कोंकणी विश्वकोश : १ ताची विक्रियाशीलता (reactivity) कमी आसता. चुन्याची एक प्रकार dead burnt dolomite ETát 3:35RF&A fish-IT STFT, म्हूण ताची वापर उच्चतापसह (refractory) पदार्थ म्हूण करतात. रूढ चुनो हो चडसो निवळ शुध्द चुनखडीपसून करतात. पूण हायड्रॉलिक चुनो अपद्रव्य (impure) चुनखडीपसून जाता. हे चुनखडींत सिलिका, अॅलुमिना आनी अॅल्युमिनेट्स तयार जातात. असल्या चुन्याक उदक घालतकच तो सादारण शिमिटाभशेन घट्ट जाता. चुनो उदकांत घाल्यार खूब उश्णताय तयार जाता. सुमार ५०० ग्रॅ. चुन्यांतल्यान जी उश्णताय जाता, ती १ किग्रॅ. उदक -१८° से. सावन १००° से. मेरेन तापोवंक शकता. चुन्याची सुको पिक्षे तयार करतना हायड्रॉक्साइड (calcium Hydroxide) तयार करतात, जातूंत マーや% खूब उदक घालून चुन्याची स्लरी (slurry) वा निवळी (milk of lime) तयार करतात. उदकांत उफेवपी चुन्याची आकार आनी थिरावपाचो वेग (settling rate) हांकां रसायनीक नदरेन खूब म्हत्व आसा. देखीक- कागद तयार करपाक बेगीन तळाक बसपी चुनो लागता, तर चामडयाचेर हीं लक्षणां चड करून मूळ चुनखडीचीं (जाचे पसून चुनो तयार केला ती) लक्षणां, भाजपाचे प्रमाण आनी कितलो वेळ चुनो वाच्यार उरलो हाचेर आदारून आसतात. चुनो चड वेळ वाच्यार उरली जाल्यार बेगीन घालें जाल्यार बारीक कणांचो हायड्रॉक्साइड तयार जावन सवकास तळाक बसता. हायड्रेटेड चुनो ही एक बळिश्ट अल्कली (alkal) आसून कसल्याय बळिश्ट अम्लांचे (acids) निराकरण (neutralization) करूंक शकता. बांदकामांत चुनो संयोजक (monar) आनी प्लास्टर म्हूण वापरतात. रसायन उद्येगांनी चुनो हें एक मूळ उद्येगीक रसायन जीवन आसा. कागद तयार करपाखातीर, उद्येगीक टाकाऊ पदार्थाचेर संस्कार करतात. - डॉ. अशोक देसाई चूल (रांदन): घरांत वा घराभायर जेवणखाण वाहेर वस्तू म्हण्टात. शब्दकल्पद्रुमांत चुलीची व्यख्या आसा, ती अशीः ‘चुल्यते प्रज्वाल्यते अग्निरत्र’, अर्थः जातूत उजो पेटयतात, ती सुवात. सोद लागलो, तेन्ना तातूंत अन्न शिजोवन खावपाची जाणविकाय मनशाक चूल ही सादारणपणान रांदचे कुडीत आसता आनी तिचेर पुराय चुलीक पांय लायनात. भश्ट्यो बायली तिका आफडीनात. कांय कडेन मरण आयिल्ल्याच्या घरांतले लोक चुलीचेर रांदीनात, तर कांय कडेन दर कसलेय व्रत करतात, तेन्ना हेर देव-देवतां वांगडाच चुलीकूय अन्न (वाडी) अर्पण करतात. नव्या घरांत शास्त्रोक्त पध्दतीन चुलीची थापणूक करतात. चुल (रांदन)-चेंबरलिन, सरजोसेफ हांणी घेतल्या. - कीं. वि. सं. मं. -फळीः कोंकणांत उक्त्या मळार खेळटात तो एक खेळ. हातूंत वा ताचे परसूय चड खेळगडी समान संख्येन वांटो घेतात. चेंडू-फळीचो खेळ खेळपाक रबराचो वा फाळयो भरुन तयार केल्लो