Jump to content

Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/767

From Wikisource
This page has not been proofread.

शुक्रनीती: भारतीय राजनीतिशीस्त्रावयलो एक ग्रंथ. हो संस्कृत श्लोकबध्द आसून, ताचे चार अध्याय आसात. शुक्र हो ताचो कर्तो मानिल्लो आसा. ह्या शुक्राकच उशना, भार्गव, कवी, योगाचार्य आनी दैत्यगुरू अशीं नांवां आसात.

शुक्रनीतीचो प्रवर्तकः शुक्रनीतीचो जो ग्रंथ उपलब्ध आसा ताचो प्रणेतो कोण तरी राजनीतिज्ञ आसून, ताणें आपल्या ग्रंथाक मान्यता मेळची म्हूण हो ग्रंथ शुक्राच्या नांवार केलो अशें कांय विद्वान म्हणटात. दुसरें मत ग्रंथकर्त्याचेंच नांव शुक्र आसत अशें आसा. पूण ताचो आनी उशना ऋषीचो कांयच संबंद ना.

उशना वा शुक्र हाणें राज्यशास्त्रा संबंदी जे कांय विचार मांडले ते ताच्या शिश्यांनी चिरस्थायी जावपा खातीर ग्रंथबध्द केले. मुखार देशकाल परिस्थितीक अणसरून त्या विचारांचें संशोधन आनी परिवर्तन करपांत आयलें. हें सगळें ग्रंथकार वा मूळप्रवर्तक म्हणून शुक्राचें नांव कायमचें राखलें.

शुक्रनीतीचो काळः शुक्रनीतींतलें भारतीय समाजाचें चित्रण हें एका विकसित समाजाचें आसा. त्या काळांत वर्णवेवस्था ही जातिवेवस्थेंत परिणत जावन वेवसाया प्रमाण जाती तयार जाल्ल्यो. तांच्यांतले आचार, रोटीबेटी वेव्हार ह्या विशींचे नेम खर जाल्ले. शूद्र बायालांक समाजांत हीन, पतित आनी स्वाम्याक्षित मानताले. उद्योगधंद्याची संख्या वाडिल्ली. हें समाजचित्र गुप्तकाळांतले आशिल्लें हे नदरेन पळ्यल्यार शुक्रनीतीची रचना गुप्तकाळांत जाली अशें समजूं येता.

कुल, श्रेणी, गण ह्यो संस्था आपापल्या क्षेत्रांत न्यायदानाचें कार्य करताल्यो. पूण सम्राट हर्षाच्या मरणा उपरांत हें कार्य नश्ट जाल्लें. हाचे वयल्यान शुक्रनीतीचो काळ हर्षाच्या पयलींचो आसूं येता. म्हळ्यार इ.स. 400 ते 600 ह्या काळांत शुक्रनीती ग्रंथ निर्माण जाला आसूं येता.

हे शुक्रनीतींत आयल्ले विशय अशे-राजानी इतिकर्तव्यता, भूमिपन, नगर वसोवप, घरां बांदप, युवराज आनी प्रधानादिकांचीं कामां आनी तांची लक्षणां, सेवकजनांचो पगार, जमाखर्च दवरप, न्यायपरिवर्तन, सुहदाचें लक्षण, गजाश्र्वादिपरीक्षण, रत्नधातुपरीक्षा, प्रजाभागहरण, कलाविद्याप्रभेदनश्रमविभाग, घर्मपरिकल्पन, ग्रामरक्षानिवेदन, प्रासादादिप्रकल्पन, मूर्ती घडोवप, वेवहारचातुर्य किल्ले बांदप, सैन्य दवरप, रथ तयार करप, मनशाच्या पिरायेचो मान, यात्राप्रकल्पन,यंत्रलक्षण, दारूगुळो तयार करप, निशाण लावप, शस्त्रास्त्रक्रिया, षड्गुणलक्षण, व्यूहप्रकल्पन, कवाईत-चातुर्य सारकिल्ले विशय तातूंत आयल्यात.

