हवामान: सादारणपणान ह्या देशाचें हवामान उश्ण आनी ओलसाणीचें आसा. जून ते ऑक्टोबर आनी नोवेंबर ते फेब्रुवारी हे आठ म्हयने मॉन्सून आनी ईशान्य वाऱ्यार लागून बरोच पावस पडटा. दर्यादेगेलागच्या वाठारांनी हवामान सिमार 270 से. आसता. सामकेच चड आनी उण्यांतल्या उण्या हवामानांत चडूच जाल्यार 30 से. चो फरक आसता. ताका लागून हांगा विंगड विंगड ऋतू नात. ऋतूंच्या बदलाक हवामान दर्याथराच्या उंचायेचेर बदलता. वर्साक हांगा सुमार 200 सेंमी. परस चड पावस पडटा. दोंगरी वाठारांनी पावसाचें प्रमाण चड आसा. कांय वाठारांनी तर तें 600 सेंमी. परसय चड आसा. त्या मानान दक्षिणेवटेन पावस उणो पडटा.
वनस्पत आनी मोनजात: इंडोनेशियांत तरेकवार वनस्पत सांपडटा. आशिया आनी ऑस्ट्रेलिया खंडांतल्या रुखाचे प्रकार हांगा आसात. चड पावसाच्या वाठारांनी सदाच पांचवीचार उरपी पावसाचीं रानां, चिखलाच्या वाठारांनी खाशेल्या प्रकारची वनस्पत आनी उण्या पावसाच्या वाठारांनी पानां झडपी रूख आसात. इंडोनेशियाचो 60% वाठार रानांनी भरला. रानांतले हे वनस्पतीचो अजून पुराय तरेन उपेग केल्लो ना. कोंड्याचे सुमार 250 परस चड प्रकार, तर चिखलाच्या वाठारांनी वाडपी वनस्पतीचे सुमार तीस प्रकार, तशेंच ताड, माड ह्या झाडांचे देडशें प्रकार आनी मॅपल, ओक हे सारकी वनस्पत हांगा वाडटा. सूंबा जुव्यांचेर चंदन सांपडटा.
माकड, ओरांग उटांग, वाग, वांस्वेल. हिप्पोपोटॅमस, हत्ती, हरण, कांगारू, सोरोप, मानगीं हे सारकी मोनजात विंगड विंगड वाठारांनी आसा. उदेंत वाठारांत सोबीत पाखां आशिल्लीं सुकणीं आसात. दर्यांत तरेकवार नुस्तें मेळटा.
इतिहास: जावांत केल्ल्या उत्खननांत कितल्याशाच हजार वर्सांपयलींच्या जावामनशाची कवटी मेळ्ळी, तरी इंडोनिशियाच्या क्रिस्त पयलींच्या इतिहासाची चडशी माहिती मेळना. इ.स. पयल्या शेंकड्यांत भारतांतल्या हिंदू आनी बौद्ध लोक हांगा पावले. त्या काळांत मलायोपॉलिनीशियन वंशाचे लोक हांगा रावताले. भारतीयांच्या कांय वाठारांचे राज्य आशिल्लें, पूण समेस्त लाकांचेर तांचो चडसो परिणाम जालो ना. फुडारिल्ल्या वर्गाचेर मात संस्कृत भाशा आनी हिंदू संसक्ताय हांचो बरोच परिणाम जालो आनी तो आयजमेरेन जाणवता. आठव्या आनी णव्या शेंकड्यांत शैलेंद्र नांवाच्या जावांतल्या बौद्ध राज्यांत हिंदू आनी इंडोनेशिया संसक्तायेची बरेतरेन भरसण जावन थंय बोद्ध साहित्य आनी हिंदू संस्कृताय हांचो प्रभाव पडलो. ह्या काळांत हांगा बोरोबूदूर आनी हेर व्हड व्हड स्तूप बांदले. शैलेंद्र राज्याची शक्त उणी जातकच त्या राज्याची सुमात्रांतली पार्लेबांग ही राजधानी आशिल्लें श्रीविजय आनी जावांतले माजापाहित अशे दोन कुडके जाले. फुडें माजापाहित राज्य काबार जावंच्या वेळार मलॅकाच्या बंदरांत वेपाराच्या निमतान अरब लोक आयले. वेपारावांगडा ताणी इस्लाम धर्माचो प्रसार चालू केलो. माजापाहित उपरांत कितलींशींच ल्हान सान राज्यां चीनचे सत्तेखाला आयलीं, पूण चिनी संस्ताय हांगा रिगूंक पावली ना. 