आसा. सद्या सोमाली सरकारान यांत्रिक शिक्षणाचेर भर दिला. सोमाली कारागीर चामड्याच्यो तरेकवार वस्तू करचेखातीर प्रसिद्द आसात. कविता पाठांतर आनी पदां म्हणप ही थंयची म्हत्वाची मनरिजवणी. सोमाली लोकांक कुस्ती खेळपाची खूब आवड. सरकारी मालकेचीं दोन आकाशवाणी केंद्रां आसात. हांगाचीं खबरांपत्रां सरकारी मालकीचीं आसात. - कों.वि.सं.मं.
सोरो : एक मादक पेय. बार्ली, तांदूळ, मको सारकिल्ल्या धान्याचें पीठ; द्राक्ष, सफरचंद, मुट्टे(काजू), संत्रां, लिंबू, चेरी सारकिल्ल्या फळांचो रोस; मोहाचीं फुलां; गोड; साखर सारकिल्ल्या पदार्थांचेर यीस्टाच्या आदारान आंबोवपाची प्रक्रिया करुन निर्माण जाल्ल्या एथिल आल्कोहॉल युक्त अशा सगळ्या तरांच्या पेयांक सोरो म्हण्टात. इतिहास- भारतांत खूब पुर्विल्ल्या काळासावन सोरो पिवपाची चाल आशिल्ली. खुबशें लोक सोमाकच सोरो समजताले. पूण ऋग्वेदांत सोम आनी सोरो हातूंत फरक केल्लो आसो. सोम हो चड करुन देवाक अर्पण करताले, जाल्यार सोरो हो सादारण मनशांखातीर आसलो. सौत्रामणी यागांत सोम आनी सोरो ह्या दोगांयचोय उपेग करताले. कांय वेळा देवाक सोऱ्याचो निवेद्य दाखयताले. पितरांकय सोरो अर्पण करताले अशें शतपथ ब्राह्मणांत सांगलां. हाचेभायर काठकसंहिता, ऐतरेय ब्राह्मण, छांदोग्य उपनिषद, जातक ग्रंथ ह्या वैदिक ग्रंथांनी सोऱ्याचो उल्लेख आयिल्लो आसा. तशेंच कालीदासाच्या शाकुंतल, कुमारसंभव आनी रघुवंश ह्या ग्रंथांत मदिरेचो उल्लेख आयिल्लो आसा.
ऋग्वेदात सोमवल्लीचो उल्लेख एक देवता म्हूण आयिल्लो आसा. पुर्विल्ल्या साहित्यांत तांदूळ आनी सातू हांचेपसून तयार केल्ली सुरा, फुलां वा तणापासून तयार केल्लें परिसृत, धान्यापसून तयार केल्लें किलाल आनी तांदूळ आनी मसाल्याच्या पदार्थपासून तयार केल्लें मासर, गोडापसून मैरेय, खाजूरापसून खर्जूरा आनी वारुणी आदी सोऱ्यांच्या तरेकवार प्रकारांचो उल्लेख मेळटा. तेचपरी त्या वेळार आसवां आनी अरिश्टां हीं वखदी मद्यांय प्रचलीत आशिल्लीं. कौटिलीय अर्थशास्त्रांत मेदक, प्रसन्ना, आसव, अरिष्ट, मैरेय आनी मधू अशें सोऱ्याचे प्रकार वर्णिल्ले आसून तातूंत घालपाचें मसाले – अंबष्ठ, गजपिंपळी, वेलदोडो, जेश्ठमध, वागाटी, दारुहळद, पिंपळी, मिरयां, तिखी, चित्रक, वावडिंग हांचो आस्पाव जाता. आंब्याच्या सोऱ्यांत रोसाचें प्रमाण चड आसल्यार ‘बीजोत्तरा’, वा ‘महासुरा’ आनी मसाल्याचे पदार्थ चड आसल्यार ‘संभारिकी’ म्हण्टाले. आयुर्वेदांत सोरो रुचीक गोड, तोरट आनी मिश्र रुचीचो आसून विपाक काळांत तो अम्ल जाता म्हणून सांगलां. त्या काळांत कापिश्यायनी आनी हुरहुरक हो सोरो अफगाणिस्तानांतल्यान आयात करताले. हाचेभायर वेगवेगळ्या सैमीक पदार्थांपसून तरेकवार सोरो करपाची कला रानटी जमातींत जायत्या शतमानांसावन चलत आयिल्ली आसा. आदल्या तेंपार सुरापानघरां आशिल्ली आनी उत्सवावेळार निमंत्रिकांक सोरो दिवपाची चाल आशिल्ली. सामान्यतः ब्राह्मण, विद्यार्थी आनी ऋषीमुनी हांका सोरो पियेवप वर्ज आशिल्लें. मनुस्मृतींत ब्राह्मण, क्षत्रीय आनी वैश्य हांणी गोड, धान्य वा म्होंवाच्या फुलांपसून तयार केल्ली गौडी, पैश्टी आनी माध्वी ह्या सोऱ्यांक स्पर्श करचो न्हंय अशें सांगला. मनु याज्ञवल्क्यान सोरो पियेवप्याक शिक्षा सांगल्या. बुध्द आनी महावीर हांच्या अनुयायांक फकत दुयेंत काळांतच सोरो घेवपाची मेकळीक आशिल्ली.
