म्हण्टात. काथो हो भायले कातीचो (सोण्णाचो)एक भाग आसता. हया काथ्याचें वजन नाल्लाच्या वट्ट वजनाचा ३५ % आसता.
संयोजन
सकयल दिल्ल्या कोश्टकांत दाखयिल्ल्याप्रमाण काथ्याच्या धाग्याचें रसायनीक संयोजन नाल्लाच्या पिरायेचेर आदारित आसता.
सुके कातींत जैव पदार्थाचें (organic matter) प्रमाण ९५ % जाल्यार खनिजां (mineral ash) चें प्रमाण ५% आसता. धाग्यांभितर हें प्रमाण ९९+१% अशें आसता.
काथ्याचे प्रकार: सैमीक अवस्थेंत काथो म्हळ्यार ल्हान (३-५ सेंमी.), मध्यम (५-१२ सेंमी.) आनी लांब (१५-३५ सेंमी.) धाग्यांचो वा तंतूंचो, भुशाक लागून एकठांय उरिल्लो एक चोमो. हो चोमो पिंजूंन तंतूं वेगळे करुं येतात. यंत्रीक पद्धतिन वा हातान ते तंतूं वेगळे करुंन तांचो काबळो तयार करतात. खुसोवणी वा पिंजप केल्या उपरांत ताचे तीन विभागांत वाटें जातात: १. शेंदऱ्यो तयार करपाचे धागे. २. लांब वा मोटवे धागे. ३. काबळो.
मोटवे धागे आनी काबळो भरसून आनी वळून केन्नाय 'कुल्लां' आशिल्लो धागो तयार करतात. ह्या धाग्याचो उपेग रबरमिश्रित काथो तयार करपाखातीर जाता.
शेंदऱ्यो तयार करपाचो धागो तरण्या नाल्लातल्यान (१० ते ११ म्हयने पोरन्या) काडटाता. शेंदऱ्याचीं वा राजवांचीं आनी दोरयांचीं सुतां कातपाखातीर हो सगळ्यां लांब आनी लवचिक असो धागो वापरतात. १००० सोण्णां, ८०-१०० किग्रें. वजनाचे धागे दिवंक शकतात.
मोटवे धागे लांबायेन उणें आशिल्ल्यान तांचो उपेग सारण, झाडू करपाखातीर जाता. हाच्यो १ बांदणी, २ बांदणी आनी ३ बांदणी अश्यो प्रति आसतात. ३ बांदणी, प्रतिचो धागो सगळ्यांत लांब आनी सगळ्यांपरस बरो आसता. चडश्या फावट ताका काळो रंग दितात आनी मागीर ताचें १३ किग्रें. वा १५ ते २०० किग्रें. मेरेन गट्टें बांदतात.
काबळो हो सगळ्यांत ल्हान धागो. ताचो उपेग गादयो, खुर्च्यो वा सोफांखातीर जाता. १००० सोण्णा, ५० किग्रें. मोटवो धागो आनी १०० किग्रें. काबळो दिवंक शकतात.
गुणधर्म आनी उपेग: काथ्याचेर दर्याच्या उदकाचो कायंच परिणाम जायना. चुनो आनी सोडीयम सिलीकेट भरशित जाल्यार ताचेर उज्याचोय परिणाम जायना. ताची उशमीय संवाहकता (thermal conductivity) उणी उरिल्ल्यान निरोधक (insulator) म्हुण ताचो बरोच उपेग जाता. काथो आपल्या वजनापरस आठ पटीन चड उदक शोषून घेवंक शकता. उदकांत विरगळपी पोटॅश मेळोवपाचे नदरेंतल्यान ताचो उपेग जाता. सोण्णाच्या गोबरांत लेगीत २४-३५% पोटॅश आसता. लांकडाच्या अंशाचें प्रमाण काध्यांत आशिल्ल्यान ताचो उपेग लांकडाचेर वाडपी अळम्यांखातीर (धिंग्री अळंबी) जाता.
