चैत्र:हिंदू पंचांगांतलो पयलो म्हयनो. पुनवेच्या सुमाराक चंद्र चित्रा नक्षत्रांत अाशिल्लयान चैत्र हें नांव चड करून वेदकाळांत पडलां अासूंक जाय. हाका मधुमास म्हणटात. सूर्य मीन राशींत आसतना चैत्राक सुखात जाता. मेष संक्रांत चैत्रांत येता. चैत्र शुध्द प्रतिपदा (संवसार पाडवो) शालिवाहन शकाचो वर्सारंभ तेचप्रमाण साडेतीन म्हुर्तातलो एक आसून त्या दिसा घुडयो-तोरणां उबारून नव्या वर्साक उमेदीन येवकार दितात. पंचांगाची पूजा करतात आनी कोडूलिंबाच्या पानांची चेटणी करून खातात. ह्याच दिसा वसंत ऋतू, संवत्सर आनी चंडिका नवरात्र (वासंतिक देवी नवरात्र) सुरू जाता. ह्याच दिसा भलायकेचें प्राप्ती व्रत, विद्याव्रत आनी तिलकव्रत करतात. हे प्रतिपदेक सुर्योदयावेळार ब्रह्मदेवान सृश्ट निर्माण केली, अशें हेमाद्रीचें ब्रह्मवचन आसा.
शुध्द पक्षांत गौरीपूजा, मत्स्यजयंती (तृतीया), भवानीची उत्पत्ती (अश्टम), रामनम, दोलोत्सव (एकादस), दमनोत्सव, महावीराचो जल्म, म्हाराष्ट्रांत गौरीची स्थापना (शुध्द तृतीया) आनी हनुमान जयंती, चैत्री याग (पुनव) हे म्हत्वाचे दीस येतात. चैत्र शुध्द तृतीयेक शंकरावांगडा गौरीची पूजा करतात आनी फूडें म्हयनोभर तांचो दोलोत्सव मनयतात. हेच तृतीयेक मत्स्यजयंती येता.
चैत्र शुध्द पंचम ही कल्पादी तीथ जावन आसा. चैत्रांतले शुध्द अष्टमीक भवानीची उत्पत्ती जाली, म्हूण ह्या दिसा भवानीचें दर्शन घेवचें अशें सांगलां. ह्या दिसा अशोककलिकाप्राशन होय एक विधी सांगला. ह्या दिसा जितेंद्रिय जावन लौहित्य तीर्थांत न्हाण घेवपी ब्रह्मपदाक पावता, अशें एक वचन आसा. चैत्र शुध्द नम ही रामनम म्हुण मनयतात. चैत्र शुध्द एकादशीक दोलोत्सव येता. त्या दिसा वैष्णव लोक लक्ष्मीसकट विष्णूचें आंदोलन (झोपाळो) करतात. चैत्र शु. व्दादशीक दमनोत्सव म्हळयार विष्णुची दवण्यान (शेंवत्याची एक जात) पूजा करतात.
चैत्र म्हयन्यांत दर दिसा आंगणांत एक चौकोन सोरोवन ताचेर खाशेले तरेची ऱांगोळी काडटात, तिका चैत्रांगण अशें म्हण्टात. ह्या चैत्रांगणाचेर हळद-कुकूम आनी फुलां घालतात. तेचप्रमाण ह्या म्हयन्यांत तुळशी वृंदावनाचेर अभिषेक करतात. वद्य त्रयोदशीक शततारका नक्षत्र आयल्यार 100 सूर्यगिराणांचो आनी शेनवार आयल्यार महावारूणी योग करतात. चैत्रांतले उमाशेक रावणाचो वध जाल्लो.
गोंयच्या नागेश देवस्थान, बांंदोडें हांगा वर्सुकी महापर्वणी महोत्सव चैत्र शुक्ल पुनवे दिसा मनयतात आनी चैत्र वद्य प्रतिपदा दिसा फांतोडेर महारथोत्सवान सांगता जाता.
श्री शांतादुर्गा कुंभारजुवेकरीण देवस्थान, माशेल हांगाचो वर्सुकी पालखेचो उत्सव फाल्गुनाचे अखेरेक वा चैत्राच्या आरंभाक मनयतात. देवीची पालखी माशेलांतल्यान दर वर्सा कुंभारजुंव्यां वता आनी सगळ्या हिंदुंच्या घरांत वचून, पूजाअर्चा स्वीकारून चैत्र शुक्ल पंचमीक परत आपल्या देवळांत माशेलांत येता.
श्री महालक्ष्मी देवस्थान, बांदोडें हांगा वर्सुकी उत्सव चैत्र शुक्ल प्रतिपदेसावन चैत्र शुक्ल एकादशीमेरेन मनयतात.
श्री महालक्ष्मी देवस्थान, पणजी हांगा रामनम, चैत्री पुनव आनी अक्षय तृतीया मनयतात.
-कों. वि. सं. मं
चोडणकार, काशीनाथ रामा: (जल्म: 4 आॅक्टोबर 1920, शिवोली-बारदेस).
