उरफाटे अंतर्ज्ञानी मनीस आपल्या मानसिक तांकीवरवीं ज्ञानेंद्रियाचें कार्य कितलेशाच पटींनी वाडोवन सैमाचो, मनोविज्ञानाचो अभ्यास करूंक शकता.
तत्वज्ञानाच्या मळार जी सुवात गूढवादाची आसा तिच सुवात विज्ञानाच्या मळार गूढविद्येची आसा. गूढविद्येचो धर्म आनी नितीकडेन कसलोच संबंद येना. मनशाच्या आवांठा पलतडचे चमत्कार कांय वेळार दिसतात. पूण मुद्दाम जावन केल्ल्या प्रयोगांक आयजमेरेन अपेसूच आयलां. धर्तरेचेर ‘अंतर्दुश्टी’ उपेगाक पडटा तशी अंताराळांतूय उपेगाक पडपाची शक्यताय आसा, अशें शास्त्रज्ञ मान्त करतात. अशी ‘अंतर्दुश्टी’ कोणाकडेन आसा हे तांकां मान्य ना. गूढविद्येचे अभिमानी ही गजाल सिध्द मानतात.
उदेंतेच्या देशांतलें साहित्य आनी लोककथा तेचपरी अस्तंतेच्या देशांतले पूर्विल्ले आनी मध्ययुगांतले ग्रंथ हांचें संशोधन करून गूढविद्येक अभिप्रेत आशिल्ल्या मानसिक तांकीचो अभ्यास करप आयच्या काळांत शक्य आसा. खर भावनावशता आंगांत आयिल्ल्यांमदीं खास तांक आशिल्ल्याचें हालीं काळांत जाल्ल्या अभ्यासांत दिसून आयलां. उदेंतेच्या देशांनी अशीं जायतीं उदाहरणां मेळ्ळ्यांत, पूण तांचें फाव ते तरेन संशोधन करपाची जापसालदारकी वैज्ञानिकांचेर येवन पडलीं.
- - कों. वि. सं. मं.
गेस्टापो:
(Geheime Staats Polizei - Gestapo).
जर्मनींतली नाझीकाळावयली राजकी गुप्त पोलीस संघटना. नाझी पक्ष सरकार आनी हिटलर हांचेआड जावपी टिका आनी कारवाय चेपून उडोवपाच्या उद्देशान पोलीस दलांतल्यान ही नवी संघटना उबी केली. ती जी. पी. ए. (Geheimes Polizei Amt) अशा नांवाची आशिल्ली. पूण रशियाचे गुप्त पोलीस संघटनेचें संक्षिप्त नांव जी. पी. यू. आशिल्ल्यान गोअरिंग हाणें आपल्या संघटनेक ‘गेस्टापो’ हें नांव दिलें.
गेस्टापो संघटनेभितर तीन लश्करी गट नाझी पक्षाच्या नियंत्रणाखाल काम करताले. एक सशस्त्र सेनेचो गट हिटलरचे सुरक्षिततेखातीर काम पळेतालो. दुसरो गट बंदिवान केल्ल्या लोकांक डांबून दवरपाच्यो छावण्यो आनी मरणछावण्यो, हाचें वेवस्थेचें काम पळेतालो. ते हिटलरविरोधी आनी नाझी सरकारविरोधी लोकांक छावण्यांनी धरून दवरताले. हे कैदी एकदां हांगा पावले की तांचेविशीं कसलीच खबर कोणाक कळनासली. अमानुश छळ आनी कडक गुप्तताय हें असल्या छावण्याचें खाशेलेपण आशिल्लें. तिसरो गट सशस्त्र एस्. एस्. (ब्लॅक शर्ट्स) ह्या नांवान नांवाजिल्लो. संरक्षक पोलिसांचो हो गट देशभर ल्हान ल्हान गटांत पातळिल्लो. १९३३ त गेस्टापो संघटनेचे सभासद ५२,००० आशिल्ले. फुडें ते वाडत गेले. १९३४ सावन ‘गेस्टापो’चें म्हत्व खूब वाडलें. कारण एस्. एस्. ह्या पुडीकोराच्या शर्टवाल्या संरक्षक दलाचें ‘शुध्दीकरण’ जालें आनी सगळी सत्ता काळ्या गणभेसांतल्या गेस्टापोंकडेन आयली. राखणेसंबंदीच न्हय़ तर राज्यकारभारांतले हेर विभागूय गेस्टापोचें म्हत्व वाडयत रावले.
