रुपांतर केल्या उपरांत संग्रहालयाची प्रथा भारतांत सुरू जाली.
इ.स. 1784 त कलकत्ता हांगा एशियाटिक सोसायटी ऑफ बेंगॉल हे संस्थेची स्थापना जाल्या उपरांत हे संस्थेंत इ.स. 1814 वर्सा भूस्तरशास्त्र, वनस्पतिशास्त्र, प्राणिशास्त्र, मानवशास्त्र, पुरातत्त्वशास्त्र अशा वस्तूंचो संग्रह करून भारतीय संग्रहालयाची स्थापना केली. इ.स. 1851 वर्सा मद्रास(चेन्नई) हांगा दुसरें संग्रहालय निर्माण जालें. इ.स. 1887 मुंबय व्हिक्टोरिया आनी अल्बर्ट संग्रहालयाचे उदरगतीक गती मेळ्ळी आनी पुराण वस्तुसंशोधन खात्याचे सरसंचालक सर जॉन मार्शलाच्या प्रोत्साहनाक लागून उत्खनन सुरू जावन जमनीच्या पोटांत सांपडिल्ल्या पुराण वस्तूंचें प्रदर्शन मांडपांत आयलें.
हातूंतलें सारनाथ हांगाचें संग्रहालय इ.स. 1904 वर्सा, आनी नालंदा हांगाचें संग्रहालय इ.स. 1917 अस्तित्वांत आयलें. 8-10 वर्सांनी मोहें जोदडो, हडप्पा तक्षक्षिला हांगाय संग्रहालयां स्थापलीं.
उपरांत कांय शारांच्या नगरपालिकांक हेविशीं उमळशीक आशिल्ल्यान संग्रहालयां निर्माण जावंक लागलीं.
इ.स. 1919 वर्सा वाराणसी हांगा राय कृष्ण दास हाच्या यत्नाक लागून भारत कलाभुवन नांवाच्या कलाकुसरीच्या वस्तूंचें संग्रहालय स्थापन केलें.
भारतांतलीं कांय मुखेल संग्रहालयां अशीं आसात-
1)भारतीय संग्रहालय, कलकत्ताः हें इ.स. 1814त स्थापन जालें. तातूंत स विभाग आसात.(1)माननशास्त्रविभाग (2)पुराण वस्तूविभाग (3)औद्योगिक विभाग (4) प्राणिशास्त्रविभाग (5)भूगर्भशास्त्रविभाग आनी (6)कलाविभाग.
2)राष्ट्रीय संग्रहालय, नवी दिल्लीः हाची स्थापना इ.स. 1949 वर्सा केंद्र सरकारान केली. वेगवेगळ्या भागांतल्या विद्या कलांचें तें प्रतिनिधित्व करता. तातूंत वेंचीक वस्तू चड कश्टान मेळयल्ल्यो आसून ताचें सरक्षण आनी संदर्शनय शास्त्रोक्त आनी कलात्मक पद्दतीन केल्लें आसा. ह्या संग्रहालयांत शिलाशिल्पकृती,वेगवेगळ्या शैलीचीं रंगचित्रां, ब्राँझमूर्ती,वस्त्रां, फारशी आनी अरबी हस्तलिखितां, संस्कृत,पाली,प्राकृत आनी देवनागरी हस्तलिखितां,नाणीं आनी जवाहिरांचो एक संग्रह, शास्त्रांस्त्रांचो एक विभाग, लांकूड हस्तिदंत हाचेवयलें कोंत्रायल्लें काम कंवचेचें आनी मातयेचें सामान. प्रागैतिहासिक विभागांत मोहेंजोदडो, हडप्पा,झुकर,झंगर नाळ हांगा मेळिल्लो वस्तू आनी मध्य आशियांतल्या पुराणवस्तूंचो सांठो आनी सर ओरेल स्टीन हाणें रेंवेच्या वाठारांत संशोधन करून हाडिल्ल्या वण्टीचित्रांचो सांबीत संच ह्या राष्ट्रीय संग्रहालयांत आसा.
