आनी मध्य प्रदेश ह्या राज्यांची शिक्षणीक पुर्नसंघटना समिती आनी हेर जायत्या शिक्षणीक समित्यांचेर ताणें काम केलें.'संवसारीक विद्यापीठीय सेवा'(World University Service)हांणी ताका भारतीय राश्ट्रीय समितीचो अध्यक्ष केलो आनी १९५४ त हे संस्थेचेर आंतरराश्ट्रीय अध्यक्ष ह्या पदाचेर ताची नेमणूक जाली.१९५६ त तो राज्यसभेचेर वंचून येतकच १९५६-५८ ह्या काळांत भारतीय प्रतिनिधी म्हूण युनेस्कोच्या कार्यकारी मंडळाचेर ताणें काम केलें.१९५७ त,तो बिहारचो राज्यपाल जालो आनी १९६२ त, भारताचो उपराश्ट्रपती जालो.१९६७ त,तो भारताचो राश्ट्रपती जालो.ह्या उच्च पदाचेर आसतनाच ताका अकस्मात मरण आयलें. पद्धविभूषण (१९५४) आनी भारतरत्न (१९६२) दिवन,भारत सरकारान शिक्षणाच्या मळावेल्या ताच्या मोलादीक वावराचो भोवमान केलो.दिल्ली,कलकत्ता,अलिगड,अलाहाबाद आनी कायरो विद्यापीठांनी ताका डी.लिट्.पदवी दिवन ताचो भोवमान केलो. शिक्षण,अर्थशास्त्र ह्या विशयांवयले आपले विचार ताणें व्याख्यानांवरवीं मांडले.ताचीं पदवीदान सुवाळ्यांनी दिल्लीं आनी हेर व्याख्यानां 'The Dynamic University'ह्या नांवान उजवाडाक आयल्यांत.ताणें जर्मन भाशेंत महात्मा गांधीचें चरित्र बरयलें.प्लॅटोचें 'Republic आनी कॅननचें 'Elementary Political Economy'ताणें उर्दू भाशेंत अणकारलें.ल्हान भुरग्यांखातीर ताणें कांय काणयो बरयल्यो. एक नेमस्त,चरित्र्यवान आनी शिक्षणतज्ञ असो राश्ट्रीय मुस्लिम फुडारी म्हूण ताचो वावर खूब म्हत्वाचो आसा.
झिंबाब्वे:झिंबाब्वे प्रजासत्ताक.आदलें नांव ऱ्होडेशिया.दक्षिण आफ्रिकेंतलें एक स्वतंत्र राश्ट्र.हाचे दक्षिणेवटेन आफ्रिकेचें प्रजासत्ताक नैऋत्य आनी अस्तंतेक बोटस्वाना,उत्तरेवटेन झांबिया आनी ईशान्य आनी उदेंवटेन मोझंबीक देश आसात.क्षेत्रफळ ३,९०,७५९ चौ.किमी.राजधानी हरारे (पयलींची सॅलीसबरी). भूंयवर्णन:झिंबाब्वेचो पुराय वाठार समुद्र थरासावन सुमार ३०० मी.परस चड उंचायेचेर आसा.ईशान्य-नैऋत्य पातळिल्ल्या पठारांची उंचाय १,२१९ मी.ते १६७५ मी.मेरेन आसा.अस्तंतेवटेनची उमटाली ही दोंगरावळ १८२९ मी.ते २,४३८ मी.मेरेन उंचायेची आसा.सगळ्यांत ऊंच दोंगरातेंगशी म्हळ्यार माऊंट इन्यांगी (२,५९५ मी.).ह्या देशांतली मुखेल न्हंय साबी.हेर न्हंयो शेजारच्या देशांतल्यान हांगा व्हांवत येतात.हे भायर लुंडी,झांबेझी,लिंपोपो ह्यो मुखेल आसात.ह्या देशाच्या झांबियावटेनचे शिमेर कारिबा सरोवर आसा. हवामान,वनस्पत आनी मोनजात:चोंय वटांनी जमीन आशिल्ल्यान आनी ह्या देशाक खंयचेच वटेन दर्यादेग नाशिल्ल्याचो हवामानाचेर परिणाम जाता.