बौध्दाचो फकत परमाणूपुंजवाद आनी नैयायिकांचो अपूर्वावयवी वाद हांचो अनेकान्तवादान ‘स्कंध’ हें तत्व आपणावन एकचार घडयला. अनेकान्तवादाक दसून नयवाद आनी भंगवाद आपलेआपूण वयर सरतात. नयवाद आनी भंगवादाचीं सगळीं तत्वां अनेकान्तवादांत आसात.
कार्य-कारणांत कार्याक केवल सत आनी केवल असत मानपी विरोधी वाद आसात. त्या विरोधाक जाप अनेकान्तवाद दिवंक शकता. तो म्हणटा, कार्य हें उपादानांत सतय आसा आनी असतय आसा. देखीकः कांकण भांगरा सावन तयार करतात म्हूण भांगरांत तें कांकण तयार करपाची शक्त आसा असें मानतात. उत्पत्ती जावंचे पयलींचेय शक्तीक कार्यसत म्हणपाक येता. शक्तीरूपान सत आसूनय उत्पादन करपी शक्तीच्या न्हयकाराक लागून तें कार्य उत्पन्न जालें ना जाल्यार तें असतय थारता.
वैदिक परंपरेंत न्याय, वेदान्त तशेंच उपरांत बौध्द दर्शनांत कसलेय एका वस्तूची वेगवेगळ्या रुपान नदरेन पळोवपाची पद्दत आनी वादांचो एकचार घडवपाची नदर पळोवपाचो आग्रो, एकचाराच्या विचाराची पुराय पुर्तता करपाचो हावेस जैन परंपरे बगर हेर गजालींत दिसना. ह्याच हावेसांतल्यान जैन तार्किकांनी अनेकान्त, नय आनी सप्तभंगीवाद हांचें उक्तें आनी वेवस्थीत असें शास्त्र निर्मिले. जैन दर्शन सगळ्या वादांचो एकचार सादता. सगळ्या वादांक आपआपल्या विशयांत ते वेल्या पांवड्याचे आनी पूरक मानतात.
अन्नः प्राणी जीवांची जीण बरेतरेन चलची म्हूण सगळ्या जिवांक उश्णताय आनी ऊर्जा(energy) पुरवण योग्य तरेन जावप गरजेचें आसता. ही उश्णताय वा ऊर्जा भायल्यान मेळोवची पडटा. ही ऊर्जा निर्मूपा खातीर ज्या वस्तूंचें सेवन मनीस करता ताका ‘अन्न’ म्हणटात. सुर्याच्या उजवाडाचो उपेग वनस्पत करून आपलें अन्न घडयता. वनस्पत, दूद आनी मांस हांचो अन्न म्हूण प्राणी उपेग करतात.
प्राणी एकाच जाग्यार थीर आसतना सजीवां भितर भौतिक आनी रसायनीक बदलाची क्रिया सतत चालू आसता. तांची क्रिया आनी शरिराची उश्णताय तगवपा खातीर ही क्रिया सतत चलता. ते खातीर लागपी ऊर्जा आनी उश्णताय अन्ना सावन मेळटा. कार्याचे तीव्रतेक लागून हुनसाण चड उणी लागता. ही क्रिया थांबप म्हळ्यार मरण येवप.
अन्नाचीं तीन मुखेल कार्यां अशीं:
1. कुडीक उश्णतायेची वा उर्जेची पुरवण करप. 2. उतकांची (tissues) वाड करप आनी ताची झीज भरून काडप. 3. कुडीच्या भितल्ल्या भागांतली परिस्थिती एंझायम (सजीवाच्या सूक्ष्म घटकांत म्हळ्यार कोशिकांत तयार जावपी प्रथिनयुक्त आनी रसायनीक विक्रिया घडोवन हाडपाक पालव दिवपी संयुगां- एंझायमां) आनी हॉर्मोन (अंतःस्त्रावी ग्रंथींतलो स्त्राव- हॉर्मोन) हाचे क्रियेंत बऱ्याक पडपी घडोवप.
मनीस वा हेर प्राणी हांच्यो अन्नाविशींच्यो गरजो सारक्योच आसतात. मात मनीस अन्नद्रव्यांचेर खास प्रक्रिया क्ले उपरांतच तें अन्न खाता. हेर प्राणी अशी प्रक्रिया करिनात. दळप, कांडप, शिजवप, भाजप आनी तळप ह्यो प्रक्रिया केले उपरांतच मनीस ‘अन्न’ तयार करता. दरेका मनशाक कितली उश्णताय वा ऊर्जा लागतली हें ताच्या पिराय, लिंग, वजन, लांबाय, देश, काळ तशेंच काम हांचेर आदारून आसता.