पेल्ल (बॉल) हातभर लांबायेची एक रुंद बडी वा फळे आनी दोन मोटे फातर लागतात. - मध्यभागार एक बडी वा फळे आडवें दवरतात. बडयेच्या दोनूय कुशीकसावन ६०/६० फूट अंतराचेर रेग वा शीम काडटात आनी खेळपाखातोर दोन पंगड घडयतात. अंतराचेर उबो रावन पेल्लान फातरावेली बडी उडीवपाचो यत्न करता, त्याच वेळार दुसच्या पंगडांतले खेळगडी बडयेच्या लागसार भोवतणी उबे रावन, बडी वा पेल्ल जिखपाचो यत्न करतात. तांकां बडी वा पेल्ल जिखपाक जालोना तर तांची एक खेळगडी बाद जाता. बडी वा पेल्ल हातूंतली खंयचीय एक वा दोनूय वस्तू जिखल्यार, दोनूय पंगडांचो दाव सारको वा समान जालो, अशें मानतात. पेल्लाक लागून बडी पडलीना आनी तो पेल्ल दुसच्या पंगडांतल्या खेळगडघांनी जिखल्यार पेल्ल मारपी खेळगडी बाद जाता. पेल्ल बडयेकूय लागलोना वा कोणे जिखूनय धरलो ना, जाल्यार दोनूय पंगडांचे दाव समान जातात. - कीं. वि. सं. मं. चेंबरलेन ओवन: (जल्मः १० जुलय १९२०, सां फ्रान्सिस्को). अमेरिकन भौतिकोवैिज्ञ. डार्टमथ महाविद्यालयांतल्यान १९४१ त पदवी घेतकच ताणें १९४२-४६ ह्या काळांत अणुबाँबचे निर्मितीखातीर नामनेक पाविल्ले मॅनहॅटन येवजणेत भौतिकीविज्ञ म्हूण काम केलें. १९४७-४८ त ताणे शिकागो हांगाच्या लमाँट नॅशनल प्रयोगशाळेत काम केले. शिकागो विद्यापीठप्रकडल्यान पीएच्. डी. मेळयतकच तो कॅलिफोर्निया विद्यापीठांत प्राध्यापक जालो. थंय ताणे आल्फा कणांची §so (alpha particle decay), न्यूट्रॉनांचे द्रवांतल्यान जावपी विवर्तन (neutron diffraction in liquids) 3THÌ GIRI ऊर्जायुक्त न्यूक्लिऑनांचे प्रकीर्णन (high energy nuclear particles reactions) oss -صخ - संशोधन केलें. १९५५ त कॅलिफोर्निया विद्यापीठांतल्या शक्तिमान Bevatron Particle Accelerator FT उपकरणावरठों मेळपी वेगवान प्रोटॉनांच्या झोताची उपेग करून ताणे सेग्रे ह्या शास्त्रज्ञाच्या सहकार्यान अँटिप्रोटॉनची (antiproton) निर्मिती केली. अँटिप्रोटॉनचो सोद लायिल्लेखातीर १९५९ त, भौतिकशास्त्राखातीर आशिल्लो नोबेल पुरस्कार चेबरलेन हाका सेग्रे हाच्यावांगडा वांटून मेळ्ळो. १९५६ त, अँटीप्रोटोन्सां पसून अँटीन्यूट्रॉन मेळोवपाकूय ताका यश आयलें. - कीं. वि. सं. मं चेबरलिन, सर जोसेफ ओंस्टिनः (जल्मः १६ ओक्टोबर १८६३, बर्मिंगहॅम; मरणः १६ मार्च १९३७, लंडन). एक ब्रिटीश मुत्सद्दी. जोसेफ चेंबरलिनाचो चलो आनी पंतप्रधान नेव्हिल चेबरलिनाचो (१९३७-४०) सावत्र भाव. ताणे रग्बी आनी ट्रिनिटी महाविद्यालयांत आनी फुडें फ्रांस आनी जर्मनी हांगा शिकप घेतलें. १८९२ त तो हुजूरपक्षावरवीं HTTŘIī (House of Commons) हुजूरपक्ष १८९५ त सत्तेर येतकच ताका वेगवेगळीं अधिकारपदां मेळत ૭૬°