काथ्याचे काजळेच्यो उपेग लाकूड तिगोवपाखातीर जाता. हे काजळेचो उपेग कच्च्या लोखणाचे निर्मणेखातीर आनी घरगुती वापराखातीर जाता. काथ्याचे वेगवेगळे उपेग जातात: शेंदऱ्यो आनी मेंटिंग, कपडो, नकली छतां आनी ध्वनि निरोधक, गालिचे, कांबळी (काथ्यांत वूल भरसून), पांयपूंसणीं, गादयो आनी सोफा वा मोटार गाडयांचीं सीटां, वाहनां आनी रेलवे उधेग, नाजूक वस्तुंचे पॅकिंग, वातानुकुलिन उपकरणां, बोटीचें आनी व्हड्यां उद्देग, वायू गाळणी, तेल गाळणी (ऑलीव तेल), दर्यांत खोलमेरेन घाल्ल्यो केबल्स, नुस्त्याचीं जाळीं विणप, तरेकवार झाडू आनी ब्रश तयार करप, गोरवां आनी हेर पोशिल्ल्या जनावरांखातीर दावीं, राजू आनी दोरयो, रेंवेंच्यो पोतयो आदी सगळ्या वस्तींनी काथ्याचो भोव उपेग जाता.
काथो उत्पादन:
रबरमिश्रित काथो तयार करपाखातीर आनी यांत्रिक पद्द्तीन काथ्याचें धागे तयार करपा खातीर डावनस् डिकॉर्टीकेटर सर्रासपणान वापरतात. सोण्णा उदकांत भिजयल्याबगर वा कुसयल्याबगर पिंजपाचे हे प्रक्रियेंतल्यान मोटवो धागो आनी काबळो मेळता.
सगळ्यांत बरे प्रतिचो धागो नाल्ल पांचव्या रंगाचो आसतना तांची सोण्णां काडटकच मेळटा. हीं सोण्णां काडून तीं एका फोंडांत उदक घालून तातूंत फूगत घालतात. हांचेर सुक्ष्मजीव प्रक्रिया जावन ती कुसयपाखतीर ६ ते १२ म्ह्यने वतात. न्हंयची खाडी वा खारसाणीचें उदक सोण्णां कुसोवपाखातीर चड उपेगाचें थारता आनी हाका लागून काथ्याक झगझगीत कोर मेळटा.
सोण्णां मोव जाल्या उपरांत तांकां लांकडाचें खुंटयेन, चड करुन चिंचेच्या लांकडाचे खुंटयेन धोडायतात. हाका लागुन काथो आनी भुसो पुरायपणान वेगळो जाता. उपरांत तो सुकोवन ताका हातान वा चक्राचेर करतात.
काथो उत्पादक:
भारतांतलें केरळ राज्य काथ्याच्या उत्पादनांत बरेंच फ़ुडें (१,४०,००० टन) आसा. श्रीलंका, बांगलदेश आनी झांझीबार काथ्याचें उत्पादन उण्या प्रमाणांत करतात. श्रीलंका, थायलंड, केनिया, टांझानिया आनी सेशल्स हे देश १९७१ तले आंकडेवारीप्रमाण अशे आसात: भारत (१६१ हजार टन), श्रीलंका (१०० हजार टन), टांझानिया (८.५ हजार टन), बांगलादेश (८.५ हजार टन), थायलंड (३.५ हजार टन), फिलीपिन्स (२.५ हजार टन), ब्रम्हादेश (२.२ हजार टन), केनिया (२ हजार टन), सेशल्स (१.९ हजार टन), मलेशिया (१.५ हजार टन), मोझांबीक (१ हजार टन) आनी मोरोक्को (०.५ हजार टन). संवसारांतले वट्ट उतपादन २,८९,९०० टन इतलें आसता. काथ्याच्या उत्पादनांतल्यान भारताक बरेंच परकी चलन मेळटा. देशांतल्यान १९७१ न् ५४,२५२ टन काथो उत्पादनाची निर्यात जाली आनी तांतूतल्यान १४३.६ दशलक्ष रुपयांचें परकी चलन मेळ्ळें. निर्यात जरी सध्यामेरेन तशीच आसा तरी काथ्याच्या दरांत वाड जायत आसा. काथो रोखडोच पेट घेता म्हुण पूण सवकासायेन जळटा, हाका लागून गांवगीऱ्या वाठारांनी चूलीं पेटोवपाखातीर तांचो उपेग करतात. गोयांत खावपाचे जिन्नस शिजोवपाखातीर सोण्णांच्या उज्याचो उपेग करतात, तो भट्टी वा खोर्न पेटोवपाखातीर वापरतात.
फटीच्या कण्याचे आनी तंत्रिका तंत्राचे (nervous system) विकार