15 व्या शेंकड्याच्या शेवटाक आफोंस द आल्बुकॅर्क हो पुर्तुगेज हांगा पावलो, तेन्ना हांगा इस्लाम धर्म पुरायपणान रिंगून गेल्लो. फुडें रोकडोच तेर्नातेच्या सुलतानाच्या आपोवण्याक लागून आल्बुकॅर्कान मलॅकाचेर जैत मेळयलें. तेर्नातेच्या सुलतानान पोर्तुगेजांक लंवंगा आनी हेर मसाल्याच्या वेपारांत कांय सवलती दिल्यो. ह्या काळार मसाल्याचो वेपार अरब आनी जावानीज वेपाऱ्यांच्या हातांत आशिल्लो. ल्हवल्हव पोर्तुगेजांनी तो आपल्या हातांत घेवन अँबोइना जुंव्याचेर आपले वसाहतीची थापणूक केली. (1537). हेवटेन जावांतल्या बौद्ध धर्मीयांवांगडा पोर्तुगेज इश्टागत करता आसताना अरबांनी जावांतच माताराम आनी बांटम अशा दोन स्वतंत्र राज्यांची थापणूक केली. पोर्तुगोजां फाटल्यान ब्रिटीश आनी डच ह्या वाठारावटेन पावंक लागले. ताका लागून सतराव्या शेंकड्यांत हांगा ब्रिटीश आनी डच इस्ट इंडिया कंपन्यांची थापणूक जावन दोगांयमदीं वेपाराक लागून सर्त लागली. डचांनी अँबोइना आनी तेर्नातेचेर 1605 वर्सा जैत मेळयलें, जाल्यार 1609 मेरेन ताणई चडसो मसाल्याचो वेपार आपल्या हांतात घेतलो. फकत तिमोराचेर पुर्तुगिजांची सत्ता उरली. 1623 वर्सा अँबोइनाचेर ब्रिटिशांक काबार करून पुराय सत्ता डचांनी मेळयली. सतराव्या शेंकड्याच्या मध्याक कंपनी उदरगतीक पावली. अठराव्या शेंकड्यांत ब्रिटिशांआड जाल्लीं चार झुजां, कंपनीची वायट परिस्थिती, हांकां लागून इंडोनेशियावेलो डचांचो शेक उणो जाल्ल्यावरी दिसूंक लागलो. 1799 त डच सरकाराम इस्ट इंडिया कंपनीचो कारभार आपल्या हातांत घेतलो. नेपोलियनान हॉलंडचेर जैत मेळयल्या उपरांत 1811-15 मेरेन हांगाचो कारभार काबार जाल्लो. ह्या वेळार जावांतल्या लोकांनी तांच्या आड झूज मांडलें, ‘जावा झूज’ नांवान नामनेक पाविल्लें हें झूज 1825-30 मेरेन चल्लें. ह्या झूजाक लागून आनी 1830-39 च्या बेल्जियमाआडाच्या झुजाक लागून डचांचें बरेंच अर्थीक लुकसाण जालें. हाका लागून तांणी इंडोनेशियांतल्या लोकांचोर अर्थीक आनी उद्देगीक बंदनां घालीं. हाचो डचांक बरोच फायदो जालो. पूण इंडोनेशियन लोक दळिद्री जाले हाचे फुडें 1942 त जपानच्या घुरयेमेरेन डचांनी हे वसाहतीचो बरोच लाव घेतलो. हांगाच्या राज्यकारभराचीं, अर्थवेवस्थेचीं सुत्रां तांच्या पुराय शेकाखाला आशिल्लीं. दुसऱ्या म्हाझुजाक सुरवात जावंचे आदीं इंडोनेशियाक थोडीभोव मेकळीक दिली आनी वसाहतीचें रूप बदलून ताका नेदरलँड्सच्या एका राज्याचें रूप आयलें. 