंतवाडी संस्थान आनी रत्नागिरी जिल्ह्याचो आस्पाव जातालो. ह्या शिलाहार घराण्यान गोंयाचेर सुमार अडेचशीं वर्सां राज्य केलें.
गोंय शिलाहार घराण्यांत 9 वा 10 राजा गेले असो समज आसा. पट्टणसकुडी ताम्रपटांत णव राजांचीं नांवां दिल्लीं आसात, जाल्यार खारेपाटण ताम्रपटांत पूर्वज आनी वंशज हांचीं नातीं दिल्यांत.
ह्या दोनूय ताम्रपटांतल्या राजांची नांवां अशीं-
| पट्टणकुटी ताम्रपट | खारेपाटण ताम्रपट |
|---|---|
| धम्मियर | सणफुल्ल |
| आमल्ल | धम्मियर |
| ऐयप | ऐयप |
| आदित्य वर्मन | अवसर(पयलो) |
| अवसर(पयलो) | आदित्य वर्मन |
| इंद्रराज | अवसर(दुसरो) |
| भीम | इंद्रराज |
| अवसर(दुकरो) | भीम |
| रट्टराज | अवसर(तिसरो) रट्टराज |
ह्या दोनूय ताम्रपटांवयल्यान ह्या घराण्याचो संस्थापक सणफुल्ल आनी निमाणो ज्ञात राजा रट्टराज म्हणपाचें कळटा. हातूंत तांच्या काळाचोय उल्लेख केला.खारेपाटण ताम्रपटांतल्या उल्लेखाप्रमाण राष्ट्रकूट राजवंशावळींतलो दुसरो राजा कृष्ण पयलो हाचे कृपेन सणफुल्लाक दक्षिण कोंकणाचें राज्य मेळ्ळें. तो राष्ट्रकूटांचो मांडलीक जालो. कृष्णान दक्षिण कोंकणाचेर घुरी घालून तो प्रदेश काबीज केल्लो, तेन्ना सणफुल्ल ह्या गोंयच्या सरदारान ताका आदार केल्लो. देखून कृष्णाचे कृपेन ताका मांडलिकाच्या रुपान राज्य मेळ्ळें. कृष्ण 759त गादयेर आयलो आनी स वर्सां उपरांत ताणें दक्षिण कोंकणाचेर घुरी घाली. हाचे वयल्यान सणफुल्लाचो काळ सादारणपणान स्पश्ट जाता. गोंय शिलाहारांचो निमाणो राजा रट्टराज हाणें दिल्ल्या दोन दानपत्रांचो काळ खारेपाटण आनी वलिपत्तन हातूंत 1008 आनी 1010 असो सांगला. पूण मदल्या सात राजांचो काळ दिवंक ना. लेखांत तांच्या नांवाचो उल्लेख आसा, पूण काळाचो ना. दोनूय ताम्रपटांवयल्यान रट्टराज हो गोंय शिलाहार घराण्याचो निमाणो राजा म्हूण कळटा. दोतोर आळतेकार आनी दोतोर वि.त्र्य. गुणेच्या मतान राष्ट्रकूटांचो पराभव चालुक्यांनी केल्या उपरांत गोंय शिलाहार घराणें चालुक्यांचें मांडलीक जालें. रट्टराजान तांचें मांडलिकत्व आपणावपाक न्हसकार दिल्ल्यान चालुक्य राजा जयसिंहान रट्टराजाचो पराभव करून गोंय शिलाहार घराणें 1020 वा 1024त नश्ट केलें असो समज आसा.
शिलाहार घराणीं हीं मुखेलपणान कन्नडभाशीक आशिल्लीं असो समज आसा. शिलाहारांच्या लेखांत शिव, विष्णु, आदित्य, ब्रम्हा, महालक्ष्मी, जोगेश्र्वरी आनी भगवती ह्या देवतांचो उल्लेख आसा. उत्तर कोंकणांतल्या सगळ्या कोरांतील्ल्या लेखांत गजाननाक वंदन केल्लें आसा. विष्णु हो तांचो मखेल देव. शिलाहार राजांनी महादेवाचीं जीं देवळां बांदलीं तातूंतलें अंबरनाथाचें देवूळ उत्कृश्ट आसा. शिलाहार राजवंश हो वेदधर्मी आशिल्लो. तांची कुलदेवता महालक्ष्मी आशिल्ली आनी नेतुर्लीचें महालक्ष्मीचें देवूळ उत्कृश्ट आसा. शिलाहार राजवंश हो वेदधर्मी आशिल्लो. तांची कुलदेवता महालक्ष्मी आशिल्ली आनी नेतुर्लीचें महालक्ष्मीचें देवूळ गोंय शिलाहारांनी बांदलां असो इतिहासीक पुरावो मेळटा.
-कों.वि.सं.मं.
शिव:ब्रम्हा-विष्णु-महेश ह्या त्रिमूर्तींतलो एक देव. तो प्रलयकाली सैमाचो संहारक आनी तमोगुणी आसा. कैलासाचेर तो रावता. पार्वती ही ताची बायल, गजानन आनी षडानन हे ताचे पूत. तशेंच भैरवादी गण हे ताचे सेवक आनी नंदी हें ताचें वाहन.
मंगलमय, कल्याणस्वरूप सदाशिव तत्त्व म्हणजेच शिव. ताकाच परमात्मो वा आदिशिव अशेंय म्हणटात. वश् ह्या धातूपसून वर्णव्यत्याकान शिव हें उतर तयार जालां. वश् ह्या धातुचो एक अर्थ उजवाडप असो आसा. ताचे वयल्यान जो उजवाडान तो शिव. शिव हो आपूण सिध्द स्वयंप्रकाशी आसा. तो आपूण उजवाडीत रावन विश्र्वाकय उजवाडीत करता.
शिव हो अखिल भारतांत सगळ्या जातीजमातींनी पूज्य असो महादेव आसा. ताचें क्षेत्रूय खूब व्यापक आसा. वैदिकांचो रूद्र, द्रविडांचो शिव आनी जायत्या जातीजमातींनी ताचेभशेन दिसपी देव हांचो गुणकर्म समन्वय जावन आयचो पुराणीक शिव आकाराक आयला.
वैदिक आर्यांक शिव खबर नाशिल्लो.पूण रुद्राक ते मानताले. ऋग्वेदांत रुद्र ही मध्यम दर्ज्याची देवता आशिल्ली. ताच्या वांट्याक फकत तीन पुराय सुक्तां आयिल्लीं आसात. ताचो रंग भुरो, गोरो वा भांगरान माखिल्लो मानला. धोणू- बाण हें ताचें खाशेलें शस्त्र. ताचे बाण पशू आनी मनशाकय संहारक थारतात. तो जटाधारी आसा. ताच्या साद्या रुपांत तो व्हड वैज आसून ताचेकडेन जायतीं वखदां आसात. वेदांतलें ताचें आनीक एक म्हत्वाचें विशेशण म्हणजे वृषभ. हें उतर वृष् धातूवयल्यान तयार जालां. वृष्टी करपी चडांत चड प्रजननशक्त आशिल्लो अशे ताचे दोन अर्थ जातात. अथर्ववेदांत रुद्राचें पुरूस रूप ऋग्वेदापरस चड अथर्ववेदांत ते ताचे अनुचर(नोकर) जाल्यात पूण अथर्ववेदांतली रुद्राची
