अनुश्रुतीवयल्यान समजता. ज्ञानेश्वरींतय तशेंच सांगलां. शिवाक ते आदिनाथ म्हण्टात. मत्स्येंद्रनाथ, जालंधरनाथ, गोरखमाथ आनी कानीफनाथ हे चौग जाम सिध्दनाथ पंथाचे व्हड फुडारी.
मत्स्येंद्रनाथ कौलज्ञाननिर्णय, अतुलवीरतंत्र, कुलानंद आनी ज्ञानकारिका अशे चार ग्रंथ बरयल्यात. हे चारूय ग्रंथ संस्कृतांत आसात. तिबेटांतल्या तंजूर मठात जालंधरनाथाचे सात ग्रंथ मेळटात, तातुंतले दोन मगधी भाशेंत आसात. कनीफनाथान 57 ग्रंथ बरयिल्ल्याचें सांगतात. वज्रयानी सिध्दांत कानीफनाथाची सुवात सगळ्यांत उंचेली आसा. सिध्द हाका महाचार्य, मंडलाचार्य, महासिध्दाचार्य अशा उपाधींनी पाचारतातच ग्रंथा भायर ताचे कांय दोहेय दिसून येतात.
गोरखनाथ हो सगळ्या नाथ सिध्दांचो मुकुटमणी. ताणें योग मार्ग आपणायलो. हठमार्गाक बरे तरेचें रुप दिलें. प्रत्यभिज्ञा दर्शनाच्या आदारान ताणें कायायोगाची साधना सारकी केली. उपदेशाखातीर ताणें बोलभाशेचो उपेग केलो. ताणें ल्हान व्हड 40 पुस्तकां बरयलीं. वयल्या मुखेल सिध्दांताभायर हेर सिध्दाच्यो रचनाय मेळटात. तातूंत अजयपाल, धंधलामाल, घोडाचूली, पृथ्वीनाथ, सुकुलहंस, हणवंत, चर्पटनाथ, भर्तृहरी आदी सिध्दांचो आस्पाव जाता. ताणें हिंदी भाशेंतल्यान ग्रंथरचना केल्या, भोवतेक ग्रंथांतल्यान हठयोगाचेंच वर्णन आसा.
' हठयोग ' ह्या उतरांतलो ' ह ' चो अर्थ सूर्य आसून ' ठ ' चो अर्थ चंद्र असो आसा. सूर्य हो मूळाधार चक्रांत बोंबलेकडेन राबितो करता आनी चंद्र सगळ्यांत उंचेल्या सहस्त्रार चक्रांत ताळू लागीं रावता. हठयोगाच्या क्रियाकलापान ह्या सूर्य- चंद्राचो संयोग घडोवपाचो आसता. तो घडलो की सहजतायेन समाधी मेळटा.
शैवसिध्द - उ. भारताप्रमाण द. भारतांत, चडकरून तामिळनाडूंत, सिध्दांची एक परंपरा जावन गेली. ही परंपरा खंयच्या काळांत कशेतरेन उत्तपन्न जाली, हें सांगप कठीण आसा. दक्षिणेकडल्या कांय सिध्दींचीं नांवां उत्तरेंतल्या नवनाथाच्या नांवाकडेन मेळटी जुळटीं आसात. तेचप्रमाण नासिध्द आनी दक्षिणेंतसें शैव सिध्द हांचीं बरीचशीं धार्मीक मतां सारकीं आसात. हाचेवयल्यान उत्तर- दक्षिण असो ह्या संप्रदायाचो बरो संबंद आसुंये, अशें सुचीत जाता.
उत्तरेकडेन सिध्दांप्रमाण हे दक्षिणी सिध्दय वेद- शास्त्र पूराणां मानिनाशिल्ले. तीर्थयात्रा, पुजापाठ आदी बाह्य आचारांची ते भगल्यो करताले. तांचो भर आंतरीक साधनेचेर आशिल्लो. नाथसिध्दांप्रमाण अद्वैत हेंच तांचें तत्वगिज्ञान आशिल्ले आनी शिव हो तांचो उपास्य (देव) आशिल्लो. ह्या सिध्दांतले बरेचशे सिध्द रसायन, वखदीविद्या- मंत्रतंत्र आदी विद्यांनी निपूण आशिल्लो. आयज तामिळनाडूंत सिध्दवैद्य नांवाची एक वेगळी चिकीत्सा पद्दत चालू आसा. हे सिध्द जायत्या तरांचे चमत्कार करून आनी हठयोगातल्यो बऱ्योचशो क्रिया करून लोकांक प्रभावीत करताले आनी हे सगळें सिध्द सकयल्ल्या जातींतलें आशिल्लें हें तांचें खाशेलेपण.
