जोशी,लक्ष्मणशास्त्री:(जल्म:२७ जानेवारी १९०१,पिंपळनेर-धुळे-महाराष्ट्र). एक व्हड विचारवंत,संस्कृत पंडीत आनी मराठी विश्वकोशाचो मुखेल संपादक.बापायचें नांव बाळाजी शास्त्री आनी आवयचें नांव चंद्रभागा.ताणें वयाच्या चवदाव्या वर्सा प्राज्ञ शाळेंत,केवलानंद सरस्वती हाच्या मार्गदर्शनाखाल न्याय वेदान्ताच्या पुर्विल्ल्या शास्त्राचें शिक्षण घेतलें.१९२३ वर्सा कलकत्याच्या शासकीय संस्कृत महाविद्यालयांतल्यान तर्कतीर्थ ही पदवी घेतली.इंग्लीश भास आनी आर्विल्लें अस्तंती ज्ञानविज्ञान हाचो ताणें खोलायेन अभ्यास केलो.वाई ह्या वाठारांत रावन ताणें प्राज्ञ पाठशाळेचें आनी मराठी विश्वकोशाचें कार्य केलें.महत्मा गांधीच्या अस्पृश्यता निवारण कार्याखातीर ताणें हिंदुधर्मशास्त्राचेर भाश्य बरयलें. १९३० आनी १९३२ वर्सा जाल्ले असहकार चळवळींत ताणें वांटो घेतिल्ल्यान ताका दरेक फावट स स म्हयने बंदखण भोगची पडली.१९३६ वर्सा उपरांत मानवेंद्रनारथ रॉय हाच्या 'रेडिकल डेमॉक्रॅटिक' पक्षाचो तो कार्यशील वांगडी जालो.१९४० वर्सामेरेन आनू भारताचे सुटके उपरांतच्या काळांत ताका कॉंग्रेस पक्षाचो एक विचारवंत आनी भाश्यकार म्हूण वळखतात.वाई वाठारांत ताणें हरिजन विद्यार्थ्यांखातीर वसतीगृह,हातांनी कागद तयार करपाचो कारखानो,अद्यावत मुद्रणालय आदींची थापणूक केली.१९५१ वर्सा ताणें सोरटी सोमनाथ ह्या देवळाचो जिर्णोध्दाराचो वावर केलो. वाईच्या महाविद्यालयाचो तो संस्थापक वांगडी आसा.प्राज्ञ पाठशाळेवरवीं ताणें धर्मकोशाच्या संपादनाचो वावर हातांत घेतिल्लो.ह्या कोशाचे इकरा खंड उजवाडाक आयल्यात. १९६० वर्सा तो महाराष्ट्र राज्य साहित्य संस्कृती मंडळाचो अध्यक्ष जालो.ह्या मंडळावरवीं तो वीस खंडीय मराठी विश्वकोशाचें मार्गदर्शन करता.ताच्या ग्रंथाची कांय नांवां अशीं आसात.'शुध्दिसर्वस्वम'(१९३४),'आनदमिमांसा'(१९३८),'हिंदुधर्माची समीक्षा'(१९४१),'जडवाद'(१९४१),'ज्योतिनिबंद'(१९४७),'वैदिक संस्कृतीचा विकास'(१९५१),'आधुनिक मराठी साहित्याची समीक्षा व रससिध्दांत'(१९७३).ताणें राजवाडे लेखसंग्रह (१९६४) आनी लोकमान्य टिळक लेखसंग्रह (१९६९)ह्या ग्रंथाचें संपादन केलां.तशेंच ताणें हेर जायते लेख आनी प्रस्तावना बरयल्यो आसात.'हिंदुधर्माची समीक्षा' हो ग्रंथ बरोवन ताणें आर्विल्ल्या काळांत समाजीक उदरगतीचे नदरेन पारंपारिक धर्ममूल्यां कितलीं उपेगी आसात हाची विस्कटावणी केल्या.गोवर्धन पारिख हाणें ह्या ग्रंथाचो 'ए क्रिटीक ऑफ हिंदुइझम' (१९४८)ह्या नांवान इंग्लीश अणकार केला.मराठी साहित्याखातीर आशिल्लो साहित्य अकादेमीचो पयलो वयलो पुरस्कार १९५५ वर्सा ताच्या 'वैदिक संस्कृतीचा विकास' ह्या ग्रंथाक मेळ्ळो.आर्विल्ल्या मराठी साहित्याची समीक्षा,संस्कृतीचा रससिध्दांत,मराठी संताचो वावर हेविशीं लेख बरोवन ताणें लोकांमुखार नवी नदर दवरली.ताच्या कांय वेंचीक लेखांचो झेलो 'विचारशिल्प' ह्या नांवान उजवाडाक आयला. १९५४ वर्सा दिल्ली हांगासर भरिल्ल्या साहित्य संमेलनाचो तो अध्यक्ष आसलो.१९७९ वर्सा मुंबय विद्यापीठाचे वतीन ताका एल्.एल.डी.ही पदवी मेळ्ळ्या.१९७३ वर्सा संस्कृत पंडीत म्हूण आनी १९७६ वर्सा पद्मभूषण ही पदवी दिवन भारत सरकारान ताचो भोवमान केला. ताणें व्याख्यानां,परिशदो आदींच्या निमतान भारतभर प्रवास केला.तशेंच ताणें अमेरिका,ब्रह्मदेश,रशिया,युरोप,आशिया,आफ्रिका ह्या वाठारांनी भारताच्या प्रतिनिधी मंडळाचो वांगडी म्हूण वा स्वतंत्रपणान निमंत्रित म्हूण भोंवड्यो केल्यात.