अन्ना सावन मेळपी ऊर्जा वा उश्णतायेचें मोल किलोकॅलरींत करतात. अन्न घटकांतल्या 1 ग्रॅम प्रथिना सावन 4.1 किलोकॅलरी, 1ग्रॅम स्निग्ध पदार्था सावन 9.3 किलोकॅलरी आनी 1ग्रॅम स्टार्च-शर्करादी पदार्था सावन 4.1 किलोकॅलरी उश्णताय मेळटा. मनशांक सर्वसादारणपणान लागपी ऊर्जेची गरज फुडले तरेन आसाः
पिराय किलोकॅलरी
6 म्हयन्यां मेरेन दरेक किग्रॅ. वजनाक 120
7 ते 12 म्हयने ˮ 100
1 ते तीन वर्सा वट्ट वजनाक 1,200
4 ते 6 वर्सा ˮ 1,500
7 ते 9 वर्सा ˮ 1,800
10 ते 12 वर्सा ˮ 2,100
तरनाटे चले
13 ते 15 वर्सा ˮ 2,500
16 ते 18 वर्सा ˮ
चली
13 ते 18 वर्सा ˮ 2,200
जाण्टो दादलो
55 किल वजनाचो
1.बसून काम करपी ˮ 2,400
2.सादारण काम करपी ˮ 2,800
3.कश्टाचें काम करपी ˮ 3,000
जाण्टी बायल
45 किल वजनाची
1. बसून काम करपी ˮ 1,900
2. सादारण काम करपी ˮ 2,200
3. कश्टाचें काम करपी ˮ 3,000
गुरवार बायल
पांचव्या म्हयन्या उपरांत ˮ 2,200
भुरग्यांक आंगावेलें दूद
दितासतना ˮ 2,600
दिसपट्ट्या जेवणाच्या किलो कॅलरी मदलो 70% वांटो कार्बोहायड्रेटां सावन, 10 ते 15 टक्के वांटो प्रथिनां सावन आनी 15 ते 20 टक्के वांटो स्निग्ध पदार्थासावन मेळिल्लो आसचो.
अन्नाचो चडसो भाग संयुगाच्या तीन मुखेल घटकां सावन घडिल्लो आसता. 1. कार्बोहायड्रेट्स, 2. चरबी(fat) आनी 3. प्रथिन. ते बायर खनिज आनी लवणद्रव्य, जीवनसत्तवां आनी हेर कार्बनी संयुग आनी उदक हांचो प्राण्यांच्या अन्नांत आसपाव जाता.
अन्नाचे विंगड विंगड घटक फुडले तरेन आसातः
कार्बोहायड्रेटः जाण्ट्या मनशाक 300 ते 400 ग्रॅम कार्बोहायड्रेटांची गरज आसता. साकर, गोड पदार्थ, बटाट, कणंग, साबूदाणे आनी फळां हातूंत कार्बोहायड्रेटांचें प्रमाण खूब आसता. ग्लुकोज, फ्रुक्टोज, माल्टोज, लॅक्टोज, सुक्रोज, ग्लायकोजेन डेक्स्ट्रिन, स्टार्च आनी सेल्युलोज हांचोय हातूंत आस्पाव जाता.
स्निग्ध पदार्थः स्निग्ध पदार्थ प्राणीज आनी वनस्पतीज अशे दोन प्रकाराचे आसतात. लोणी, तूप, तांतीं हे प्राणीज स्निग्ध पदार्त आसून भुंयमूग, तीळ, करडई, सांसवां, खोबरें, सरकी, सुर्यफूल, सोयाबीन आनी हेर तेलांचो वनस्पतीज प्रकारांत आस्पाव जाता.
प्रथिनाः प्रथिनांवरवीं कुडीक नायट्रोजनयुक्त पदार्थाची पुरवण जाता. कुडीच्या दर एक कील वजनाफाटल्यान एक ग्रॅम प्रथिनां दिसपट्ट्या अन्नांत आसपाक जाय. मांस, तांतीं, नुस्तें, दूद, गंव आनी दाळ हातूंत प्रथिनांचें प्रमाण चड आसता.
जीवनसत्वाः हीं कार्बनी संयुगां, कुडीचें धारण-पोशण हाचे खातीर गरजेचीं आसतात. जीवनसत्वांक ए, बी, सी, डी, ई आनी के अशीम नांवां दिल्यांत