सत्तेर येवचेपयलीं नाझी पक्षाचे सुमार २० लाख स्वयंसेवकांचें हें स्वतंत्र दल (एस्. एस्.) खूब कार्यरत आशिल्लें. तातूंतसून कडव्या स्वयंसेवकांनी एक संरक्षण संघटना उबी केली. हुशार आनी सुशिक्षित स्वयंसेवकांचो गुप्त विभाग (एस्. डी.) सुरू केल्लो. नाझी सरकार स्थापन जातकच ह्या विभागाकडेन अधिकृतपणान देशाचो गुप्तचर विभाग सोंपयलो. हिमलराक पोलिस मुखेल नेमलो. ताच्या हातासकयल्या हाइड्रिक ह्या नाझी फुडार्यापकडेन गेस्टापो आनी एस्. डी. ह्या दोनूय संघटनांचें कार्य सोंपयलें. हाइड्रिकच्या हातासकयल पयलींपसूनचो पोलीस अधिकारी म्यूलर, गेस्टापो मुखेली म्हूण काम पळोवपाक लागलो. हिटलरान हिमलर हाची एस्. एस्. चो मुखेल म्हूण १९२९ वर्सा नेमणूक केल्ली. हिमलर सोळा वर्सां ह्या पदाचेर आशिल्लो.
हाइड्रिकच्या एका विभागान म्हळ्यार एस्. डी. न देशांतल्या नाझी पक्षाच्या विरोधकांची खबर दिवप आनी दुसर्या विभागान म्हळ्यार गेस्टापोन संशयितांची धरपकड, चवकशी आनी गरज पडल्यार खून करप असो प्रकार सुरू जालो. कम्युनिस्ट कार्यकर्त्यांक आनी सुमार ६० लाख ज्यूंक छळ करून जिवे मारले. कांय काळान गेस्टापोन स्वताचीच स्वतंत्र गुप्तहेर यंत्रणा उबारतकच एस्. डी. आनी गेस्टापो हांचे यंत्रणेखाला सबंद जर्मन राष्ट्र आयलें. परदेशांतले गेस्टापो संघटनेचें उद्दिश्ट कसलेंय मोल दिवन संवसारांत जर्मनीचें वर्चस्व स्थापन करप, हें आशिल्लें.
प्रचलीत कायदो आनी न्यायपध्दत कुशीक दवरून नाझी विरोधकांक सोदून काडप, तांकां अटक करप वा जिवे मारप हांचेखातीर गेस्टापोचो वापर एकदम पयलींसावन जातालो. त्यावेळा जर्मनींतल्या दरेका वाठाराखातीर वेगळीं पोलिस दळां आशिल्ली. पूण १९३३ उपरांतच्या तीन वर्सांत ह्या सगळ्या पोलिसदळांचो एकवट करून राष्ट्रीय पोलिस दळाची आनी राष्ट्रीय गेस्टापोची अधिकृत स्थापना जाली. गेस्टापोचे चडशे कार्यकर्ते पयलींचे पोलीस अधिकारी आशिल्ले. तातूंत जी थोडीभोव वाड जाली, ती जाझी पक्षाच्या स्वयंसेवकांतल्यान जाली. गुप्ता पोलीस संघटना आसली तरी गेस्टापो चेवांगडी काळे गणभेस वापरताले. तांकां आर्विल्लीं शस्त्रां तशेंच वाहनां दिल्लीं. गेस्टापोचे खाजगी जिणेचेर पक्षांतल्या वरिश्ठ अधिकार्यांोचें नियंत्रण आशिल्लें. तांच्या लग्नांक पक्षांतल्या फुडार्यांनची संमती घेवंची पडटाली.
