हांगाचें शिक्षणाचें माध्यम पुरायपणान इंग्लीश भाशेंतल्यान आसा.ह्या देशांतले बरेच विध्यार्थी शिक्षणाखातीर अमेरिका,ब्रिटन,भारत,कॅनडा ह्यासारक्या देशांनी वचून रावल्यात. भाशा:इंग्लीश ही ह्या अधिकृत भास.शोना,एनडेबेले,न्यांजा ह्यो भाशा वेव्हारांत बऱ्योच उपेगी आसात.हेभायर हेर बऱ्योच आफ्रिकन भाशा हांगाच्या लोकांमदीं प्रसारांत आसात. म्हत्वाचीं थळां: हरारे ही राजधानी,बुलावयो,चिटुंग्वीझा,ग्वेरू, मुटारे,हीं शारां लोकसंख्या,उदरगत आनी हेर नदऱेंतल्यान म्हत्वाचीं आसात.पर्यटन थळांय जायतीं आसात.
झिगमोंडी,रिखार्ट आडोल्फ:(जल्म १ एप्रिल १८६५,व्हिएन्ना-ऑस्ट्रिया;मरण:२४ सप्टेंबर १९२९,गटिंगेन-अस्तंत जर्मनी). ऑस्टेलियन रसायनशास्त्रज्ञ.१८८९ त ताणें म्यूनिक (जर्मनी)विद्यापीठाची पीएच.डी.पदवी मेळ्यली.१८९३ त,ताणें ग्रात्स हांगाच्या तांत्रिक विद्यालयांत अध्यापन केलें.१९०७ त,तो गटिंगेन विद्यापीठांत प्राध्यापक आनी 'Institute of Inorganic Chemistry'हे संस्थेचो संचालक जालो. कलिक रसायनशास्त्राची (Colloidal Chemistry)घटमूट बुन्याद घालून ताणें तातूंत आर्विल्ल्यो संशोधन पध्दती सोदून काडल्यो आनी तांचो उपेग करून कलिल विद्राव (Colloidal Solutions)विशमांगी (heterogeneous)आसतात,हें सिध्द केलें.विघुत विच्छेघांक (electrolytes)हांकां लागून कलिलांचें (coagulation)जावपाची यंत्रणा आनी जेलांची (gels)संरचना,हाचेविशीं ताणें मोलादीक संशोधन केलें.कलिलांचें पध्द्तशीर संशोधन करपाखातीर ताणें अतीत सूक्ष्मदर्शक (ultra microscope)हें उपकरण सोदून काडलें.ह्या मोलादीक वावराखातीर १९२५ त,रसायनशास्त्र विशयाखातीर आशिल्लो नोबेल पुरस्कार ताका फाव जालो.ताच्या ह्या वावराक लागून जीवरसायनशास्त्र,सूक्ष्मजंतुविज्ञान आनी मृदा (soil)भौतिकी ह्या विशयांतले कांय प्रस्न सोडोवप सोपें जालें.ताणें कांय ग्रंथ बरयल्यात.
झिग्लर,कार्ल:(जल्म:२६ नोव्हेंबर १८१८,हेल्सा-अस्तंत जर्मनी;मरण:१२ ऑगस्ट १९७३,मुल्हेम). जर्मन रसायनशास्त्रज्ञ.ताणें १९२० त,मार्बर्ग विद्यापीठाची डॉक्टरेट मेळयली.कांय काळ फ्रॅंकफर्ट हांगा व्याख्यातो म्हूण काम करतकच १९२७ त,ताणें हायड्लबर्ग विद्यापीठांत रसायनशास्त्राचो प्राध्यापक म्हूण काम केलें.१९३६ त'केमिकल इन्स्टिटयूट हालेसाल'हे संस्थेचो तो प्राध्यापक आनी संचालक जालो.१९४३ त,तो मुल्हेम-इ-रुर हांगाच्या 'काइसर विल्हेल्म इन्स्टिटयूट फॉर कोल रिसर्च' हे संस्थेचो संचालक जालो आनी १९६९ त,निवृत जायमेरेन ताणें थंय काम केलें. झिग्लर हाणें Organoaluminium संयुगां ह्या विशयाचेर म्हत्वाचें संशोधन केलें.नवे उत्प्रेरक.(catalysts)वापरून ताणें Ethylene आनी Butadiene हांचे लांब सरपळ्यो आशिल्ले बहुलक (polymers)तयार करपाचो सोद लायलो.ताच्या ह्या मोलादीक संशोधनाखातीर झिग्लर हाका १९६३ त,रसायनशास्त्राखातीर आशिल्लो नोबेल पुरस्कार गिलियो नाटा ह्या शास्त्रज्ञावांगडा वांटून मेळ्ळो.ताणें कृत्रिम प्लास्टिक,धागे (fibres),रबराचें संश्लेशण आनी फिल्मां तयार करपाविशीं म्हत्वाचें संशोधन केलें.