नीतीचे प्रस्थापने खातीर राज्यविस्तार, असो सिध्दान्त शुक्र सांगता.राजान नीतीआड बागवपी राजांचो पराभव करून राज्यविस्तार करचो अशा राजाकडेन झूज करतना आपली नैतिक भुमिका सोडूंक जायना आनी नीतीनच अनीतीचो पराभव करचो अशें शुक्रान सांगलां.

कौटिल्ल्याच्या उपरांतच्या काळांत राज्यकारभाराविशीं म्हायती दिवपी हो एक म्हत्वाचो ग्रंथ आसा.

-कों.वि.सं.मं.

शुक्रार: सप्तकांतलो सवो दीस. इंद्र हो ह्या दिसाचो स्वामी आसून, इंदाणी ही ताची देवता. हाका देवीचो वार मानतात.

शुक्रार हो एक शुभ दीस आसून, ह्या दिसा सुरू केल्लीं कसलींय कामां पुराय जातात असो समज आसा. ह्या दिसा बायलो नवें वस्त्र न्हेसून देवीचें दर्शन घेतात. कांय बायलो शुक्राराचें व्रत म्हूण उपास करतात.

श्रावण म्हयन्यांतले शुक्रार चड शुभ मानतात. सवाशीण बायलो लक्ष्मी प्राप्त जावंची म्हूण सांजवेळां सवाशीण बायलांक आपोवन हळद-कुकूम दिवन व्होंट भरतात, चणे-दूद वांट्टात आनी उपास करतात. हें व्रत केल्ल्यान दळीद्र वचून सौभाग्य मेळटा, अशो जायत्यो कथा पराणांत सांगल्यात. श्रावण म्हयन्यांत शुक्रारा पुनव आयल्यार वर-लक्ष्मीचें व्रत करचें अशें भविश्योत्तर पुराणांत सांगलां.

किरिस्तांव लोक शुक्रार हो पवित्र दीस मानतात. ज्या दिसा येशून प्राणार्पण केलें तो दीस शुक्रार आशिल्लो. तो ‘गुड फ्रायडे‘ ह्या नांवान मनयतात आनी उपास करतात.

मुसलमान लोकय शुक्रार हो शुभ दीस मानतात. शुक्रारा पयलोच सूर्य उदेलो आनी शुक्राराच पयलो मनीस जल्मलो अशें ते मानतात. सगळें जग बुडटकच एका शुक्रारा सगळे प्रेतात्मे जिते जातले अशी तांची समजूत आसा. ते खातीर ह्या दिसा सगळ्यांनी उपास करचो आनी मशिदींत वचून प्रार्थना करची अशें सांगलां.

-कों.वि.सं.मं.

शूर्पारक: एक पुर्विल्लें नगर. पुर्विल्ल्या काळांतल्या अपरान्त देशाचें शूर्पारक हें मुखेल नगर आशिल्लें. हालीं ह्या शूर्पारकाक सोपारा अशें म्हणटात.

हो गांव मुंबयचे उत्तरेक वसई लागीं आसा. सोपाऱ्या लागींच तीन मैलांचेर नाला नांवाचो एक गांव आसा. ताका लागून नालासोपारा अशा जोड नांवानय ताचो उल्लेख करतात.

दमणगंगेसावन मुंबयमेरेनच्या प्रदेशाक शूर्पारक अशें नांव आशिल्लें. ह्या प्रदेशाचो आकार सुपासारको आसा म्हणून शूर्पारक अशें नांव मेळ्ळें म्हणपाचें थळावी दंतकथा सांगता. दर्यासावन परशुरामान हो प्रदेश पयलीं मेळयलो, पापनाशिनी वैतरणी परशुरामान पाताळांतल्यान भूतळाचेर हाडली.सोपाऱ्यालागच्या चतुरंगण पर्वताचेर