कॅमेरून देखून, तांचेमदीं ह्या कॅन्सरराचें प्रमाण उणें आसता. ग्रीवा (cervix)कॅन्सर हो बायलांमदी सगळ्यांत चड प्रमाणांत दिसपी कॅन्सर हो गरिब लोकांमदी, ल्हान पिरायेचेर लग्न जाल्ल्या बायलांमदीं, ल्हान पिरायेचेर संभोग करप्यांमदीं, एकापरस चड जाणांकडेन संभोग करपी बायलांमदीं आनी चड संभोग करपी बायलांमदीं चड प्रमाणांत दिसता. थानांचो कॅन्सर होय बायलांमदीं चड प्रमाणांत दिसपी कॅन्सर आसा. हो लग्न हावनाशिल्ल्या वा भुरगीं नाशिल्ल्या बायलांक जावपाची शक्यताय चड आसता. हातूंत थानांभितर गांठ तयार जाता. मेंदवाचो कॅन्सर खंयचेय पिरायेर सांपडटा, पूण हो चडसो दिसून येना. हातूंत रोग्याक आचके येवप, मज्जाविकृती, असलीं लक्षणां दिसतात. हो CAT Scan च्या वरवीं तपासूंक मेळटा.
ल्यूकेमिया म्हळ्यार रगताचो कॅन्सर ल्हान भुरग्यांक तो जाता तेन्ना ताका अक्यूट लिम्फोब्लास्टिक ल्यूकेमिया म्हण्टात. जाण्ट्यांमदीं अक्यूट आनी क्रॉनिक ल्युकेमिया दिसून येता. हो रगत आनी अस्थिमज्जा (bone marrow) तपासल्यार सांपडू येता. हो कॅन्सर जाल्ल्या रोग्याक जोर येवप, रगतस्त्राव सुरू जावप, वजन देंवप, थाकाय येवप, ग्रंथी सुजप, यकृत आनी प्लीहा सुजप अशीं लक्षणां दिसतात. हाचेर अटीकॅन्सर वखदां दितात. अस्थिमज्जेचें प्रतिरोपण करप (bone marrow transplant)होय उपचार हाचेर करतात.
गोंयांत भलायकी केंद्रां, सरकारी हॉस्पिटलां तशेंच खाजगी हॉस्पिटलांनी कॅन्सराची तपासणी जाता. गोंयांत ग्रीव (cervix) आनी थानांचो कॅन्सर बायलांमदीं चड प्रमाणांत सांपडटा. दादल्यांमदीं तोंडाचो आनी पोटाचो कॅन्सर चड प्रमाणांत दिसून येता. ल्यूमियाचें प्रमाणय गोंयांत बरेंच आसा. गोंय वैजकी महाविध्यालयांत शस्त्रक्रिया आनी अटीकॅन्सर वखदांचो उपचार जावंक शकता. गोवा कॅन्सर सोसायटी (*) संस्थेवरवीं कॅन्सराचेर उपचार आनी संशोधन चलता. रेडिओथेरपी ह्या उपचाराखातीर रोग्याक गोंयांतल्यान मुंबय, हुबळी वा मरज हांगा धाडटात, कारण रेडिओथेरपीची वेवस्था हांगा ना. भारतांत कॅन्सराविशीं उपचार आनी संशोधन करपी सगळ्यांत नामनेची संस्था म्हळ्यार मुबयचें टाटा मेमोरियल हॉस्पिटल. गोंयांत लोटली हांगा शांती आवेदना आश्रम ही टाटा मेमोरियल हॉस्पिटलाची शाखा आसा, जंय कॅन्सराचेर उपचार करप जाता. कॅन्सर ह्या घातक रोगाक लागून फकत कुडीचेंच न्हय तर, समाजीक मानसिक आनी भावनिक प्रस्नय उप्रासल्यात.- डॉ. रा4क वाइजमन पिंटो कॅमेरून: आफ्रिका खंडांतले एक राश्ट्र. विस्तार १˚४३’ उतर ते १२° ४०’ उत्तर आनी ८˚ ३० देंत ते १६° ३’ उदेंत. क्षेत्रफळ सुमार ४,७५,५०९ चौ. किमी. लोकसंख्या: ९८,३,००(१९८६). हाचे उत्तरेवटेन चॅड, उदेंतेक चॅड आनी मध्य आफ्रिका प्रजासत्ताक, आग्नेयेवटेन कॉंगो आनी दक्षिणेवटेन कॉंगो, गाबॉं, रीओमूनी आसात. सुमार ३५४ किमी. ची दर्यादेग हाका अस्तंतेवटेन लाबल्या. इंगल्श आनी फ्रेंच राज्यभाशा आशिल्ल्या ह्या आफ्रिकेंतल्या देशाची राजधानी याऊंदे