झिम्मा:महाराष्ट्रांतल्या बायलांचो एक नृत्याचो प्रकार हातूंत बायलो वाटकुळ्यो उब्यो रावतात आनी नाचतासतना एक फावट स्वताच्या तर दुसरे फावट दुसरे बायलेच्या हाताचेर ताळी वाजयतात.झिम्मा खेळटना स्वताभोंवतणी घुंवल्या उपरांत ताळी दिवपाची आसता.कांय फावट बायलो वर्तुळांत जोडयेन उब्यो रावतात आनी एकामेकांच्या हातार ताळ्यो दिवन फुडें वतात.सुर्वेक हो नाच ल्हव ल्हव सुरू जाता आनी उपरांत तातूंत नेट भरता.झिम्म्याचो 'खांदी झिम्मा' म्हूण आनीक एक प्रकार आसा.तातूंत दोन चलयो एकामेकांमुखार उब्यो रावन एकामेकाच्या हातार हात मारतात आनी उपरांत हात फाटल्यान घेवन ते खांदार दवरतात.हें जातकच आपले भोंवतणी एक वाटकुळी गिरकी मारून झिम्म्यावरीं हाताचेर हात मारतात.झिम्मा खेळटना गीतां गावपाचीय चाल आसा.तातूंतलें एक गीत अशें: झिम्मा खेळूं कडाकडी अबीर बुक्का नाडापुडी ॥ झिम पोरी झिम कपाळीचें भिंग। भिंग गेले फुटून। पोरी गेल्या उठून॥ आंबा पिकतो।रस गळतो॥ कोकणचो राजा झिम्मा खेळतो॥
झीमान,पीटर:(जल्म :२५ मे १८६५,झोत्रेमारी-नेदरलॅंड्स;मरण ९ ऑक्टोबर १९४३,अॅम्स्टरडॅम). डच भौतिकीविज्ञ.शिकप लायडन विद्यापींठांत जालें.त्याच विद्यापीठांत ताणें १८९०-१९०० मेरेन अध्यापनाचें काम केलें.१९०० त ताची अॅम्स्टरडॅम विद्यापीठांत भौतिकीचो प्राध्यापक म्हूण नेमणूक जाली.१९०८ तो अॅम्स्टरडॅम हांगाच्या फिजिकल इन्स्टिटयूटचो संचालक जालो. १८९६ त ताणें तीव्र भायल्या चुंबकीय वाठारांत वर्णपट (spectrum)रेशांचें विभाजन जाता,हो म्हत्वाचो सोद लायलो.वर्णपट रेशांचेंते घटक धुवित (polarised)आसतात,अशे ताणें सिध्द केलें.ह्या सोदाक भौतिकशास्त्रांत 'झेमान परिणाम'(Zeeman Effect)अशें म्हणटात.ताच्या ह्या सोदाखातीर आनी प्रारण (radiation)आविश्कार लागून घडून येवपी चुंबकीय शक्तीविशीं ताणें केल्ल्या असामान्य संशोधनाखातीर ताका १९०२ त,भौतिकशास्त्र विशयाखातीर आशिल्लो नोबेल पुरस्कार हेंड्रिक आंतोन लोरेन्टस ह्या शास्त्रज्ञावांगडा वांटून मेळ्ळो.चुंबकीय,प्रकाशकी आनी समस्थानिक (isotopes)ह्या विशयांतूय ताणें म्हत्वाचें संशोधन केलें.झीमान हाका ड्रेपर पदक,फ्रेंच इन्स्टिटयूटचें पदक आनी रॉयल सोसायटीचें रम्फर्ड पदक हे भोवमान मेळ्ळे.तो रॉयल सोसायटीचो आनी फ्रेंच अॅकॅडेमी ऑफ सायन्सेसचो वांगडी आशिल्लो.
झेन पंथ:जपानांतलो एक धर्मपंथ.बौध्दांच्या महायान पंथांतलो चीनांत आनी जपानांत विकसीत जाल्लो हो एक पंथ आसा.संस्कृत ध्यान आनी पाली 'ज्झान' ह्या शब्दाचें चिनी भाशेंत लिप्यंतर करतना जीं लिपिचिन्हां वापरतात,तांच्या जपानी 'झेत्रा' ह्या उच्चाराचें 'झेन' हें संक्षिप्त रूप आसा.ध्यानसमाधी,मनन वा चिंतन हो ताचो मुळावो अर्थ आसून संवसार आनी मनीस जीण हांचें सत्य स्वरुप जाणून घेवपाखातीर विचार केंद्रित करपाचें तें अनुश्ठान जावन आसा. गिन्यान मेळोवपाचें साधन म्हूण पूर्विल्ल्या काळासावन ध्यानसमाधीची कल्पना भारतांत अस्तित्वांत आशिल्ली.उपरांत ती ब्राह्मणी आनी जैन तत्वगिन्यानान आपणायली आसली,तरी तिका शास्त्रशुध्द बसका दिवपाचें काम शाक्य मुनीन म्ह्ळ्यार गौतम बुध्दान थापणूक केल्ले बौध्द विचारसरणीन केलें.सामान्य मनीस लेगीत धर्मीक ध्यानमार्गावरवी उंचेल्या पदाचेर पावंक शकता हाचो अणभव शाक्य मुनीक बोधि रुखासकयल केल्ले ध्यानसाधनेंत आयलो.सामान्य मनशाचे दिसपट्टे जिणेंत ह्या झेन मार्गाचो सोपेपणान उपेग जावंचो म्हूण शाक्य मुनीन ह्या ध्यानमार्गाची विसकटावणी केली. चिनी आख्ययिकेप्रमाण बुध्दाचो अठ्ठाविसावो आचार्य बोधिधर्म हाणें चीनांत आनी जपानांत सव्या शेंकडयांत ध्यान पंथाक सुरवात केली.बोधिधर्मान ९ वर्सा एके वण्टीवटेन तोंडकरून तप केलें आनी तातूंत
