कोंकणी विश्वकोश : १ संगीत आनी नाच हें तमिळ चित्रपटांचे मुखेल आकर्शण. तमिळ चित्रपटांची लांबाय सुमार पांच हजार मी. आसता. झुजकाळांत हे लबायेचेर निर्बध आयेिल्ले. नामनेचो दिग्दर्शक एस्. एस्. वासन् हाणे १९४५ त हे निर्बध काडले. ताका लागून चित्रपटाची लांबाय पयली आशिल्ली तशी जाली, जेमिनीचो 'मिस् मालिनी' (१९४७), ज्युपिटर पिक्चर्सची ‘वेलेकारो' (१९४९), उमा अँड एनाक्षीचो 'नल्लतंबी' (१९४९) हे सुरवातीच्या काळांतले समाजीक चित्रपट लोकांनी उबारून धरले. नॅशनल पिक्चर्सचो 'पराशक्ति' (१९५२) ह्या चित्रपटांत नामनेचो अभिनेता शिवाजी गणेशन् पयलेच खेप चमकलो. जेमिनी स्टुडिओचो भक्तिप्रधान संतचित्रपट अवैयार' (१९५३) हो त्या काळांत खूब गाजलो. टी. आर्. सुंदरम् हाच्या मॉडर्न थिएटसान तयार केल्लो 'अलिबाबा अँड फॉर्टी थीव्हज् हो पयलो तमिळ रंगीत चित्रपट सलेम हाणे १९५५ त सादर केली. १९५९ सावन चित्रपटनिर्मितींत मद्रासची पयली क्रमांक कायम आसा, हाचे चडशें श्रेय जेमिनी स्टुडिओचो एस्. एस्. वासन् आनी ए. व्ही. एम्. स्टुडिओचो मय्यप्पन चेटियार हांकां वता. १९६० त, 'वीरपांडयकट्टबोम्मन’ ह्या चित्रपटाक आनी बरो अभिनेता म्हूण जाली. १९६० उपरांत, सी. व्ही. श्रीधर, के. एस्. गोपालकृष्णन्. के. सादर केले. एस् एम्. सुबुलक्ष्मी, बी. सरोजा, त्यागराज भागवतर आनी एस्. डी. सुब्बुलक्ष्मी ह्या कलाकारांनी तमिळ चित्रपटांक मानाची सुवात मेळोवन दिली. निर्माता-दिग्दर्शक जयकांतन् हाच्या ‘उन्नई पोल उरुवन' ह्या चित्रपटाक राश्ट्रपती गुणवत्ता प्रशस्तिपत्र मेळ्ळे. पार्वती'क १९७३ चो प्रादेशिक भाशेतल्या सर्वोत्तम चित्रपटाचो राश्ट्रीय पुरस्कार फाव जालो, शिवाजी गणेशन् आनी एम्. जी. रामचंद्रन्। ह्या दोन फुडल्या तमिळ चित्रपटांक राश्ट्रीय पुरस्कार मेळ्ळ्यातः 'कुळदैक्काग' (१९६८); सर्वोत्तम बालकलाकारः बेबी राणी; 'उइरंद मनेिदन' (१९६८); सर्वोत्तम पार्श्वगायिकाः पी. सुशीला; 'कुळंदैक्काम' (१९६८); सर्वोत्तम राश्ट्रीय एकचाराचे गीतः ‘कन्नदासन्'; 'तिल्लाना मोहनाम्बाळ’ (१९६८); सर्वोत्तम रंगीत छायालेखनः के. एस्. प्रसाद; 'तुणैवन' (१९६९); सर्वोत्तम पाश्र्वगायिकाः कै. बी. सुंदराबंबाळ; 'शांति निलयम्' (१९६९): सर्वोत्तम रंगीत छायालेखन; मार्कस बर्टली; 'रिक्षाकारन' (१९७१); सर्वोत्तम अभिनेताः एन्. जी. रामचंद्रन्; 'देवी पार्वती' (१९६१) आनी ‘उन्नई उरुवन' (१९६४); तिसन्या क्रमांकाचो पुरस्काम, १९७६-१९८८ ह्या काळांत सुमार १७५४ तनिळ चित्रपट तयार जाले. प्रल्हाद' हो पयलो तेलुगू बोलपट १९३१ त मुंबयत सादर केलो. एच्. एम्. रेड्डी हाणे दिग्दर्शित केल्ल्या ह्या बोलपटांत व्ही. व्ही. सुब्बाराव आनी सुरभी कमलाबाई हांणी मुखेल भूमिका केल्ल्यो. १९३२ त, ‘पादुका मुंबयच्या सागर मुव्हिटोन संस्थेन केल्ली. १९३३ त, वट्ट पांच तेलुगू बोलपट तयार जाले, सरस्वती सिनेटोनचो 'पृथ्वीपुत्र' हो। बोलपट चित्रपट तेलुगू बोलपटांची निर्मिती १९३४ सावन मद्रासांत सुरू जाली. व्हेल पेिक्चर्सचो पी. व्ही. दास निर्मित 'सीता कल्याणम्’ हो मद्रासांतलो पयलो तेलुगू बोलपट. हातूंत