नोव्हेंबर ते मार्चमेरेन उश्ण आनी पावसाळ्याचो रुतू आसता.मे ते ऑगस्ट मेरेन शिंयाळो आनी ऑगस्ट ते ऑक्टोबर मेरेन गिम आसता.उंचेल्या वाठारांनी गिमांत तापमान २६.७ से.ते ३२.२ से. आनी शिंयाळ्यांत १२ से.ते १३ से.इतले आसता.उंचेल्या वाठारांनी पावस चड पडटा.थंय वर्सुकी पावसाचें प्रमाण १०२ सेंमी.आसा.उणे उंचायेच्या वाठारांत वर्सुकी पावस ४१ ते ६१ सेंमी.आनी कांय वाठारांनी ताचेयपरस उणो पडटा. ह्या देशांत सॅव्हाना प्रकारचें तण सगळेवटेन दिश्टी पडटा.रानांय कांय वाठारांनी आसात.रानांनी साग,बॅओबा,निलगिरी हांचेवांगडा तरेकवार झोपां आनी ल्हानसान तरांतरांचे रूख आसात. शिंव,बिबटो वाग,चित्तो,सीव्हेट,काळें आनी तपकिरी तरस,कोलसुणें,कोलो,झोरिला,रॅटेल,मुयो खावपी प्राणी,हत्ती ह्या सारकी मोनजात आसा.न्हंयांनी मानगीं आनी हिप्पो दिसून येतात.मांबा,बूमस्लॅंग,काळ्या गळ्याचो पारो हे सोरोप तशेंच बॅबून माकडां हांगा आसात.हांगाच्या हेर तरेकवार सुकण्यावांगडा गरुडांचें प्रामाण बरेंच चड आसा. इतिहास:अश्मयुगीन संस्कृतायेचे ५,००,००० वर्सांपयलींचे अवशेश ह्या देशांत सांपडल्यात.सान हे आयजमेरेन बोटस्वानांतल्या कलहरी वाळवंटांत सांपडपी लोक ह्या पोरन्या लोकांचे वंशज आसूंये अशें जाणकारांचें मत आसा.बांटू भाशा उलयतल्या लोकांनी ह्या लोकांक वाळवंटांत धांवडावन घाल्ले अशें म्ह्ण्टात.५ व्या ते १० व्या शतमानाच्या काळांत बांटू पाविल्ले.आफ्रिकेंतल्या हेर बऱ्याच देशांभशेन ह्याय देशाची म्हायती संवसारातल्या हेर लोकांक नाशिल्ली.१५ व्या शेंकडयांत पोर्तुगेजांनी आफ्रिकेच्या खंडांत उदेंत-अस्तंत मार्ग सोदपाचो यत्न केलो.तेन्ना तांचो ह्या वाठाराकडेन संपर्क आयिल्लो.डेव्हिड लिव्हिंगस्टन त्या वाठारांत पावलो.तो वैजकी मिश्नरी आशिल्लो.ताच्या हांगा येवपाउपरांत युरोपीयन हांगा बऱ्याच व्हडा संख्येन येवंक लागले.१८९३ ते१८९८ ह्या काळांत सर सेसिल जॉन ऱ्होडस हाणें हांगा ब्रिटीश वसाहतवादाची बुन्याद घाली.ताणें आपल्या सैन्याच्या बळाचेर हांगा शेक पातळावन सॅलीसबरी शाराची थापणूक केली.ह्या वाठाराक 'ऱ्होडेशिया' म्हण्टाले.ब्रिटीश साउथ आफ्रिका कंपनीवरवीं हांगाचो राज्यकारभार चलूंक लागलो.