14 फेब्रुवारी 1942 दिसा जपानान पयलीं सुमात्रा आपले सत्तेखाला घेतलें आनी इंडोनेशियन लोकांच्या डच विरोधाक लागून पुराय देशाचेर जैत मेळोवंक तांकां सामकेंच सोपें जालें. 1942 ते 1945 चे जपानी सत्तेखाला इंडोनेशियांत स्वतंत्रतायेचे विचार मुखार येवंक लागले. सूकार्नो, हट्टा सारक्या फुडाऱ्यांनी लोकांमदीं जागृताय हाडली. 17 ऑगस्ट 1945 दिसा सूकार्नोन इंडोनेशियन लोकांचे स्वतंत्रतायेची घोशणा केली आनी संविधान तयार करून इंडोनेशियन लोकांचे स्वतंत्र मंत्रीमंडळ तयार केलें. इश्ट राश्ट्रांनी झूज सोंपता सोंपता म्हळ्यार जपानी लश्कराक थंयसावन धांवडावन पर्थून डच सत्ता हाडपाचो यत्न केलो. ताक लागून डच सरकार आनी इंडोनेशियन जनता हांच्या मदलो संघर्श वाडूंक लागलो. स्वतंत्रताय चळवळीचो नेट मतींत दवरून इश्ट देशांनी डच सरकाराक इंडोनेशियन फुडाऱ्यां वांगडा भासाभास करूंक फुडें काडलें. 19 जानेवारी 1949 दिसा इंडोनेशियाच्या प्रजासत्ताक सरकारान डचांवांगडा रेनव्हिल हांगां कबलात केली. पूण फुडलो कांय काळ इंडोनेशियन जनता आनी डच हांच्यामदलीं झुजां चालूच उरलीं. निमणें 27 डिसेंबर 1949 दिसा डचांनी ह्या देशाची स्वतंत्रताय मान्य केली. फकत न्यू गिनीच्या वाठाराचेर वाद चालूच उरलो. नवें संविधान तयार जालें आनी नोव्हेंबर 1955 त, पयली वेंचणूक जाली. हे वेंचणुकेंत खंयच्याच पक्षाक स्पश्ट भोवमत मेळूंक पावलें ना. ताका लागून भरसल्लें मंत्रीमंडळ अस्तित्वांत आयलें. 1955 उपरांत पक्षांमदीं झुजां सुरू जालीं. 1959 त अध्यक्ष सुकार्नो हाणें घटनासमिती रद्द करून 1945 च्या संविधानाक मान्यताय दिली आनी सगळी सत्ता आपल्या हातांत घेतली. 1963 त संयुक्त राश्ट्रांच्या यत्नांनी न्यू गिनीचो वाठार इंडोनेशियाच्या हाताखाल आयलो. साम्यवाद्यांनी 1965 त सरकार उडोवपाचो यत्न केलो. पूण सैन्य धाडून साम्यवाद्यांची चळवळ चिड्डून उडयली. ह्याच काळार मलेशिया निर्माण जाल्ल्यान इंडोनेशियन फुडाऱ्यांनी निदर्शनां करूंक सुरवात केली. निमणें 11/12 मार्च 1966 दिसा जनरल सुहार्तो हाणें आपलें सैन्य वापरून सगळी सत्ता आपल्या हातांत घेतली. अशे तरेन सगळो राजकी बोवाळ बंद जालो. सुकार्नो फकत नांवापुरतो अध्यक्ष उरलो. कम्युनिस्ट पक्षाक बेकायदेशीर थारायलो आनी सगळे पक्ष रद्द केले. 22 फेब्रुवारी 1967 दिसा सूकार्नो निवृत्त जालो आनी 1970 त, ताका मरण आयलें. 1968 सुहार्तोची पांच वर्सां खातीर अध्यक्षपदाचेर नेमणूक जाली. 1973 त,