गोंयचो सुटके झुजारी. 'नॅशनल काँग्रेस गोंय' आनी 'आझाद गोमंतक दल' ह्या संघटनांचो तो वांगडी आसलो. पिटर आल्वारीस आनी बाळा काको़डकार हांच्या फुडारपणाखाला ताणें काम केलें. बसकांनी वांटो घेवप, पत्रकां वांटप, वण्टीपत्रकां लावप असलीं कामां तो करतालो. बेळगांव, दोडामार्ग आनी कणकवली हांसासर यो-वच करून तो कार्यकर्त्याकडल्यान राष्ट्रीय साहित्य एकठांय करतालो. 'आझाद गोेमंतक दल' संघटनेक तेंको दिल्ल्या आरोपाखाल पोलिसांनी 1956 त ताका धरलो आनी पणजे बंदखणींत दवरलो. 1972 त भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केला.
-कों. वि. सं. मं.
चोडणकार, दत्ता फोंडू: (जल्म:1912, अस्नोडें-बारदेस; मरण:18 मार्च 1986). गोंयचो सुटके झुजारी. ताणें मुळावें शिक्षण मराठींतल्यान घेतलें. 'आझाद गोमंतक दल' संघटनेचो तो वांगडी आशिल्लो. 1947-50 ह्या काळांत ताणें सुटके झुजाचो जायतो वावर केला. फेब्रुवारी 1955 त 'आझाद गोमंतक दल' संघटनेच्या कमांडोक, अस्नोडेंच्या पोलीस ठाण्याचेर धाड घालून ताणें आदार दिल्लो. उपरांत बाळा मापारी वांगडा ताका धरलो आनी आग्वाद बंदखणींत दवरलो. 'आझाद गोमंतक दल' संघटनेच्या कार्यकर्त्यानी धाड घालून जो दारुगुळो हस्तगत केल्लो, तेविशीं ताचेकडल्यान खबर मेळची म्हुण पोलिसांनी ताका खूब त्रास दिले. मोहन रानडे आनी हेर तीस कार्यकर्त्यावांगडा ताकाय प्रादेशीक लश्करी न्यायालयामुखार (territorial military tribunal) हाडलो, तेन्ना ताची निर्दोश सुटका जाली. भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केला.
-कों. वि. सं. मं.
चोडणकार, निळकंठ शंकर: (जल्म: 1 जानेवारी 1932, पिर्ण-बारदेस). गोंयचो सुटके झुजारी. ताणें मुळावें शिक्षण मराठींतल्यात घेतलें. तो पोर्तुगेज सैन्यांत काम करतालो; तरीय लिपचोरयां 'नँशनल काॅंग्रेस गोंंय' संघटनेक तेंको दितालो. गोंय सुटके सैन्याच्या मार्गदर्शनाखाला ताणें रिवण पोलीस ठाण्यासावन पिस्तुलां हस्तगत केलीं. उपरांत तो गोंय सुटके सैन्याचो वांगडी जालो आनी तांच्या जायत्या वावरांत वांटो घेवंक लागलो. 1977 वर्सा भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केला.
-कों. वि. सं. मं.
चोडणकार, पुंडलीक रामा: (जल्म: 1935, शेळपें- बारदेस). गोंयचो सुटके झुजारी. ताणेंस प्राथमिक शिक्षण मराठींतल्यान घेतलें. तो राजकी वावरांत वांटो घेतालो. 1954 त ताका धरलो, तकलेचे सगळे केंस तासून ताची धिंड काडली आनी बंदखणींंत दवरलो. 1973 वर्सा भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.
-कों. वि. सं. मं.
चोडणकार, शिवराम लक्ष्मण: (जल्म:10 जानेवारी 1924, हातुर्ली-दिवचल). गोंयचो सुटके झुजारी. तो 'आझाद गोमंतक दल' संघटनेचो वांगडी आसलो. संघटनेच्या कार्यकर्त्याक गोंयांत भितर सरपाक तशेंच गोंयाभायर वचपाक तो आदार दितालो. 1959 वर्सा पोर्तुगेज पोलीस ठाण्याक ताणें उजो लायलो आनी तांचे भेस आनी पिस्तुलां घेवन ताणें पळ काडलो. धा दिसांभितर पोलिसांनी ताच्या घराचेर धाड घाली आनी ताका धरलो. ताका बरेच खर त्रास दिले आनी स म्हयने बंदखणींत दवरलो. सरकारान मानपत्र दिवन ताचो भोवमान केला. चोडणेच्या गांवकऱ्यांकडसून ताचो सत्कार जाला.
-कों. वि. सं. मं.
चोरी: दुसऱ्याच्या नकळत वा मान्यतायेबगर ताचे मालकेची वस्त व्हरप आनी स्वता खातीर वा हेर कामांखातीर तिचो उपेग करप, ह्या कर्तुपाक सादारपणान चोरी अशें म्हणटात. भारतीय दंड संहितेंत केल्ले चोरयेचे व्खाख्येवरवीं एकाच जाग्यार आशिल्ली (स्थावर) मालमत्ता वा जमनीक लागून आशिल्ली वस्त चोरयेचो विशय जावंक शकना. पूण ती वस्त जमनीसावन वेगळी केली