राम तिलकम्, माधव पेड्डी, वेंकटरामय्यान, मा. कल्याणी, टी. वेंकटेश्वरलु आनी राजरत्नम् हे मुखेल कलाकार आशिल्ले. १९३४ त, पायोनिअर पिक्चर्सचो ‘अहल्या' आनी ईस्ट इंडिया कंपनीची ‘लवकुश' हे चित्रपट कलकत्त्याक तयार जाले. १९३५ त, ७ तेलुगू बोलपटांतले दोन भद्रासांत आनी पांच कलकत्त्याक तयार जाले. १९४२ पसून तेलुगू चित्रपटांची निर्मिती मात्शी कमी जाली, पूण १९५० सावन मात परत तिका नेट आयली. १९३० च्या सुमाराक म्हळ्यार बोलपट सुरू जावंचेआदी तेलुगू रंगमाचयेची भरभराट जाल्ली. त्या काळांत कोंडा वेंकटाप्पा, के. नागेश्वरराव, बी. कृष्णराज राजू हे राजकी फुडारी दादल्यांची भूमिका करताले आनी आंध्र केसरी टी. प्रकाशम्, कलेश्वराव हे बायलांची भूमिका करताले. एम्. टी. राजन् हाच्या मार्गदर्शनाखाल सुरू जाल्लो व्हेल पिक्चर्सची 'सीता कल्याणम् हो मद्रासांतलो पयलो बोलपट. .१९३५ त, बालाजी हाणे सादर केल्ल्या स्टार फिल्म कॉर्पोरशनची ওxং नागराजराव कन्नम्बा आनी पुलीपती वेंकटेरश्वलु ह्या कलाकारांनी काम केल्लें. (१९३८) हो पयलो यशस्वी समाजीक बोलपट. जी. रामब्रह्मम् हार्णे दिग्दर्शित केल्ल्या ह्या चित्रपटांत कांचनमाला, भानुमती, अनुसूया वाय्. सत्यम् ह्या कलाकारांनी वांटो घेतिल्लो. तेलुगू चित्रपटाचे उदरगतीत एच्. एम्. रेड्डीचो वावर खूब मोलादीक आसा. बी. एन्. रेड्डी हाचे 'सुमंगली’, ‘स्वर्गसीमा' आनी 'मल्लेश्वरी' हे चित्रपट खूब गाजले. सोसायटी पिक्चर्सखातीर १९५३ त एम्. एच्. एम्. मुनास हाणे सादर केल्ल्या 'प्रपंचम्' (तेलुगू) आनी ‘उलगम्' (तमिळ) ह्या चित्रपटांनी एकाच वेळा १०१ चित्रपटघरांनी प्रदर्शित जावपाची विक्रम केल्लो. आर्टसचो ‘तोडू डोंगलू' (१९५४) आनी भरणी पिक्चर्सची ‘विप्रनारायण' (१९५५) हेय चित्रपट बरेच चलले. तेलुगू चित्रपटसृश्टीत सी. पुलया, बी. नागी रेड्डी, के. व्ही. रेड्डी, पी. एस्. रामाकृष्णराव बी. आर्. पंथुलु ह्या कलाकारांनी नामना जोडल्या. एम्. सी. राघवन, जी. व्ही. सुब्बाराव, पी. कन्नम्बा, सरला, रोहिणी, अंजली देवी, एम्. के. राधा, कुमारी नागय्या, मालती, वीरचारी ह्याय कलाकारांनी चित्रपटसृश्टीत काम केलां. ‘अर्धागिनी' (१९५५), 'तेन्नाली रामकृष्ण' (१९५६), ‘पेल्लीनाटी प्रमाणलू' (१९५८), 'नम्मीन बंतु' (१९५९), ‘महाकवि कालिदास' (१९६०), ‘भार्या भरतलु' (१९६१), 'महामंत्री तिम्मरासु (१९६२), ‘डॉ. चक्रवर्ती' (१९६४) ह्या चित्रपटांक राश्ट्रपतिरूप्यापदकां आनी गुणवत्ता प्रशस्तिपत्रां मेळ्ळ्यांत. बी. एन्. रेड्डी हाचो 'थोडु नीदा' (१९६५) आनी ए. सुब्बाराव हाचो 'सुडी गुंडलु' (१९६७) हे दोन तेलुगू चित्रपट गाजले. एन्. टी. रामाराव, ए. तमिळ आनी तेलुगू ह्या दोनूय भासांतल्या चित्रपटांत सोबीत काम करतात. सुरवातीक सावन आयजमेरेन सुमार ३३०२ तेलुगू चित्रपट तयार जाले. कन्नड चित्रपटः जयवाणी टॉकीज संस्थेन ‘धुवकुमार हो पयलो कन्नड बोलपट, १९३४ त सादर केलो. जयवंत हाणे दिग्दर्शित केल्ल्या सुलोचना'. १९३५ त, ‘सदारामा' हो शकुंतला फिल्म्स्चो एकूच कन्नड बोलपट आयलो. हे तीनूय बोलपट मुंबयंत तयार जाल्ले. देवी फिल्म्सूची