जोशी,विष्णु पांडुरंग:(जल्म:२४ जुलय १९२०,धावें-सत्तरी). गोंयचो सुटके झुजारी.बापायचें नांव पांडुरंग विष्णु जोशी.ताणें प्राथमिक शिक्षण मराठी आनी पोर्तुगेजींतल्यान घेतलें.१९५४ वर्सा सावन तो 'नॅशनल कॉंग्रेस गोंय'संघटनेचो वांगडी आसलो.सुटके झुजारी पीटर आल्वारीस हाच्या फुडारपणाखाल ताणें वावर केला.वण्टीपत्रकां लावप,बसका घेवप,लोकांमदीं सुटके झुजाविशीं प्रचार करप असलीं कामां तो करतालो.ते भायर सुटके झुजाऱ्यांखातीर जेवण आनी रावपाची वेवस्था तो करतलो.१९५४ वर्सा सुटके झुजारी विश्वनाथ ए.जोशी हाचेवांगडा कानकुंभी वाठारंत गोंयची शीम हुंपता आसतना ताका धरलो.दोन दिसां उपरांत ताका सोडलो.२६ जानेवारी १९५५ दिसा धावें,वाळपय वाठारांत जो सत्याग्रह जाल्लो तातूंत ताणें वांटो घेतिल्लो.थंय वाटेर सोनाळ वाठारांत ताका पोलिसांनी धरलो आनी पणजे पोलिस ठाण्यांत व्हेलो.२२ जुलय १९५५ दिसा पोर्तुगेज सरकाराच्या प्रादेशिक लश्करी न्यायालया (Territorial Military Tribunal)मुखार ताची चवकशी जाली.ताका आठ वर्सां खर बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली.दिसाक बारा इस्कूद हे प्रमाण दोन वर्सां दंड भरुंक लायलो.ते भायर १५ वर्सांखातीर ताचे राजकी हक्क काडून घेतले. १ जुलय १९५९ दिसा सुटका जाली.१५ ऑगस्ट १९७२ दिसा भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.१८ जून १९८१ दिसा गोंय सरकारान सुटके झुजांतल्या ताच्या वावराचो भोवमान केलो.
जोशी,श्रीधर महादेव:(जल्म:१२ नोव्हेंबर १९०४,जुत्रर-पुणे;१ एप्रिल १९८९,पुणे). एक व्हड सुटके झुजारी.एक निश्ठावंत समाजवादी फुडारी आनी कामगार फुडारी.'एसेम'ह्या नांवान तो परिचित आसा.ताचो जल्म एका वर्गीय घराब्यांत जालो.मुळावें शिक्षण पुराय जावंचेआदींच ताचो बापूय भायर पडलो.पुणेच्या फर्ग्युसन महाविद्यालयांतसून तो बी.ए.जालो (१९२९)आनी १९३४ त एलएल.बी.जालो.तारा पेंडसे ह्या चलयेवांगडा १९३९ त तो लग्न जालो.ताका दोन भुरगीं आसात. विद्यार्थी आसतनाच म.गांधीचे चळवळीकडेन तो आकर्शित जालो.ताणें विद्यार्थ्यांचो एकवट घडोवन हाडून मुंबय युथ लीगाची परिशद घडोवन हाडली (१९२७).हरिजनांक पुण्यातले पर्वती हांगाच्या देवळांत प्रवेश मेळचो म्हूण ताणें सत्यग्रह केलो(१९२९).ताचेंआदीण ताणें सायमन आयोगाआड मोर्चा काडिल्लो.मीठाच्या सत्याग्रहांत वांटो घेतलो,म्हूण ताक अटक जाली आनी ख्यास्त भोगची पडली.ह्या काळांत ताणें मार्क्सवाद आनी समाजवाद हांचो अभ्यास केलो आनी तो समाजवादी जालो.मानवेंद्रनाथ रॉय हाका मुक्त करचो म्हूण ताणें उलोवप स्वीकारले.तेखातीर ताका परत अटक जाली. ताणें कांय वांगड्यांचे मदतीन कॉंग्रेस सोशॅलिस्ट पक्षाची थापणूक केल्ली.कॉंग्रेस मंत्रीमंडळ आसतना ताणें शेतकामत्यांचो मोर्चो काडलो (१९३७).'छोडो भारत'(चलेजाव)आंदोलनाच्या वेळार (१९४२) तो भूंयगत जालो पूण १९४३ त ताका अटक जाली.१९४६ त तो मुक्त जालो. तो राश्ट्र सेवा संस्थापकांतलो एक संस्थापक जावन आसा.१९४०-४१ आनी १९४७-५१ ह्या काळांत राष्ट्रसेवा दलाचो तो दलप्रमुख आशिल्लो.१९४८ त तो महाराष्ट्राच्या समाजवादी प्क्षाचो अध्यक्ष जालो.साने गुरुजी सेवापथकांत ताणें वांटो घेतलो(१९५०)आनी 'साधना'हे सप्तकी नेमाळें चलोवपाखातीर विश्र्वस्त समितीची थापणूक करून हें सप्तकी नेमाळें फुडें चालू दवरलें.फुडें तो मुंबय विधानसभेचेर वेंचून आयलो (१९५३).म्हारगाय,भुदान हे चळवळींनी ताणें वांटो घेतलो.स्वातंत्र्याउपरांत कामगारांचें संघटन आनी तांचे प्रस्न हातूंत ताणें विशेश लक्ष घालें. हाचे आदीं गोवा विमोचन समिती आनी संयुक्त महाराष्ट्राची चळवळ हातूंत ताणें फुडाकार घेतलो.संयुक्त महाराष्ट्र समितीचो १९५६-६१ ह्या काळांत तो सरचिटणीस आशिल्लो.ताणें केंद्रीय सरकारी नोकराच्या