पुर्विल्ल्या काळासावन आयजमेरेन सोरो पिवप हें चलत आयलां. पयलींसावन धर्मीक तशेंच भौशीक कार्यांनी सोरो पियेवप सगळेकडे प्रचलीत आशिल्लें. ग्रीक आनी रोमन लोकांचीं दैवतां सोरो पितात म्हणपाचो उल्लेख तांच्या साहित्यांत मेळटात. उपरांतच्या काळांत इस्लाम धर्मान सोरो पियेवप निशिध्द मानलें.
भारतांत पुर्विल्ल्या काळासावन वैयक्तिक तशेंच सामुहीक तरेन सोरो पिवप जाता. वेदकाळांत यज्ञाच्या वेळार सोम आनी सुरा अशा मादक पेयांचो वापर करताले. तरतरी येवपाखातीर, झुजांत विरश्री आंगांत संचारपाखातीर, प्रतिभेच्या विकासाखातीर तशेंच वकृत्वाक भरती येवपाखातीर सोमाचो उपेग जाता अशें ऋग्वेदांत सांगलां. मनोरंजनाखातीर खूब लोक एकठांय येवन, सुरा पिवन झगडीं करताले असो वैदिक वाङ्मयांत उल्लेख आसा. त्या काळांत बायलोय सोरो पिताल्यो. तरी सादारणपणान सुरापान हें सगळेंकडेन वायटच मानताले. हाकालागून धर्म, अर्थ आनी काम भ्रश्ट जाता अशें वाल्मीकीन म्हळां.
वर्गीकरण – सादारणपणान सोऱ्याचे निर्मिती प्रक्रियेवयल्यान सोऱ्याचे दोन वर्ग करतात – 1. निखळ सोरो आनी 2. ऊर्ध्वपतित सोरो (स्पिरीट). हातूंत पिश्टमय पदार्थापसून किण्वन क्रियेन तयार केल्लो सोरो पयल्या वर्गांत आस्पावता. तातूंत पिश्टमय पदार्थांपसून तयार केल्ल्या सोऱ्याक बियर आनी शर्करायुक्त सैमीक रोसापसून तयार जावपी सोऱ्याक वायन म्हण्टात. बियरीचें ऊर्ध्वपातन करतकच व्हिस्कीचे वेगवेगळे प्रकार मेळटात जाल्यार वायनाचे ऊर्ध्वपातन करतकच ब्रँडीचे वेगवेगळे प्रकार जातात.
निखळ सोरो – 1. बियर – बियर तयार करपाखातीर चड सातू (बार्ली) हें धान्य वापरतात.
2. व्हायन – द्राक्षांच्या रोसापसून तयार केल्ल्या सोऱ्याक व्हायन म्हण्टात. हेर फळांच्या रोसापसून तयार केल्ल्या सोऱ्याक त्या त्या फळाच्या नांवाचो उल्लेख करुन नांव दितात.