गेस्टापोच्या ह्या कर्तुपांक न्यायालयांत दाद मेळनासली. १९३६ च्या संविधानाप्रमाण जर्मन राष्ट्राक ज्या शक्तींपसून धोको आसा, अशा शक्तीक विरोध करप हें गेस्टापोचें कर्तव्य आसा, अशी घोशणा जाली. गेस्टापोआड अपील करपाचें आसल्यार तें हिटलर वा गृहमंत्री हिमलर हांचे कडेन करचें पडटालें. देशांतल्या खंयच्याय नागरिकाकडल्यान म्हायती मेळोवपाखातीर ताचो जाय तसो छळ करपाचो अधिकार गेस्टापोक आशिल्लो. देशाचे सुरक्षिततेक बादा येताली, अशा प्रकारचें कसलेंय कर्तुप वा कट चलता असो दुभाव आयलो, जाल्यार तपास करून दुभावी गुन्यांवकाराक ख्यास्त करप, हद्दपार करप, मारपेट करप, धमक्यो दिवप, बंदखणींत घालप ताका सुदारावपाखातीर बंदी छावण्यांत दवरप, तांची हत्या करप नाजाल्यार निमाणें मृत्यू-छावण्यांनी सामूहिक हत्याकांड करप अशी गेस्टापोची क्रूर कार्यपध्दत आशिल्ली. सुमार पन्नास बंदी-छावण्यो आनी सुमार धा मृत्यू-छावण्यो गेस्टापो चलयताले. अशा भयांकृत मार्गान लाखांनी ज्यूंची कत्तल जालीं. दुसरें म्हाझूज सुरू जातकच आक्रमण जाल्ल्या देशांतूय गेस्टापोच्यो शाखा सुरू जाल्यो. जैतिवंत जर्मन सेनेवांगडा फुडें वचत रावन गेस्टापोन युरोपांत दहशत पातळायली.
नाझी सैन्यान जिखिल्ल्या वाठारांतल्या लोकांनी गेस्टापोचो धसकोच घेतिल्लो. राज्ययंत्रणेखाला आशिल्ल्या सैन्यांक आनी पोलिसांक लेगीत नाझी पक्षाच्या ह्या गुप्त राजकी पोलिसांचो धांक दिसतालो. देशांतल्या आनी भायल्या संकश्टापसून सरकाराचें रक्षण करप हें गेस्टापोचें मूळ उद्दिश्ट आशिल्लें. पूण प्रत्यक्षांत मात नाझींच वंशशुध्दीचें धोरण अंमलात हाडपाचें एक साधन म्हूण हाचो उपेग जातालो.
चेक गनिमांनी १९४२ वर्सा हाइड्रिकचो खून केलो. म्हाझुजांतलो पराभव दिसपाक लागतकच हिमलर आनी गोअरिंग हांणी इंग्लंड-अमेरिकेवांगडा स्वतंत्र उलोवणी करपाचो यत्न केलो. इश्ट राष्ट्रांच्या हातांत सांपडटकच हिमलरान आत्महत्या केली. गोळाक लावपाची ख्यास्त चालीक लागचे पयलींच गोअरिंगान लेगीत आत्महत्या केली. कालटेन ब्रुनर हो गेस्टापोचो आनीक एक मुखेली न्यूरेंबर्ग हांगाच्या चवकशे उपरांत फांसार गेलो. म्हूलर रशियेक पळून गेलो असो दुभाव आशिल्लो. आइखमानाक १९६० त इझ्रायली गनिमांनी दक्षिण अमेरिकेंत अटक केली. फुडें इझ्राएल सरकारान ताका गोळाक लावन मारलो. नाझी जर्मनीच्यां पराभवाउपरांत आर्विल्ल्या इतिहासांतली एक काळिकिट्ट आनी निर्घृण संघटना ना-नपश्यात जाली. पूण तरीकूय, ही गुप्त पोलिस संघटना जे क्रुर पध्दतीन काम करताली, त्या प्रकाराच्या संघटनांक आयज