१९२३ त ऱ्होडेशियान दक्षिण वाठाराचेर ब्रिटीश सरकाराची थेट सत्ता चलूंक लागली आनी उपरांत धा वर्सानी पुराय देश ब्रिटीश साउथ आफ्रिका कंपनीचें शासन वचून ब्रिटीश सरकाराचे सत्तेखाला आयलो. १९५३ तन्यासालॅंड,उत्तर आनी दक्षिण ऱ्होडेशिया हांचे मेळून एक संघराज्य निर्माण जालें,पूण १९६३ त ह्या संघराज्यांचे विसर्जन जालें आनी ऱ्होडेशिया स्वतंत्रताय मेळोवपाचे नदरेंतल्यान यत्न कर्य्य्ंक लागलो.काळ्या आनी गोऱ्यांमदीं सत्तेक लागून वाद जालो आनी हो वाद मिटचेपयलींच १९६५ त पंतप्रधान इयान स्मिथ हाच्या फुडारपणाखाला दक्षिण ऱ्होडेशियान स्वतंत्रताय जाहीर केली.१९७० त ऱ्होडेशियान प्रजासत्ताकाची घोशणा केली.हे गजालीक ब्रिटन संयुक्त राश्ट्रां आनी बऱ्याच आफ्रिकन राश्ट्रांचो विरोध जालो.ऱ्होडेशियांचेर तांणी अर्थीक बहिश्कार घालो.देशांतली परिस्थिती इबाडूंक लागली आनी बंडखोरीचें प्रमाण वाडलें.इयान स्मिथ हाणें ह्या वेळार झिंबाब्वे नॅशनल पीपल्स युनियन ह्या राश्ट्रवादी पक्षांवांगडां कबलात केली. १९७९ त इअयान हाणें स्मिथ हाणें संविधान मुखार दवरलें आनी बिशप आबेल मुझोरेवा हाका पंतप्रधान करून सरकाराची थापणूक केली.ह्या सरकाराक 'झिंबाब्वे आफ्रिकन पीपल्स युनियन'आनी 'झिंबाब्वे आफ्रिकन नॅशनल युनियन' हांणी जोशुआ एनकोमो आनी रॉबर्ट मुगाबे हांच्या फुडारपणाखाला विरोध केलो.१९८० त हांगा रॉबर्ट मुगाबे पंतप्रधान जालो.एनकोमो आनी ताचेंमदीं मतभेद जाले आनी १९८२ त ताणें एनकोमो हाका आपल्या मंत्रीमंडळांतल्यान काडून उडयलो.ताचेपयलीं १९८० त ह्या देशाचें ऱ्होडेशिया हें नांव बदलून झिंबाब्वे प्रजासत्ताक अशें दवरलें.१९८५ त मुगाबे आनी एनकोमो हांचे संबंद सुदारले.त्याच वर्सा जाल्ल्या वेंचणुकांतल्यान रॉबर्ट मुगाबे हाका पर्थून पंतप्रधान म्हूण लोकांनी वेंचून काडलो.सद्यामेरेन तोच हांगाचो पंतप्रधान आनी कनान बनाना हो राश्ट्रपती जावन आसा. राज्यवेवस्था:१९८० त जाहीर केल्ल्या संविधानाप्रमाण झिंबाब्वे हो एक प्रजासत्ताक देश आसा.राश्ट्राध्यक्ष हो नांवापुरतो देशाच्प मुखेली आसता आनी खऱ्या अर्थान देशाचो आनी सरकाराचो मुखेल पंतप्रधान आसा.हांगाचें विधीमंडळ दोन घरांनी भरता.काळ्या आनी गोऱ्या लोकांखातीर मतदान पध्दत वेगवेगळी आसा.विधीमंडळाच्या एका घरांत गोऱ्यांखातीर २०% जाल्यार दुसऱ्या घरांत २५% जागे राखीव आसात.थळाव्या राज्यकारभाराखातीर देशाचे सात प्रांत केल्यात,पूण ह्या प्रांतांनी खासा अशें प्रांतीय सरकार नासता.केंद्र सरकारावरवींच ह्या प्रांतांचो राज्यकारभार चलता.शारांचे प्रशासन नगरपालिका सांबाळटा.गांवांगांवांनी सरकारान नेमिल्ले गांवमुखेली हेर प्रशासनाचो भार सांबाळटात.