3)बडोदे संग्रहालय आनी वाचनालयः हें सयाजीराव महाराजान इ.स. 1894 वर्सा स्थापना केलें. ह्या संग्रहालयांत पुरातत्तवविद्या, नाणकशास्त्र, पाश्र्चात्य आनी भारतीय चित्रकला, प्राणिशास्त्र, मानवशास्त्र, भुस्तरशास्त्र, व्यवहारीक वनस्पतीशास्त्र बृहत्तर भारत, चीन, जपान, इजिप्त, इराण आनी युरोप ह्या देशांतल्या कला आनी संस्कृतीकडे संबंदीत वस्तूंचो संग्रह आसा.
4)प्रिन्स ऑफ वेल्स म्यूझियम मुंबयः ह्या संग्रहालयाची इ.स. 1921 वर्सा स्थापणूक जावन तातूंत कला, पुराणवस्तूशास्त्र आनी सृट विज्ञान हे विभाग आसात.
5)सरकारी संग्रहालय आनी कला प्रदर्शन मद्रास(चेन्नई): हाची स्थापणूक 1851 वर्सा मद्रास सरकारान केली. ताचे कला, पुराणवस्तूशास्त्र, मानवशास्त्र, प्राणिशास्त्र, वनस्पतिशास्त्र, भूस्तरशास्त्र आनी नाणकशास्त्र अशे सात विभाग आसात.
6)मध्यवर्ती संग्रहालय, नागपूरः ह्या संग्रहालयाची इ.स. 1863त स्थापणूक जाली. कला, उद्योग, पुराणवस्तुशास्त्र, मानववशशास्त्र, अर्थोत्पादक वस्तू, भूस्तरशास्त्र आनी सृष्टिविज्ञान अशे स भाग आसात.
7)म्हैसूर सरकारी संग्रहालय बंगलोरः ह्या संग्रहालयाची स्थापणूक इ.स.1866 वर्सा जाली. हातूंत पुराणवस्तूशास्त्र, सांस्कृतिक इतिहास, नाणी, मानववंशशास्त्र, औद्योगिक कला, भुस्तरशास्त्र, वनस्पतिशास्त्र आनी प्राणिशास्त्र हे भाग आसात.
8)सरकारी संग्रहालय, त्रिवेंद्रमः इ.स. 1857 वर्सा त्रिवेंद्रम हांगा स्थापणूक जाली. इ.स. 1859 वर्सा 60 एकर जमनींत बाग आनी प्राणिसंग्रहालय निर्माण केलें. ह्या संग्रहालयांत प्रादेशिक कलावस्तू हस्तव्यवसाय वस्तू, पुराण वस्तू, नाणी आनी सृष्टि ज्ञानविशयक वस्तू दवरिल्ल्यो आसून, नायर समाजाच्या एका प्रातिनिधिक घराचो नमुनो पळोवंक मेळटा आनी लागींच आशिल्ल्या चित्रालयांत रविवर्माच्या मूळ चित्रांचो सांठोय दवरिल्लो आसा.
9)सरकारी केंद्रीय संग्रहालय, जयपूरः हाची स्थापणूक महाराजान इ.स. 1876 वर्सा केली. हाचे णव विभाग आसात. कला उद्योग-धातूच्यो लांकडाच्यो आनी मातयेच्या कलावस्तूंचो संग्रह शस्त्रास्त्रां, वस्त्रां गालिचे, रंगचित्रां, भूस्तरशास्त्र, प्राणिशास्त्र, वनस्पतिशास्त्र आवी खेळणीं.
10)सालारजंग संग्रहालय हैदराबादः नबाब सलारजंग वा मीर युसुफ अलीखान हाणें कलावस्तूंचो संग्रह केल्लो. ताका मरण आयल्या उपरांत हैदराबाद सरकारान 1951 वर्सा पंडीत जवाहरलालांच्या हस्तूकीं उक्तावण केलें. पौर्वात्य आनी पश्र्चिमात्य वस्तू अशे दोन विभाग आसात.
11)राजा केळकर संग्रहालय,पुणें: श्री केळकर हाणें वेगवेगळ्या प्रकारच्यो दुर्मीळ वस्तू एकठांय करून एक खाजगी संग्रहालय केलें. तातूंत तरेतरेचे दिवे, अडकित्ते, शस्त्रां, वाद्यां, वस्त्रां, आसनां अशो