ही आसा. भूंयवर्णन, हवामान,वनस्पत आनी मोनजात: कॅमेरून, कूपे, मॅनेन्गूबा, बांबूटो, अलांटिका, नामेबी आनी मांदारा हे ह्या देशांतले मुखेल पर्वत जाल्यार वूरी, सानागा,न्यॉंग क्रॉस, टेस, लोगोन, डूमे, लोम आनी जा ह्यो हांगाच्यो मुखेल न्हंयो. कॅमेरूनचें हवामान विंगड विंगड प्रकाराचें आसा. हवामानाचे नदरेन ५˚ उत्तर अक्षवृत्ताचे उत्तरेवटेनचो आनी दक्षिणेवटेनचो अशे दोन वांटे जातात. सरासरी वर्सुकी तापमान २६° से. आसता. उणो पावस आनी चड तापान हें हांगाचें खाशेलेपण आसा. व्हड सॅव्हाना तणाचे वाठार आनी न्हंयां देगांवयलीं रानां हांगा आसात.ह्या देशांत हत्ती, गोरिला, बॅबून, सितातुंगा, मेरू, विंगड विंगड प्रकारच्यो म्हशी, बुबल, एल्क, गॅझेल,चित्तो,शिंव हे प्राणी सांपडटात. पॅंगोलिन,रॅक्स ह्या सारके ल्हान प्राणी, तरांतरांचे सोरोप आनी हेर किड मूय बरीच दिश्टी पडटा. इतिहास आनी राज्यवेवस्था: पूर्विल्ल्या काळांत हांगाच्या लोकांचो पिग्मि लोकांकडेन संबंद आशिल्ल्याचें दिसून येता. हांगा तरेतरेच्यो टोळ्यो शेंकड्यांनी वर्सांसावन रावताल्यो आनी तांणी आपापलीं राज्यां निर्मिल्लीं. हांगाचे मूळ लोक ह्या राज्यांनी रावताले. युरोपीय वसाहतवादी हांगा पावतकच तांणी हांगाच्या लोकांक धररून गुलाम म्हूण विकूंक सुरवात केली. १८८४ सावन हो देश जर्मनीच्या शेकातळा उरलो. १९१६ त, इश्ट राश्ट्रांनी नियंत्रणाखाल आशिल्लो. १९६० त, फ्रांसाचे सत्तेखाल आशिल्लो कॅमेरूनचो वाठार स्वत्रंत जालो आनी अहमूद आहिजू हो हांगाचो राशट्रपती जालो. ब्रिटनाचे सत्तेखाल आशिल्ल्या वाठाराचे दोन वाटे जाले. उत्तरेवटेनचो वांटो नायजेरियांत विलीन जालो, जाल्यार दक्षिणेवटेनचो वांटो १९६१ त कॅमेरून प्रजासताकांत विलीन जालो. १९६२ मेरेन हांगाच्या लोकांनीदर फावट अहमदू आहिजू हाकाच राशट्रपती वेंचलो. १९८२ त, पॉल बिया हाचेकडेन ताणें राज्यकारभाराचीं सुत्रां सोंपयलीं. ह्या देशांत फकत एकूच राजकी पक्षाची सत्ता चलता. दर पांच वर्सांनी राश्ट्रपती वेंचपाखातीर वेंचणूको जातात. आयज मेरेन पॉल बिया होच हांगाचो राशट्रपती जावन आसा. अर्थवेवस्था: अर्थवेवस्था शेतवडीचेर आदारल्या. कोकोकाफी, रबरताडाचें तेल हीं मुखेल पिकां. हेर कड्डणांचेर उत्पादन जाता.कारखान्यांचें प्रमाण ल्हव ल्हव वाडत आसा आनी उध्येगधंध्याच्या मळार उदरगत चालू आसा. मुखेल आयातनिर्यात वेव्हार फ्रांस, अमेरिकेचीं संयुक्त संस्थानां आनी हेर युरोपीय राश्ट्रांवांगडा जाता. अल्युमिनियमची बरीच निर्यात हांगासावन जाता. सीएफए फ्रॅंक हें हांगाचें अशिकृत चलन जावन आसा. समाजीक स्थिथी: वंशीक नदरेन सुमार ५२% लोक बांटू, १५% किर्डी, ९.५% फुलांनी आनी उरिल्ले हेर वंशाचे आसात. धर्मीक नदरेन ३५% रोमन कॅथलिक, १८% प्रॉटेस्टंट, २५% आदिवासी धर्म मानपी, जाल्यार सुमार २२% मुसलमान धर्माचे आसात. फ्रेंच आनी इंग्लीश ह्यो ह्यो देशाच्यो अधिकृत राज्यभाशा आसल्यो, तरी हांगाच्या मूळ