तायुमानावर हाणें ' सिध्दरगणम ' नांवाच्या पुस्तकांत तामिळ देशांतल्या 18 सिध्दांचीं नांवां दिल्यात. तेचप्रमाण उत्तरेकडल्या नवनाथाची कांय वेगळीं नांवाय दिल्यात. आदिनाथ, मत्स्येंद्रनाथ आनी गोरखनाथ हे तिगूय दोनयकडे सारके आसता. कांय लोक अगसत्य आनी तिरूमूलर हांचोय सिध्दपरंपरेन आस्पाव करता. अगसत्यान तामिळ लोकांक वैजकी, नखेत्रविज्ञान, आदी शास्त्रां शिकयली, अशी पुर्विल्ल्या काळासावन लोकांची धारणा आसा. दक्षिण शैव सिध्दांनी तामिळ भाशेंतले ग्रंथ बरयल्यात, ते मुखेलपणान वैजकी, रसायन, नक्षत्रविज्ञान, सामुद्रिक, शुभाशुभ-शकुन आनी हठयोग ह्या विशयांचेर आसा. तांची ग्रंथ भास ही सामान्य लोकांच्या वेव्हारांतली आशिल्ली. ताका लागून तांकां संघंम साहित्यांत सुवात मेळ्ळी नासुंये, रुढीवाद पंडितांनी केल्ले हे उपेक्षेक लागून तांच्यो बऱ्योचशो ग्रंथ रचना नश्ट जाल्यो. मात ह्या सिध्दांच्या वाणीचो आनी तांचे नीतीवचनाचो आयज समाजाच्या सगळ्या घरांत प्रचार आसा. उ. भारतांत कबीर, रहीम, तुळशीदास आदी संतांचे दोहे लोक जशे सहज म्हणून दाखयता, तशेंच दक्षिणेकडले लोक ह्या शैव सिध्दांच्यो पद्मपंक्ती म्हणून दाखयतात.
सिनारी, दत्ताराम अनंतः (जल्म 12 डिसेंबर 1928, सांखळी- दिवचल; मरणः 18 ऑगस्ट 1982) सुटकेझुजारी. ताणें प्राथमिक शिक्षण पुर्तुगेजींतल्यान घेतलें. तो ' नॅशनल काँग्रेस गोवा ' हे संघटनेचो तो वांगडी आशिल्लो. बाळा काकोडकार ह्या सुटकेझुजारीच्या फुडारपणाखाला तो पत्रकां वांटप, तिरंगी बावटे लावप असलीं कामां करतालो. 1954 वर्सा पोलिसांनी ताका धरलो आनी सोळा म्हयन्ये बंदखणींत दवरलो. बंदखणींत ताका सुमारा भायर जाचांक तोंड दिवंचें पडलें. 15 ऑगस्ट 1972 वर्सा भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.
सिनारी, दिनकर विठ्ठ परबः (जल्मः 1 नोव्हेंबर 1927, रायबंदर- तिसवाडी).
सुटकेझुजारी. ताणें प्राथमिक शिक्षण मराठींतल्यान घेतलें. तशेंच णव्वी मेरेनचें शिक्षण घेतलें. 1945 वर्सा सावन तो ' नॅशनल काँग्रेस गोवा ' हे संघटनेचो तो वांगडी आशिल्लो. तो चडश्या भूंयगत वावरांनी वांटो घेतालो. पत्रकां लावप, राश्ट्रीय पत्रकां वांटप, असलीं कामां करतालो. आझाद गोमंतक दल संघटनेच्या वावरांत ताचो भाव प्रभाकर सिनारी कार्यरत आसलो. ताका तो चोरयां आदार करतालो. 1954 वर्सा पोलिसांनी ताका अटक केलो. उपरांत प्रदेशीक लश्करी न्यायालयामुखार उबो करून ताका बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली
